Τον Ιούνιο του 1997 έπεσε στα χέρια μου το βιβλίο «Η ασκητική της αγάπης». Αναφερόταν στην ζωή της μακαριστής Γερόντισσας Γαβριηλίας η οποία πριν λίγους μήνες αγιοκατατάχθηκε. Δεν την γνώρισα την Γερόντισσα, αν και το 1986–87 που υπηρετούσα στην Αθήνα την στρατιωτική μου θητεία ως Έφεδρος Αξιωματικός συχνά περνούσα κοντά από το διαμέρισμα που ζούσε την δεκαετία του 80 και μέσα στο οποίο είχε βοηθήσει πολλούς ανθρώπους.
Μέσα στο βιβλίο υπήρχαν μερικές σελίδες με αποφθέγματα της αγίας. Περιττό να πω ότι τα είχα αποστηθίσει και συχνά τα μονολογούσα και κάποια τα έλεγα και στους μαθητές μου. Ένα απ’ αυτά ήταν «Όχι μια γνώση που μαθαίνεις, αλλά μια γνώση που παθαίνεις».
Από περιέργεια ρώτησα το chatgpt ποια είναι η γνώμη του για την φράση αυτή και μπορώ να πω ότι μου άρεσε η απάντηση. Κατέληγε η απάντησή του : «Η φράση αυτή συχνά χρησιμοποιείται για να τονίσει τη σημασία της εμπειρίας και της πρακτικής γνώσης, η οποία πολλές φορές μπορεί να είναι πιο πολύτιμη και ουσιαστική από την θεωρητική γνώση. Σε πολλές περιπτώσεις, η εμπειρική γνώση που “παθαίνεις” είναι πιο έντονη και αξέχαστη, γιατί συνδέεται άμεσα με προσωπικά βιώματα και συχνά συνοδεύεται από συναισθηματικό αντίκτυπο».
Νομίζω στην άχρωμη, άοσμη, άγευστη και ανέραστη εποχή μας ένας από τους σοβαρούς λόγους που συχνά αποτυχαίνει η μορφωτική καλλιέργεια των μαθητών στο σχολείο είναι ότι δεν παθαίνουμε με την γνώση. Διδάσκουμε Φυσική, Χημεία, Βιολογία στο Λύκειο, για να μιλήσω για την ειδικότητά μου, και δεν παθαίνουμε ούτε εμείς, ούτε οι μαθητές μας ; Μελετάμε την Φύση και δεν μένουμε έκπληκτοι από την ομορφιά της ;
Ο μεγάλος επιστήμονας Πουανκαρέ έλεγε, «οι επιστήμονες δεν μελετούν την Φύση επειδή είναι χρήσιμη. Την μελετούν επειδή είναι όμορφη. Αν η Φύση ήταν χρήσιμη, αλλά δεν ήταν όμορφη, δεν θα άξιζε να την μελετούμε. Κι αν δεν άξιζε να την μελετούμε, δεν θα άξιζε να ζούμε».
Πως όμως να παρουσιάσουμε την ομορφιά των γνώσεων στους μαθητές μας όταν κι εμείς που διδάσκουμε δεν την έχουμε ανακαλύψει; Θυμάμαι με την μεταρρύθμιση Αρσένη του 1998 επειδή θα άλλαζε η διδακτέα ύλη στο Λύκειο, μας έκαμναν σεμινάρια στην καινούργια ύλη. Αυτά τα σεμινάρια πολύ με είχαν βοηθήσει. Αυτή έπρεπε να είναι η ουσιαστική εργασία των Συμβούλων και όχι να ασχολούνται με ανούσιες αυτοαξιολογήσεις και αξιολογήσεις για να ρίχνουν οι Κυβερνήσεις στάχτη στα μάτια των πολιτών ότι δήθεν υπάρχει αξιολόγηση στην εκπαίδευση. Σιγά μη πιάσουν τους ελάχιστους εκπαιδευτικούς που πραγματικά είναι ανεπαρκείς. Από συνθήματα χορτάσαμε, ουσία θέλουμε !
Οι εκπαιδευτικοί θα ήμασταν πολύ καλύτερα προετοιμασμένοι για το διδακτικό μας έργο αν στο Πανεπιστήμιο ξεχώριζαν ποιοι θα εργαστούν στην εκπαίδευση και έπεφτε το βάρος στην καλή γνώση Γενικής Φυσικής, Χημείας και Βιολογίας. Έτσι θα μπορούσαμε να ανακαλύψουμε την ομορφιά της επιστήμης μας και να την παρουσιάσουμε και στους μαθητές μας. Δυστυχώς όμως στην Ελλάδα είτε γίνεις Χημικός βιομηχανίας είτε ασχοληθείς με την έρευνα είτε με την εκπαίδευση τα ίδια πράγματα μαθαίνεις στο Πανεπιστήμιο. Νομίζω όμως ότι δεν είναι έτσι στις προηγμένες χώρες.
Βέβαια αυτό δεν μας απαλλάσσει τους εκπαιδευτικούς από την φροντίδα να αυτοβελτιωνόμαστε συνεχώς. «Γηράσκω αεί διδασκόμενος» πρέπει να έχουμε στο νου μας. Για παράδειγμα δε νοείται να διδάσκουμε Φυσική στο Λύκειο και να μην έχουμε διαβάσει το βιβλίο «Οι έννοιες της Φυσικής» του Hewitt. Οι διδακτικές επισκέψεις, οι ομιλίες σε ανοικτά πανεπιστήμια, επισκέψεις σε τεχνολογικά μουσεία … από τα πάντα μπορούμε να βελτιωθούμε οι εκπαιδευτικοί. Ξέρετε πόσο έχω ωφεληθεί επειδή πηγαίνω κάθε χρόνο την Α΄ και Β΄ τάξη του Λυκείου διδακτική επίσκεψη, στο πλαίσιο των μαθημάτων των φυσικών επιστημών, στο κέντρο διάδοσης επιστημών «Νόησις» στην Θεσσαλονίκη ;
Πριν τα Χριστούγεννα μού λέει η Γραμματέας του Λυκείου : «Ξέρεις είχες την πόρτα της αίθουσας ανοικτή και σε άκουσα που έκαμνες μάθημα. Πολύ μου άρεσε όπως έκαμνες το μάθημα». Ήταν πρώτες ώρες και έκαμνα Χημεία σε ένα τμήμα της Α΄ Λυκείου. Πρέπει να ήταν το πρώτο μάθημα του 2ου κεφαλαίου το οποίο ασχολείται με την κατανομή των ηλεκτρονίων γύρω από τον πυρήνα. Έχει πολύ πλάκα πως έφτασαν οι επιστήμονες, μέσα από πολλές γκάφες, στην γνώση που έχουμε σήμερα, τα κάνω και πολύ παραστατικά στους μαθητές, δηλαδή παριστάνω τον κλόουν, και αν βοηθάει και λίγο το τμήμα, πραγματικά όπως διαπίστωσε και η Γραμματέας, το μάθημα γίνεται πολύ όμορφο. Είναι οι ώρες που σκέφτεσαι, ασκώ το καλύτερο επάγγελμα στον κόσμο.
Δυστυχώς αυτή την ικανοποίηση σπάνια την απολαμβάνουμε οι εκπαιδευτικοί. Και δεν μας έφτανε η αδιαφορία των μαθητών έχουμε και την απειλή της αξιολόγησης. Σπάνια να περάσει μέρα και να μην ακούσω ότι θ’ αξιολογηθώ. «Συνάδελφε του χρόνου θ’ αξιολογηθείς. Το ξέρεις και δεν τρέμεις ;» φώναξε μια καθηγήτρια σε κάποιον συνάδελφο.
Μου ήρθε στο στόμα να της πω : «Προσωπικά η αξιολόγηση που τρέμω δεν είναι αυτή από τους Συμβούλους και τον Διευθυντή, αλλά η αξιολόγηση που θα μου κάνει ο Θεός».
