Μέχρι τις 06/10/2024 είναι σε διαβούλευση τα Σχέδια της Ειδικής Περιβαλλοντικής Μελέτης (Ε.Π.Μ.) των προστατευόμενων περιοχών Natura του όρους Μπούρινου και των λιμνών Βεγορίτιδα, Πετρών, Χειμαδίτιδα, Ζάζαρη και Άγρα. Επίσης είναι σε διαβούλευση και η Ε.Π.Μ. της Πρέσπας και της λίμνης Καστοριάς. Δεδομένης της έκτασης και της πολυπλοκότητας των παραπάνω κειμένων αλλά και της σημασίας τους είναι αυτονόητο ότι θα πρέπει παραταθεί στη διαβούλευσης, και να γίνει συζήτηση των Ε.Π.Μ. στο Περιφερειακό και στα Δημοτικά Συμβούλια της περιοχής.
- Η διαδικασία εκπόνησης και έγκρισης των Ε.Π.Μ., πραγματοποιείται με τεράστια καθυστέρηση, με τη χώρα μας έχει ήδη καταδικαστεί από το 2020 από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο της Ε.Ε. διότι παραβίασε τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τις Οδηγίες 92/43/ΕΟΚ και 2009/147/ΕΚ που αποσκοπούν στην αποτελεσματική προστασία προστατευόμενων ειδών και οικοτόπων του δικτύου Natura 2000.
- Η έλλειψη ενός πλήρους σχεδιασμού προστασίας έχει επιτρέψει σε αρκετές περιπτώσεις να διαμορφωθούν τετελεσμένα και να προκύψουν αντιδράσεις για άναρχες χωροθετήσεις δραστηριοτήτων σε ευαίσθητες περιβαλλοντικά περιοχές . Π.χ. η χωροθέτηση του ΑΣΠΗΕ στο Βούρινο δεν είναι συμβατή με την Ε.Π.Μ, μιας και ο Βούρινος προτείνεται ως περιοχή Προστασίας της Φύσης
- Η έγκριση των παραπάνω μελετών θα οδηγήσει σε έκδοση, έπειτα από την αναγκαία επεξεργασία, Προεδρικών Διαταγμάτων μέσω των οποίων θα ορίζεται τι και που επιτρέπεται και με ποιους όρους. Η ολοκλήρωση της διαδικασίας αυτής αποτελεί το πιο αναγκαίο εργαλείο για την προστασία των περιοχών του δικτύου Natura 2000 της περιφέρειας μας. Όμως η επιλογή του νόμου 4685/2020 για εφαρμογή με εντελώς πρόχειρο τρόπο χωροταξικών χρήσεων σε προστατευόμενες περιοχές εκ του αποτελέσματος έχει αποτύχει και κάνει ουσιαστικά ανέφικτη τη σύνταξη των σχετικών προεδρικών διαταγμάτων.
- Ειδικότερα η ομολογουμένως αναγκαστική επιλογή του υπουργείο να προσθέτει κατά βούληση χρήσεις που δεν προβλέπονται από το νόμο είναι βέβαιο ότι θα οδηγήσει σε αδιέξοδο.
- Σχετικά με τις χρήσεις που προβλέπονται στην υπο διαβούλευση Ε.Π.Μ., θεωρούμε ότι θα πρέπει να διασφαλίζεται η επαρκής προστασίας των περιοχών του δικτύου Natura 2000, χωρίς ταυτόχρονα να αποτρέπονται δραστηριότητες αξιοποίησης που συμβάλουν στην αρμονική ανάπτυξη των γύρων κοινοτήτων (Οικοτουρισμός, γεωργία, κτηνοτροφία κ.λ.π.) και συχνά στηρίζουν την βιοποικιλότητα.
- Ταυτόχρονα, και δεδομένου ότι είναι σε εξέλιξη η διαδικασία διαβούλευσης θα πρέπει να διασφαλιστεί η συνοχή στην αντιμετώπιση των προστατευόμενων περιοχών της Περιφέρειας καθότι, σε πολλές περιπτώσεις λειτουργούν ως ένα αλληλοεπηρεαζόμενο δίκτυο. Όπως π.χ. οι Μετακινήσεις Αργυροπελεκάνων κατά την αναπαραγωγική περίοδο στους υγροτόπους της ευρύτερης περιοχής για τις οποίες έχουμε ποιοτικά δεδομένα. Στους προτεινόμενους οικολογικούς διαδρόμους, ατυχώς δεν προβλέπονται ζώνες αποκλεισμού ΑΣΠΗΕ, παρά μόνο η υποχρέωση ειδικής οικολογικής αξιολόγησης.
- Επείγει επίσης η μελέτη ένταξης νέων περιοχών σε καθεστώς περιβαλλοντικής προστασίας. Παράδειγμα ο ταμιευτήρας Πολυφύτου που θεωρείται Σημαντική για τα Πουλιά Περιοχή (ΣΠΠ), όπως έχει τεκμηριωθεί από την μελέτη που εκπόνησε το 2011 ο βιολόγος για λογαριασμό της Π.Ε. Κοζάνης[1]. Η παραπάνω πρόταση έχει κατατεθεί εδώ και πολλά χρόνια και από την Οικολογική Κίνηση Κοζάνης.
- Η διαβούλευση είναι μια ευκαιρία να ακουστεί, πέρα από τις υποδείξεις των υπηρεσιών, και η φωνή των τοπικών κοινωνιών. Να υπάρξει έτσι η αναγκαία ώσμωση και να ενταχθεί οργανικά η προστασία της φύσης στις τοπικές προτεραιότητες. Προτείνουμε, να παραταθεί ο χρόνος διαβούλευσης, ώστε να γίνει μια οργανωμένη συζήτηση με τους τοπικούς φορείς (περιφέρεια, Δήμοι, Μ.Κ.Ο.) και να γίνει συζήτηση στο Περιφερειακό Συμβούλιο και στα Δημοτικά Συμβούλια της περιοχής.
- Δεδομένου ότι θα πρέπει να επιδιωχθεί η επίτευξη ισορροπίας μεταξύ της προστασίας της φύσης και της ανθρώπινης δραστηριότητας, η διαβούλευση με τις τοπικές κοινωνίες και τους Δήμους θα συμβάλει ώστε, συμβατές με την προστασία της φύσης χρήσεις να μην αποκλειστούν από τις διαχειριστικές μελέτες ή να αναθεωρηθούν τα όρια μεταξύ των ζωνών προστασίας ιδίως σε εκείνες της περιοχές που βρίσκονταν κοντά σε πόλεις ή χωριά της περιοχής.
- Από την ανάγνωση των κειμένων προκύπτει η ανάγκη να υποστηριχθεί η στήριξη της εκτατικής κτηνοτροφίας, αλλά και άλλων ήπιων ανθρώπινων δραστηριοτήτων (δασοκομία, μελισσοκομία, οικοτουρισμός κ.λ.π.), οι οποίες αποτελούν παραγωγικές δραστηριότητες που συμβάλουν στην διατήρηση σε καλή κατάσταση των προστατευόμενων περιοχών.
- Ειδικά για τον Βούρινο, συμφωνούμε επίσης με το πνεύμα της μελέτης να παραμείνει ο Βούρινος μια περιοχή με περιορισμένη και ήπια ανθρώπινη παρέμβαση, εξαιτίας της ιδιαίτερης οικολογικής, ιστορικής και κοινωνικής αξίας που έχε. Παραμένει όμως ασαφές το καθεστώς σχετικά με το Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα αλλά και των υπόλοιπων εγκαταστάσεων που βρίσκεται εντός της περιοχής Natura
Οι προστατευόμενες περιοχές αποτελούν κρίσιμο κεφάλαιο για την χώρα αλλά και για την περιφέρεια μας και είναι υποχρέωση μας να τις διαφυλάξουμε σε καλή κατάσταση. Πέρα από την αναγνώριση ότι δεν ζούμε μόνοι στον πλανήτη και την ηθική υποχρέωση να διαφυλάξουμε την οικολογική ισορροπία της Γης, η διατήρηση των οικοσυστημάτων και της βιοποικιλότητας αποτελούν το βασικότερο ίσως παράγοντα για την εξασφάλιση της επιβίωσης των ανθρώπινων κοινωνιών.
Ειδικά για τη Δυτική Μακεδονία, η προστασία και η ήπια αξιοποίηση του φυσικού μας πλούτου πρέπει να αποτελούν βασική προτεραιότητα. Καθώς η περιοχή μας απομακρύνεται από την εξάρτηση από τον λιγνίτη, η βιώσιμη ανάπτυξη και η προστασία και ανάδειξη των φυσικών μας αξιών προσφέρουν μια μοναδική ευκαιρία για την ενίσχυση της τοπικής οικονομίας με τρόπους που σέβονται το περιβάλλον και προάγουν τη μακροπρόθεσμη ευημερία
Οικολογική Κίνηση Κοζάνης
Πληρ: Λευτέρης Ιωαννίδης
(Χάρτης των μετακινήσεων των Αργυροπελεκάνων με πομπό που περιλαμβάνεται στην Ε.Π.Μ. της Πρέσπας)
[1] Μπούσμπουρας Δημήτρης 2011. Μελέτη καταγραφής της πανίδας της περιοχής τεχνητής λίμνης Πολυφύτου και προτάσεις διαχείρισης και ανάδειξης του υγροτόπου και της ευρύτερη περιοχής. 102 σελ. + χάρτες. Περιφέρεια Δυτ. Μακεδονίας.
