Ιστορία της Κοζάνης: Κωνσταντίνος Σιαμπανόπουλος, ο μεγάλος μας δάσκαλος – Του Σταύρου Καπλάνογλου

ΣΤΑΥΡΟΥ Π. ΚΑΠΛΑΝΟΓΛΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ-ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΕΡΕΥΝΗΤΗ:

Κατά την παρουσίαση του βιβλίου μας <<Τύρισσα (1600 π.Χ. – 395 μ.Χ ) στα ίχνη της Αρχαίας Κοζάνης >> στην αίθουσα του Λαογραφικού Μουσείου του Συνδέσμου Γραμμάτων και Τεχνών στις 9/4/2025 αναφερθήκαμε σε δυο ανθρώπους που είχαμε αφιερωμένο το βιβλίο μας, στον διευθυντή της βιβλιοθήκης του δήμου Κοζάνης Νικόλαο Δελιαλή και τον μεγάλο μας δάσκαλο και πρόεδρο εν ζωή του Συνδέσμου Γραμμάτων και Τεχνών Ν. Κοζάνης , Κωνσταντίνο Σιαμπανόπουλο ,δυστυχώς ο περιορισμένος χρόνος δεν μας επέτρεψε να καταθέσουμε όσα είχαμε καταγράψει για την σημαντική δραστηριότητα αυτών των 2 ανθρώπων που κατόρθωσαν να διασώσουν ένα μεγάλο πλήθος αρχαιολογικών ευρημάτων με προσωπικές θυσίες σε όλη την διάρκεια της ζωής τους .

Έτσι σε προηγούμενη δημοσίευση στα Μ.Μ. Ε. μιλήσαμε για τον Νικόλαο Δελιαλή και όπως υποσχεθήκαμε επανερχόμαστε για να καταθέσουμε συμπληρωματικά στοιχεία για τον Κωνσταντίνο Σιαμπανόπουλο που έφυγε 20 χρόνια πριν από την ζωή.
Οι αυτοί άνθρωποι με επηρέασαν τόσο που οταν πια έφτασα στην συνταξιοδότηση παρά το γεγονός ότι αισθανόμουν αδυναμία να ασχοληθώ με ιστορικό θέματα το τόλμησα το ξεπέρασα τα 66 μου χρόνια.

–Κωνσταντίνος Σιαμπανόπουλος 1923-2005
Αποφοίτησε από την Παιδαγωγική Ακαδημία Θεσσαλονίκης το έτος 1944, .
Ως Δάσκαλος υπηρέτησε επί 16 χρόνια στην Αιανή, από το 1946 ως το 1962 .
Από το 1962 και για 17 χρόνια στη συνέχεια υπηρέτησε στα Δημοτικά Σχολεία της Κοζάνης, , και τα δύο τελευταία χρόνια της τριανταπεντάχρονης υπηρεσίας του στο Δημόσιο ως Αναπληρωτής Επιθεωρητής Δημοτικών Σχολείων Εκπαιδευτικής Περιφέρειας Κοζάνης.

Για την προστασία των αρχαιοτήτων όχι μόνο της Αιανής αλλά όλης της περιοχής της αρχαίας Ελίμειας , καλλιέργησε την αρχαιολογική συνείδηση των μαθητών και των κατοίκων της Αιανής και των γύρω χωριών ώστε να γίνουν φύλακες και προστάτες των μνημείων της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
Έκανε εκκλήσεις στους μαθητές να φέρουν στο σχολείο κάθε αρχαιολογικό εύρημα και κατέγραφε λεπτομερώς όσα παραλάμβανε.
Ως άμισθος Έκτακτος Επιμελητής Αρχαιοτήτων επί 30 χρόνια ίδρυσε την Αρχαιολογική Συλλογή Αιανής για τη διάσωση των διάσπαρτων αρχαιολογικών θησαυρών και παρακίνησε την Αρχαιολογική Υπηρεσία να διενεργήσει τις ανασκαφές στην Αιανή για ν’ αποκαλυφθούν οι πολύτιμοι θησαυροί, που κρύβονταν στην αγκαλιά της Ελιμειώτικης γης.
Οι ανασκαφές αυτές, που διενεργήθηκαν πλέον συστηματικά από την αρχαιολόγο κ. Καραμήτρου Γεωργία από το έτος 1983 και μετά, κατέστησαν την Αιανή ως 4ο μεγάλο αρχαιολογικό κέντρο της Μακεδονίας ισάξιο από ιστορικής και επιστημονικής πλευράς με το Δίον, τη Βεργίνα και την Πέλλα.

Από την Κοζάνη ο Δάσκαλος περιόδευσε όλο το νομό και κατέγραψε όλους τους αρχαιολογικούς χώρους και τα μνημεία.
Συμμετείχε επί 32 χρόνια στον Σύνδεσμο Γραμμάτων και Τεχνών Ν. Κοζάνης ως ιδρυτικό μέλος, ως μέλος του Διοικητικού του Συμβουλίου και την τελευταία εικοσιπενταετία ως Πρόεδρος του.
Το Ιστορικό-Λαογραφικό και Φυσικής Ιστορίας Μουσείο της Κοζάνης, το οποίο θεμελιώθηκε το 1980 και εγκαινιάστηκε το 1987.
Το Μουσείο του Μακεδονικού Αγώνα στο Μπούρινο, της περιοχής Χρωμίου,
Ο Σύνδεσμος Γραμμάτων και Τεχνών Ν. Κοζάνης διαμόρφωσε τον όλο χώρο μετατρέποντας τον σε ένα υπαίθριο μουσείο 70 και πλέον στρεμμάτων που όποιος τον επισκέπτεται επιστρέφει περισσότερο «Έλληνας».

Παράλληλα συνέβαλε στην ίδρυση Λαογραφικής Συλλογής στην Αιανή αλλά και άλλων Λαογραφικών Συλλογών στο Νομό και στη διατήρηση ηθών και εθίμων.
Υπήρξε συγγραφέας δώδεκα βιβλίων με θέματα τοπικής ιστορίας, λαογραφίας, αρχαιολογίας, ηθών και εθίμων.
Εκείνο όμως το οποίο σημάδεψε την ιστορία του τόπου μας ήταν το βιβλίο του «ΑΙΑΝΗ» .Ένα μνημειώδες έργο αυτογνωσίας της τοπικής μας ιστορίας , αρχαιολογίας , λαογραφίας και πολιτισμού.
αι τα κατάφερε. Η Αιανή σήμερα αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους στην Ελλάδα.
Κωνσταντίνος Σιαμπανόπουλος από το 1990 και μετά επιμελήθηκε όλες τις εκδόσεις του Συνδέσμου Γραμμάτων Τεχνών και την ετήσια περιοδική έκδοσή του «ΔΥΤΙΚΟΜΑΚΕΔΟΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ», ένα περιοδικό με συνεργάτες απ’ όλη τη Δυτική Μακεδονία για όλα τα θέματα, όπου και ο ίδιος δημοσιεύει διάφορες εργασίες του.
Τιμήθηκε εκτός των άλλων με το βραβείο Ακαδημίας Αθηνών το 1977 και από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Χρήστο Σαρτζετάκη , που είχε εντυπωσιαστεί από το έργο του, «Ο Ανώτερος Ταξιάρχης του Τάγματος της Τιμής» στις 10-10-1998 και άλλα πολλά από πολλούς κοινωνικούς φορείς .
Έφυγε από τη ζωή στις 25 Νοεμβρίου 2005.

* Η σχέση μου μαζί του
Το μεγάλο δάσκαλο το γνώρισα όταν ήμουν 40 χρόνων. Τότε που άρχισε η ανέγερση αυτού του κτιρίου ,μέχρι τότε άκουγα γι αυτόν , την πρωτοβουλία που πήρε μαζί με άλλους δασκάλους για την δημιουργία του συνδέσμου γραμμάτων και τεχνών ,την πρωτοβουλία για να γραφτεί το βιβλίο για την γνωριμία με το νομό Κοζάνης καθώς και την ανέγερση του λαογραφικού μουσείου.
Ήρθαμε πολύ κοντά μια και τότε εγώ ήμουν Νομαρχιακός Σύμβουλος και ο Σύνδεσμος είχε πάρει από τον Δήμο τα λουτρά και με την συνεργασία όλων των μελών και δωρεές είχε αρχίσει την ανέγερση του κτιρίου που είναι το καμάρι της πόλης.
Ο σύνδεσμος βοηθήθηκε με πρωτοβουλία του αείμνηστου Νομάρχη Χαλάτση και την σύμφωνη γνώμη όλων των μελών του τότε Νομαρχιακού Συμβουλίου με γενναία χρηματοδότηση για να συνεχίσει το σημαντικό έργο που ανέλαβε ,ξεπερνώντας τις μικροπολιτικές σκοπιμότητες σε κρίσιμες στιγμές για ολοκλήρωση του έργου του .

Δεν θα αναφερθώ τι ήταν αυτό που μας έφερε πολύ κοντά σε σημείο να με φωνάζει ΑΝΕΨΙΟ ΚΑΙ ΝΑ ΤΟΝ ΛΕΩ ΘΕΙΟ και κάθε φορά που πήγαινε στο Χρώμιο στο άλλο μεγάλο έργο του συνδέσμου το ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΥ ΑΓΩΝΑ ερχόταν στο φυτώριο και συζητούσαμε για πολλά ώρες ατελείωτες.
Είμαι πολύ περήφανος που τον γνώρισα και μου έκανε την τιμή να γίνει φίλος μου

*Πως η ανάγνωση του βιβλίου Αιανή επιβεβαίωσε την θέση της Κοζάνης
Όταν κάναμε την ερευνά αναζητώντας την αρχαία πόλη που βρισκόταν στην θέση της Κοζάνης εφαρμόζοντας την <<μέθοδο των χαρτών >> , δηλαδή αναζητώντας το όνομα μέσα σε παλιούς χάρτες που θα δείχνουν κάποιο άλλο όνομα εκτός από το << Κόζιανη >> που εμφανιζόταν σε χάρτες απογραφής των Οθωμανών λίγο πριν από το 1500 μ.Χ. και καταλήξαμε στο όνομα << ΤΥΡΙΣΣΑ >>
Θελήσαμε να το επιβεβαιώσουμε αναζητώντας την , στην βιβλιογραφία το 2011 .
Στο πρώτο βιβλίο που την αναζητήσαμε ήταν το βιβλίο του Κ. Σιαμπανόπουλο που είχε χαρίσει , << Αιανή >> έκδοση του 1974
.Και << ω του θαύματος >> σε δυο παραγράφους του βιβλίου αναφέρεται

 σε μια πόλη με το όνομα Τύρισσα που βρισκόταν στην Ελιμιώτικη γη (δηλαδή εκεί που βρίσκεται η Κοζάνη ) όπου κατά τον Στ. Βυζάντιο (συγγραφέα του 5ου αιώνα μ.Χ. ) , κατοικούσε ο μυθικός βασιλιάς Έλυμος των Τυρρηνών ή Τυρσινών που δημιούργησε την Ελίμεια και λίγο αργότερα ο γιος του δημιούργησε την Αιανή στα 2 αυτά αποσπάσματα (κολάζ φωτογραφιών φαίνεται ότι Στ. Βυζάντιος είχε σαν πηγή παλαιότερους συγγραφεις όπως τον Ηρωδιανό ή τον Στράβωνα .
Μάλιστα σε κάποιο άλλο σημείο προσδιορίζει και το χρόνο δημιουργίας της Ελίμειας μιλώντας για 50 χρονιά μετά το Τρωικό πόλεμο .
Ερευνητές έχουν υποστηρίξει ότι η χρονολογία που δίνει ο αρχαίος ιστορικός Ερατοσθένης: 1194-1184 π. Χ., είναι η πιο αντιπροσωπευτική, καθώς συμφωνεί και με αρχαιολογικά στοιχεία που αποδεικνύουν ότι στην πόλη τότε ξέσπασε καταστροφική πυρκαγιά και συγκεκριμένα στο στρώμα VIIa της Τροίας.
Επομένως από το 1184 π.Χ. που κατά τον Ερατοσθένη έληξε ο Τρωικός πόλεμος , 50 χρόνια μετά , δηλαδή το 1134 μ.Χ. δημιουργήθηκε η Ελίμεια και μια γενιά αργότερα (κατ ’ εκτίμηση ) το 1100 μ.Χ. δημιουργήθηκε η Αιανή από τον γιο του τον Έλυμο .

Στις χρονολογίες που παραθέτουμε πιο πάνω , δικαιώνουν και την ύπαρξη της Τύρισσα στις χρονολογίες που συμπίπτουν με τις χρονολογίες των ευρημάτων από τις ανασκαφές στην Κοζάνη , όπου το νεκροταφείο της οδού Φιλίππου , έδειχνε ύπαρξη πόλεως σε ακμή που έφτανε και μέχρι το 1600 π.Χ.

Πιστεύουμε ότι ήταν θέμα χρόνου για τον Κωνσταντίνο Σιαμπανόπουλο να ανακαλύψει και να αποκαλύψει το όνομα της πολύς που βρισκόταν στην θέση της Κοζάνης ,προφανώς τα χρόνια που έζησε η πολύπλευρη απασχόληση του , σε μια σειρά θεμάτων που ενδιαφέρουν και πίστευε ότι πρέπει να δείξει βάρος , δεν ήταν αρκετή να είναι ο άνθρωπος που θα το επιβεβαίωνε την θέση της.
* Χρήσιμη μας φάνηκε για την επιβεβαίωση της θέσης της Τύρισσα με νεότερους Ελληνικούς χάρτες και η ύπαρξη του ονόματος στην Χάρτα του Ρήγα που η τοποθέτηση της από τον Κ. Σιαμπανόπουλο και τους συνεργάτες του σε μεγάλο μέγεθος στα σκαλιά του πρώτου ορόφου του Λαογραφικού Μουσείου του Συνδέσμου Γραμμάτων και Τεχνών , όπου φαίνεται στην θέση της Κοζάνης διπλά- διπλά <<Τύρισσα >> και << Κόζιανι >> .