Σε τούτη τη χώρα άπαντες ομνύουν στο όνομα της Δημοκρατίας και του κράτους δικαίου. Προφανώς οι δύο έννοιες δεν ταυτίζονται, αλλά η μια προϋποθέτει και ταυτόχρονα εγκιβωτίζει την άλλη. Στο σημερινό μας σημείωμα, όμως, θα προσπαθήσουμε να αναλύσουμε αποκλειστικά την πρώτη, με αφορμή την έκθεση του Economist Intelligence Unit (ΕΙU) για την ποιότητα της Δημοκρατίας ανά τον πλανήτη. Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση, η Ελλάδα ανέβηκε 5 θέσεις στην παγκόσμια κατάταξη (βρίσκεται πλέον στην 20η) και απολαμβάνει εκ νέου – για πρώτη φορά μετά το 2010 – τον τίτλο της «πλήρους Δημοκρατίας».
Σύμφωνα με το Δείκτη Δημοκρατίας του 2023, 74 από τις 167 χώρες και εδάφη που καλύπτονται από το μοντέλο του περιοδικού Economist είναι δημοκρατίες κάποιου τύπου. Ο αριθμός των «πλήρως δημοκρατιών» (αυτές που εξασφάλισαν βαθμολογία άνω του 8,00 στα 10) παρέμεινε στις 24. Ο αριθμός των «προβληματικών δημοκρατιών» αυξήθηκε από 48 το 2022 σε 50 το 2023 (ανάμεσα τους χώρες όπως η Ιταλία, το Βέλγιο και η Κύπρος). Από τις υπόλοιπες 95 χώρες στην κατάταξη, οι 34 ταξινομούνται ως «υβριδικά καθεστώτα», συνδυάζοντας στοιχεία τυπικής δημοκρατίας και αυταρχισμού (όπως για παράδειγμα η γειτονική Τουρκία) και 59 ταξινομούνται ως «αυταρχικά καθεστώτα».
Πώς, όμως, μετράμε μια Δημοκρατία; Με ποια κριτήρια μπορούμε να προβαίνουμε σε κατηγοριοποιήσεις; Για το γνωστό περιοδικό τα κριτήρια είναι πέντε. Ο τρόπος διεξαγωγής και συμμετοχής στην εκλογική διαδικασία και ο πλουραλισμός (electoral process and pluralism), ο τρόπος λειτουργίας μιας κυβέρνησης (functioning of government), ο βαθμός διασφάλισης της πολιτικής συμμετοχής (political participation), η καλλιεργηθείσα πολιτική κουλτούρα (political culture) και τέλος οι πολιτικές ελευθερίες (civil liberties). Μολονότι κάθε διαδικασία διακρίνεται για την υποκειμενικότητά της, η άνοδος της χώρας σε παγκόσμια στατιστικά στοιχεία θα πρέπει να μας χαροποιεί. Κατά πόσον, όμως, τα ανωτέρω σημαίνουν ότι απολαμβάνουμε ένα ποιοτικό δημοκρατικό πολίτευμα; Πρέπει να εφησυχάζουμε ή να αναζητούμε λύσεις;
Προσωπικά είμαι βέβαιος ότι οι πολίτες τούτης της χώρας δεν πιστεύουν ότι απολαμβάνουν ένα δημοκρατικό πολίτευμα που τους αξίζει. Η δημοκρατία – μολονότι υπαρκτή και «πλήρης» – απέχει σημαντικά από το να χαρακτηριστεί «ποιοτική». Ένας τέτοιος χαρακτηρισμός απαιτεί να συντρέχουν σωρευτικά αρκετές προϋποθέσεις. Πρώτα πρώτα το πολίτευμα να εξασφαλίζει στους πολίτες επαρκή ελευθερία, πολιτική ισότητα και έλεγχο επί των δημόσιων πολιτικών και του πολιτικού προσωπικού, μέσω μηχανισμών ελέγχου και θεσμικών αντίβαρων. Εάν υπάρχουν τα ανωτέρω ικανοποιούνται σε σημαντικό βαθμό οι προσδοκίες των πολιτών όσο αφορά την διακυβέρνηση (ποιότητα σύμφωνα με το αποτέλεσμα). Επιπροσθέτως μια ποιοτική Δημοκρατία δίνει το δικαίωμα στους πολίτες, σε οργανώσεις και κοινότητες να απολαμβάνουν εκτενείς ελευθερίες και πολιτική ισότητα (ποιότητα σχετική με το περιεχόμενο) και παρέχει ένα γενικό πλαίσιο μέσω του οποίου το σύνολο των πολιτών είναι σε θέση να ελέγχει και να κρίνει την απόδοση της κυβέρνησης μέσω μηχανισμών, όπως οι εκλογές, ενώ τα κυβερνητικά όργανα και οι κρατικοί λειτουργοί μπορούν να ελέγξουν ο ένας τον άλλο, τόσο νομικά όσο και συνταγματικά (ποιότητα σχετική με την διαδικασία). Ποιότητα, λοιπόν, ως προς τη διαδικασία, το περιεχόμενο και το αποτέλεσμα. Καλή η αναβάθμιση του Economist, αλλά έχουμε ακόμη δρόμο για να απολαύσουμε μια «ποιοτική» Δημοκρατία.
Στέλιος Κ καθηγητης
- Edit
πολύ καλό το άρθρο σας!
εκτός από την Πανδώρα του
Ησιόδου( εργα και ημεραι),
την Πανδώρα που άνοιξε το
κουτί και βγήκαν όλα τα δεινά
κι απόμεινε μόνον η ΕΛΠΙΔΑ,
στα κατόπιν χρόνια,μάλλον στη
φαντασία μου ,υπήρξε μια άλλη
Πανδώρα καθ αυτού Αθηναία,
εκείνη η Πανδώρα, άνοιξε το
κουτί κι απόμειναν μέσα όλα τα δεινά
κι έφυγε η Δημοκρατια!
Δημοκρατια που γεννήθηκε στην
αρχαία Ελλάδα, αλλά πειρατές
με γάντζους και με το ένα
μάτι κλειστό,πήραν τη Δημικρατια
και τη μετέφεραν σ άλλη γης,
σ αλλά μερη!
αυτή τη Δημοκρατια,βαρβαροι λαοί,
λαοί που ζούσαν σε σκοτάδια,τη
φρόντισαν,την περιποιούνταν,
την προστάτευαν σαν χλωρό κι αδύναμο
δεντράκι,έβγαλε κλαδιά,στεριώσει,
απλώθηκε πολύ,σαν μωρό που ξυπνάει
μετά από βαθύ ύπνο και οι λαοί, οι
βαρβαροι κι απολιτιστοι;την βάλανε
κορώνα στα κεφάλια τους και
Προκόβουν και μεγαλωργούν!
απ όλα τα δεινά που έμειναν στο
νέο κουτί,της Νέας Πανδώρας
που πήρε τη θέση της ελπίδας,
την οποία έδιωξε κι αυτή,ήταν
και είναι η ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ,
κι όπως θα έλεγε κι ο Τσιφόρου
που ήταν λάτρης της αρχαίας μυθολογίας,
τώρα τι κανουμε;
τι μπορούμε να κάνουμε
με αυτό το αγαθό,το καινούριο
φρούτο που λέγεται κομματοκρατια;
θα φτιάξουμε ένα πολίτευμα
και θα το ονομάσουμε
Προεδρευομένη Κοινοβουλευτικη
Κομματοκρατία,είπαν με μια φωνή
κάποιοι οινοφλεγεις ,αλλά τετραπέρατοι
αρχαίοι Διογένηδες- καμία σχέση με εκείνον
τον Λαέρτιο!
Κομματοκρατια,λες τη λεξη και
χορταίνεις για κάνα μήνα!
ΚΟ ΜΜΑ ΤΟ ΚΡΑ ΤΙΑ,σαν αμαξιστοιχία
από Αθήνα μέχρι θεσνίκη!( κρατήστε αυτή τη φράση, θα
την χρειαστούμε παρακατω)
θα μπορούσα να γράφω μέχρι το πρωί
ή μάλλον μέχρι στις 28 Φεβρουαρίου, 12 παρά το βράδυ,
εκείνο το θανατηφόρο και νεκροφόρα βραδυ!
μια φορά κι έναν καιρό,
σ ένα κράτος που το πολίτευμα του
ήταν προεδρευομενη κοινοβουλευτικη δημοκρατια,
υπήρχε ένα μυθικό πρόσωπο
που λεγόταν Ντογιακος,αυτός υπήρξε
λειτουργός της ανεξάρτητης δικαιοσυνης
και είχε τι αξίωμα το βαρύ,ήταν εισαγγελέας
του Αρείου Πάγου,όχι του Πάγου ,του βράχου
που μίλησε ο Απόστολος των εθνών,του
αλλού Αρείου Πάγου κι όχι σκέτου Παγου!
Αυτός ο θεματοφυκακας της κομματοκρατιας,
μιας και τη δημοκρατια ,όπως είπαμε την έκλεψαν
μπαρμπαροσες, είχε ένα υιό που εργάζονταν
ως μετακλητος υπάλληλος σ ένα γραφείο ενός
πολιτικού που ονομαζόταν Καραμανλης,
Καραμανλης που διασφάλιζε την ασφάλεια των επιβατων,
αλλά τελικά διεσφαλιζε την πολιτική του ύπαρξη και μονον!
Οοοοοολως τυχαίως,κουμπάρος του Ντογιακου,
δηλαδή τον πάντρεψε ο Κών.Καραμανλης,
όχι ο φυσικός και ηθικός αυτουργος των εγκλημάτων
των Τεμπων,αλλά ο ξάδελφος του,
Οοοοοοολως τυχαίως ο γιος του εισαγγελέα
του Αρείου Πάγου υπήρξε ματακλητος
του υπουργού των εγκλημάτων και Οοοοολως
τυχαίως η υπόθεση της τραγωδιας των τεμπων
θα ξεχαστεί ή μάλλον θα διακτινισθεί στο
παρελθόν και θα συναντηθεί με τις τραγωδίες
του Ευριπιδη,αντε και του Αισχύλου και λίγο
του Σοφοκλή!
ευτυχώς, εμεις οι δασκαλοι και καθηγητες
διοριζομασταν – παλια- με την επετηρίδα
και οι νέοι εκπαιδευτικοι,οι αγαπημένοι μου
συνάδελφοι, διορίζονται με τον ΑΣΕΠ!
και αυτοί οι νέοι παιδαγωγοί….έχουν
δικαίωμα να μιλάμε στα παιδιά τα αθώα
παιδιά,τα δένδρα που θα στεριωσουν
στο μέλλον και θα καρπισουν,
έχουν δικαίωμα, να τους μιλάνε για
Δημοκρατια -φ α ν ε ρ α-μιας και
το πολίτευμα μας είναι κομματοκρατια,
φανερά στο ξέφωτο ,σε υπεργειες αιθουσεςκι όχι
σε κρυφά σχολειά,μιας και η
ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑ,το πολίτευμα μας,έχει
και στρατό που ονομάζεται κομματικος
και δεν απέχει πολύ από την τρομοκρατία ,
όχι αυτή που βάζει βόμβες και σκοτώνει
ανθρωπους,η κομματοκρατια σκοτώνει πιο πολύ,
σκοτώνει τις αξίες,τα ιδανικά ,τον αγώνα
τον καλό που πρέπει να αγωνίζεται ο κάθε
ελεύθερος ανθρωπος!
Π-ροεδρευομενη Κ-οινοβουλευτικη Κ- ομματοκρατια!
ΠΚΚ ,χωρίς Έ,το κόμμα σου λαέ!
Η αρχέγονη Πανδώρα,κρατάει μέσα στο κουτί της
ακόμα την ΕΛΠΙΔΑ;την καλώ στο κινητό της
και μια φωνή γλυκιά μπιυ λέει
” το τηλέφωνο είναι κατειλημμένο, αφήστε μηνυμα”
τι μήνυμα ν αφησω;δεν ξέρω καλά τα αρχαία ελληνικά !
ας προσπαθήσω, μέσω τεχνητής νοημοσύνης,
μπορεί να τη δω,να κάθεται πάνω στο κουτί
με σταυρωμένα χέρια ,σαν κερβερος φύλακας των φυλάκων
σαν μαύρο φορούσα κόρη του κοντοπατριωτη μου
του Παπαδιαμαντη,μιας και οι δύο ανήκουμε
στη διοικητική περιφέρεια μαγνησίας και Σποράδων
( Σκιάθος,μάλλον λέγεται το νησί που γεννήθηκε)
” εις οιωνός άριστος,αμύνεσθαι περί κομματοκρατοριας”
κι όχι περί Πάτρης!
για να δω ,τι σημαίνει η λέξη ” Πάτρης”
μάλλον για κάποιον πατρινό θα λεει,ααα όχι, το βρηκα!
Η άμυνα της αμύνης
Η Πάτρα της Πάτρης!
του