Ο Μόλος είναι ένα παλιό χωρίο της περιοχής της Καισαρείας που στο τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα εγκαταλείφθηκε από τους Ελληνορθόδοξους κάτοικους (πλην ελάχιστων ) και κατοικήθηκε από Τουρκομάνους
ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ.
Βρίσκεται σε απομονωμένη περιοχή, σε πλαγιά με πολλά νερά. σε απόσταση 18 χλμ. Βορειοδυτικά της Καισαρείας ,ανάμεσα στην Αρχελαίδα (Ερκιλέτ) της Καισαρείας που βρίσκεται βορειοδυτικά και την Κερμίρα που βρίσκεται βορειοανατολικά
ΤΟ ΌΝΟΜΑ
Από τις πληροφορίες που συγκεντρώσαμε όλες οι γνώστες διαχρονικός ονομασίες εχουν να κάνουν με την λέξη Μόλος ή Μολός ή Μόλου ή Molu
Υπάρχουν 2 εκδοχές για την προέλευση του ονόματος που μπορούν να θεωρηθούν αληθοφανείς. και μια τρίτη που αμφισβητείσαι .
1η. Μόλος
Η ονομασία Μόλος παραπέμπει στην Ελληνική μυθολογία και την Κρήτη
Ο Μόλος ήταν απόγονος του Δια και της Ευρώπης που τεκνό του ήταν ο βασιλιάς της Κρήτης Μίνωας ,γιος του Μίνωα και της Πασιφάης ήταν ο Δευκαλίωνας του οποίου υπήρξε νόθος γιος
Ο Μόλος ήταν ετεροθαλής αδελφός του Ιδομενέα, πατέρας του Μηριόνη, στον οποίο κατά την Ιλιάδα (Κ 266) όταν αναχώρησε για την Τροία, του έδωσε για προστασία του από τα εχθρικά βέλη τη περίφημη δερμάτινη περικεφαλαία, που είχε δωρίσει σε αυτόν ο Αμφιδάμαντας, όταν τον φιλοξενούσε στα Κύθηρα.
Ο Μόλος αυτός φέρεται να βίασε στις ακτές της Κρήτης κάποια νύμφη, όπου μετά παρέλευση λίγου χρόνου βρέθηκε αποκεφαλισμένος.
Έκτοτε και μέχρι των χρόνων του Πλούταρχου τελούταν στη Κρήτη ειδική εορτή, τα «Μόλια», κατά την οποία οι συμμετέχοντες σ΄ αυτή, σε ανάμνηση του γεγονότος, περιέφεραν ανά τις οδούς ακέφαλο ανδρείκελο.
2η Molu
Η άποψη των Τούρκων είναι το όνομα έχει να κάνει με νίκη του Μωάμεθ Β’ του Πορθητή
Το όνομα “Molu” σημαίνει “νικητής”. Ως απάντηση στην επιτυχία των Οθωμανών στρατιωτών στον πόλεμο μεταξύ του ηγεμόνα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, Σουλτάνου Μεχμέτ του Πορθητή, και του ηγεμόνα του κράτους Akkoyunlu, Uzun Hasan, ο Mehmed ο Πορθητής ονόμασε τον οικισμό “Molu”
— Μώλος
Υπάρχει διχογνωμία για τη σωστή γραφή του ονόματος του Μώλου, καθώς η λέξη “μόλος” (molo), που προέρχεται από τα Λατινικά και παραπέμπει σε αποβάθρα σε περιοχή κοντά σε θάλασσα – λιμάνι.
Κοντά στον Μόλο της Καισαρείας ούτε θάλασσα υπάρχει περισσότερο ούτε λιμάνι .
— «Μικρό Μισίρι» (Küçük Mısır).
Οι ντόπιοι το αποκαλούσαν «Μικρό Μισίρι» (Küçük Mısır).
ΚΑΤΟΙΚΟΙ ΤΟ 1922
Για την κατοίκηση του οικισμού από Ελληνορθόδοξους κάτοικους εχουμε δυο χρονολογίες που τους αναφέρουν.
1η Άφορα την διετία 1871 -1872 για κατοίκηση 15 οικογενειών στον Μόλο, που αν θεωρήσουμε ότι ο μέσος ορός των οικογενειών κυμαινόταν στα 5 έως 6 άτομά/ οικογένεια υπήρχαν 75 ες 90 Έλληνες κάτοικο η αναφορά γίνεται από τονι Ελληνικό Φιλολογικό Σύλλογο, 1871-1872: 201)
2η Αφορά το 1899 που μιλά για 50 Έλληνες και 450 Μουσουλμάνους (Sarantidu, 1899: 120).
Το γεγονός ότι υπήρχε σχολείο πριν από αυτές τις ημερομηνίες ,που τα ερείπια που εξακολουθούν δείχνουν λόγου του μεγέθους του ,ότι ήταν ένα σχολείο μεγάλο με αρκετούς μαθητές δείχνει ότι πριν από αυτές υπήρχαν πόλη περισσότεροι Έλληνες .
Στο ίδιο συμπέρασμα οδηγεί η πληροφορία ότι υπήρχε εκκλησιά Χριστιανική την όποια δυστυχώς δεν μπορέσαμε να εντοπίσουμε επιβεβαιώνει το γεγονός .
Οι κάτοικοι στα μέσα του 19ου αιώνα μετανάστευσαν ομαδικά (σχετικές πληροφορίες θα δώσουμε στην συνεχεία )
Ενδεχόμενα να υπήρχε κατοίκηση και από Αρμένιους μια και έχουμε την πληροφορία ότι κατοικούσαν στην υπόγεια πόλη που υπήρχε << στην είσοδο του σ Ημερινού οικισμού >>
ΥΠΟΓΕΙΑ ΠΟΛΗ
Δεν βρήκαμε αναφορές για την υπόγεια πόλη , όμως στην Τουρκική βιβλιογραφία συναντήσαμε την παρακάτω αναφορά για τον οικισμό Molou :
<< Υπάρχει επίσης μια υπόγεια πόλη που ανήκε σε Αρμένιους στην είσοδο της γειτονιάς ,στη γειτονιά υπάρχουν τζαμιά και λουτρά που ανήκουν στην Οθωμανική Αρχιτεκτονική. >>
ΙΣΤΟΡΙΑ
Δεν έχουμε πληροφορίες για την ίδρυση του οικισμού φαίνεται να είναι πολύ παλιός.
Οι Τούρκικες ιστορικές πηγές αναφέρουν τον Μόλο τον 15ο αιώνα μ.Χ. σαν χώρο που πήρε το όνομα του από την σύγκρουση του Μωάμεθ Β’ του Πορθητή (1431-1481 ) και του Ιρανού Ουζούν Χασάν οι οποίες γράφουν :<< Ο Μόλος περιήλθε στους Οθωμανούς μετά την ήττα του Ουζούν Χασάν Ιρανικής καταγωγής που είχε την εξουσία στην περιοχή όταν ηττήθηκε απο τον Mehmed τον Πορθητή ( Μωάμεθ Β΄ ο Πορθητής )* >>
Επίσης αναφέρουν ότι Molu σημαίνει << Νικητής >>, νικητής ήταν ο Μωαμέθ Β εξ’ oύ και το όνομα της πόλης που υπήρχε εκεί (προφανώς σε μια μεγάλη γι’ αυτούς νίκη θα ήταν ενδιαφέρουσα πολιτεία και όχι άσημη )
— Ουζούν Χασάν
Ο Ουζούν Χασάν ( 1423 1478 ) ήταν ο ηγεμόνας του Ακκογιουνλού που κυβέρνησε από το 1453-14 σε μια έκταση που περιλάμβανε τμήματα του σημερινού Ιράν , Ιράκ , Αζερμπαϊτζάν , Αρμενία και της Καππαδοκίας Θεωρείται ο ισχυρότερος ηγεμόνας του λαού Akkoyunlu. που ήταν το ένα από τα 2 τμήματα του Ιράν τον 15 μ.Χ. αιώνα , το άλλο ήταν το Καρακογιουνλού .
Η πολιτεία Akkoyunlu κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Uzun Hasan 1453 – 1478 που ήταν απόγονος Δυναστείας του Osman Bey, που απέκτησε την δύναμη του λόγω Ταμερλάνου ΟΣ /Τιμούρ .
. Αφού το Ιράν χωρίστηκε στα δύο μεταξύ του Ακκογιουνλού και του Καρακογιουνλού , ο Ουζούν Χασάν νίκησε τον ηγεμόνα των Καρακογιουνλού μετά από 20ετή πάλη .
Το 1463, Ο Ουζούν Χασάν Θα επιτεθεί στους Οθωμανούς
. . Οι συγκρούσεις μεταξύ των Ακκογιουνλού και των Οθωμανών ξεκίνησαν κατά την εκστρατεία του Μωάμεθ του Πορθητή στην Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας . Μετά το θάνατο του Ουζούν Χασάν το 1478, οι μάχες για τον θρόνο μεταξύ των γιων του αποδυνάμωσαν το κράτος του Ακκογιουνλού.
–Η τύχη των Ελλήνων
Σύμφωνα με προφορικές μαρτυρίες, οι Ελληνορθόδοξοι κάτοικοι του Μολού εγκατέλειψαν το χωριό σε μεγάλο βαθμό λόγω των πιέσεων των Τούρκων που ζούσαν στην περιοχή και της έλλειψης άλλων χριστιανικών οικισμών στην ενδοχώρα.
Σύμφωνα με αυτές τις μαρτυρίες, οι Έλληνες κάτοικοι του Μολού μετανάστευσαν και εγκαταστάθηκαν σε άλλα χωριά, της Καισάρειας και κυρίως το το Ιντσέσου άλλα και στην Κωνσταντινούπολη στα τέλη του 19ου αιώνα.
Τόσοι πολλοί κάτοικοι του Μόλου μετακόμισαν στο Ιντσέσου που ιδρύθηκε μια γειτονιά με το ίδιο όνομα Μόλος ( Molu machalesi )
Ο Δύο ή τρεις άνδρες από το χωριό εγκαταστάθηκαν στο Ανδρονίκιον (Endürlük ) και δημιούργησαν τις δικές τους οικογένειες τους έλεγαν Μολαλήδες (Molulu)., που κάποια από αυτές πήρε αργότερα το όνομα Μόλογλου .
ΘΡΗΣΚΕΙΑ
Η Χριστιανική κοινότητα του Μόλου άνηκε στην Μητρόπολη της Καισαρείας
— Εκκλησία
Η εκκλησία του Μόλου ήταν αφιερωμένη στην Παναγία.
Που όμως για πολλά χρονιά στερείτο ιερέα. και μέχρι την απομάκρυνση όλων των Ελληνορθόδοξων κατοίκων .
Λέγεται ότι όταν ελάχιστοι οι Χριστιανοί που ζούσαν εκεί, έφυγαν από το χωριό το 1924, άφησαν την εκκλησία σε ένα πρόσωπο που ήταν πάντα φιλικό με τους Έλληνες , με την προϋπόθεση να μην την χρησιμοποιήσει ποτέ ως αποθήκη ή στάβλο.
ΠΑΙΔΕΙΑ
Στο χωριό λειτουργούσε Ελληνικό σχολείο .
Το κτιρίου υπάρχει και σήμερα σε κακή κατάσταση .
Υποθέτουν ότι κατασκευάστηκε μεταξύ 1840 και 1870
Το νεοκλασικό στυλ προσαρμόστηκε στις περιορισμένες ανάγκες της μικρής Ελληνικής κοινότητας του χωριού.
Το σχολείο, είναι ένα διώροφο, ορθογώνιο, μακρύ κτίριο
Υπάρχει ένα βοηθητικό κτίριο που πιθανότατα χρησιμοποιήθηκε ως κουζίνα.
Ο επάνω όροφος περιβάλλεται από τοίχο τοποθετημένο σε άξονα ανατολής-δύσης.
Χωρίζεται σε δύο πτέρυγες, η μία στη βόρεια πλευρά και η άλλη στη νότια πλευρά.
Ενδεχόμενα για ξεχωριστή φοίτηση αγοριών και κοριτσιών
Υπάρχει ξεχωριστό γραφείο και αποθεματικός χώρος.
Εννοείται ότι οι τοίχοι ήταν σοβατισμένοι και βαμμένοι.
Ορατά σήμερα διακοσμητικά στοιχεία με τη μορφή στολιδιών σε σχήμα καρδιάς στην οροφή του επάνω ορόφου.
Αποτελούνται από λίγους γύψινες ροζέτες με μικρά ανοίγματα. σε εξωτερικούς τοίχους Εκτός από τα παράθυρα, ο κεντρικός χώρος και τα πλαϊνά δωμάτια
Υπήρχαν πόρτες και ορθογώνια παράθυρα στους εσωτερικούς τοίχους μεταξύ με συμμετρικό, γραμμικό τρόπο με παράθυρα εξωτερικά .
Πολλά παράθυρα σε εξωτερικές προσόψεις και σε ημιυπαίθριους χώρους
Το κτίριο θα πρέπει να έχει άφθονο εσωτερικό χώρο όπως απαιτείται από τη λειτουργία του σχολείου. Επιτρέπει την είσοδο του ηλιακού φωτός.
Σε σχετική αναφορά Τούρκικων πηγών γράφει :
<< Ελληνικό σχολείο Molu , << Ιωάννης Μούρτος >>
Τοποθεσία: περιοχή Kocasinan, χωριό Molu, περίοδος κατασκευής/έτος: 19ος αιώνας.
Αρχιτέκτονας: εθνοτική και θρησκευτική καταγωγή άγνωστος.
Ελληνορθόδοξη τρέχουσα λειτουργία: δεν χρησιμοποιείται ημερομηνία και αριθμός εγγραφής: δεν έχει καταχωρηθεί περιουσιακό καθεστώς: ιδιωτική ιδιοκτησία >>
ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ
Οι κάτοικοι του χωρίου ήταν κυρίως γεωργοί και υπήρχε :
–Καλλιέργεια του φυτού ριζάρι
Οι Έλληνες κάτοικοι του χωριού έβγαζαν τα προς το ζην καλλιεργώντας ριζάρι (φυτό από το οποίο προέρχεται η κόκκινη βαφή που χρησιμοποιούσαν στην ταπητουργία )
Το ριζάρι ή αλιζάρι ή και μπογιά (Rubia tinctorum) είναι αυτοφυής θάμνος που φύεται στη νότια Ευρώπη και την νοτιοδυτική Ασία. Το επίσημο όνομά του είναι ερυθρόδανο το βαφικό ή ρούβια η βαφική (Rubia tinctorum). Το ριζάρι ήταν ιδιαίτερα χρήσιμο στο παρελθόν, γιατί από την ρίζα του παραγόταν μία κόκκινη χρωστική, κατάλληλη για βαφή νημάτων.
Και στην Ελλάδα και δη στην Θεσσαλία, στα Αμπελάκια, δημιουργήθηκε από τον 18ο αιώνα ο πρώτος αγροτικός συνεταιρισμός που ασχολείτο με τη βαφή των νημάτων από το ριζάρι, τα οποία κατέκτησαν τις ευρωπαϊκές αγορές.
Η βαφή που προκύπτει από το ριζάρι έχει ως κύριο συστατικό την αλιζαρίνη.
Η χρήση του ριζαριού εγκαταλείφθηκε όταν η χημική βιομηχανία παρήγαγε την ένωση ανιλίνη που έδινε το ίδιο αποτέλεσμα.
Τα πασχαλινά αυγά βαμμένα με ριζάρι εκτός από το μοναδικό χρώμα τους είναι και ανεξίτηλα. Δεν βάφουν τα χέρια, ενώ η βαφή δεν εισχωρεί και στο εσωτερικό τους. Το αποτέλεσμα που δίνει είναι ένα βαθύ κόκκινο χρώμα.
–Αμπελοκαλλιέργεια
Επίσης ασχολιόταν με την αμπελοκαλλιέργεια παράγοντας κρασί και τσίπουρο .
—Καρυδιάς
Υπήρχαν στους αγρούς της περιοχής πολλές άγριες καρυδιές από τις οποίες συνέλεγαν τους καρπούς που χρησιμοποιούσαν κυρίως την ψίχα για γλυκά ή φαγητά .
Έκτος από την ψίχα χρησιμοποιούσαν για φυτικοί βαφή ινών υφασμάτων καρυδότσουφλα και φύλλα άπω τρυφερούς κλώνους καρυδιάς που έδιναν ένα καφέ μέχρι έως μπεζ άχρωμα στις κλωστές που χρησιμοποιούσαν επίσης στην ταπητουργία
Υπήρχαν και αρκετοί που επιδιδόταν στην συστηματική καλλιέργεια της καρυδιάς
–Επεξεργασία μετάλλων
Εκτός από την γεωργία ασχολιόταν με την επεξεργασία μετάλλων .
Οι κάτοικοι του οικισμοί του Μόλου ήταν οι πρόδρομοι της ανακύκλωση των μετάλλων πάσης φύσεως.
Περιφερόταν στην Καππαδοκία και συνέλεγαν κάθε είδους μέταλλα από που σωρούς χώματος και καμένα σπίτια.
Τα έλιωναν εξασφαλίζοντας κάθε είδους μετάλλου από σίδερα μέχρι πολύτιμα ή ημιπολύτιμα μέταλλα και τα πουλούσαν .
ΣΗΜΕΡΑ
Το Molu, Kocasinan σήμερα είναι ένας μικρός οικισμούς στο δήμο Κοσασινάν (Kocasinan ) της επαρχίας της Καισάρειας. που είχε το 2000 460 κατοίκους , το δε 2007 είχε μόνον 293
