Ο άνθρωπος πάντα ξόρκιζε κάθε τι διαφορετικό! Οτιδήποτε, με λίγα λόγια, υπονόμευε το «κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσίν του». Γι’ αυτό και έκτιζε «στρατόπεδα» με ψηλούς τοίχους. Περιθωριοποιώντας και αποκλείοντας όλους εκείνους που ξέφευγαν από τη νόρμα.
Ακόμη και στις μέρες μας που ζητήματα όπως η δικαιοσύνη και η ισότητα θεωρούνται όχι μόνο δεδομένα, αλλά και αδιαπραγμάτευτα, στην πραγματικότητα κάποια απ’ αυτά – και ειδικά εκείνα που σχετίζονται με τη διαφορετικότητα και τις μειονεκτούσες ομάδες, δυστυχώς συνεχίζουν να αντιμετωπίζονται σχεδόν με τον ίδιο τρόπο που αντιμετωπίζονταν και στο παρελθόν. Και ενώ θεωρητικά θα μπορούσε να υπάρχει χώρος για όλους, εντούτοις υπάρχει χώρος μόνο για τους ικανούς, τους «υγιείς» και τους ευπροσάρμοστους. Και ελάχιστος ή καθόλου για όλους εκείνους που, για διάφορους λόγους, δυσκολεύονται να προσαρμοστούν στις ιδιαίτερα σκληρές και απαιτητικές συνθήκες που η μετανεωτερικότητα προκρίνει.
Καθώς φαίνεται λοιπόν, τα «στρατόπεδα» δεν πρόκειται να κλείσουν ποτέ.
Διαχρονικά θα χρησιμεύουν σε κάτι! Και σήμερα και πριν και πάντα!
Κι ας οι τοίχοι που ορθώνουν τώρα πια, δεν είναι απαραίτητα φτιαγμένοι από πέτρα, αλλά από απόρριψη, προκατάληψη, απαξίωση, ή και συχνά, από μια κακώς εννοούμενη «φιλανθρωπία»!
Ποιος άραγε, όμως, θα μπορούσε να είναι στ’ αλήθεια ο δρόμος έως εκείνη την «απλοχωριά» όπου κάθε ανθρώπινη ύπαρξη θα μπορούσε να χωρέσει και να αναπτυχθεί ελεύθερη, δίχως αποκλεισμούς και προκαταλήψεις; Ως εκείνη την ώριμη ελευθερία της ψυχής και του πνεύματος, που ανοίγει δρόμους σε πολλούς και διαφορετικούς τρόπους αντίληψης της ζωής και του κόσμου που μας περιβάλλει;
Η αναπηρία είναι συνυφασμένη με την ανθρώπινη φύση και τη μοίρα της. Μια έκφανση της ανθρώπινης ύπαρξης κι αυτή, που οφείλουμε να σεβαστούμε, όπως και κάθε άλλη μορφή της. «Σαν μια ψυχή…», σύμφωνα με τον ποιητή «…υπεράνω και χαμηλότερα από κατατάξεις…μια ψυχή ευλογημένα ανέγγιχτη από κάθε δόγμα, αμόλυντη από κάθε αφορισμό ή εξιδανίκευση…». Μια ψυχή, θα πρόσθετα εγώ, η οποία αγόγγυστα παλεύει να σταθεί στη ζωή με σεβασμό και αξιοπρέπεια. Απελευθερωμένη από κάθε μάσκα που θα την μετατρέψει σε μια ψευδή, σε μια μασκαρεμένη κανονικότητα.
Επιγραμματικά, λοιπόν, και επιχειρώντας να απαντήσω στα παραπάνω ερωτήματα, θα έλεγα πως όλα συγκλίνουν σε μια ανάγκη «αναδημιουργίας» του ανθρώπου που καταφάσκει και αποδέχεται το σύνολο της ζωής, δίνοντας μ’ αυτόν τον τρόπο ένα διαφορετικό νόημα στην ύπαρξη. Μια διαφορετική αξία στη σχέση. Mόνο με τον σεβασμό, την αποδοχή και την κατανόηση, αυτός ο κόσμος μπορεί να γίνει καλύτερος για όλους.
Εν κατακλείδι, μαθαίνω να αποδέχομαι τη διαφορετικότητα του Άλλου, όταν μαθαίνω να δέχομαι και την δικιά μου διαφορετικότητα. Όποια και αν είναι. Όχι σαν τον νόμο ενός θεού, όχι σαν ανθρώπινο καταστατικό και αναγκαιότητα. Αλλά σαν μια γήινη αρετή. Σαν ένα πουλί που έφτιαξε τη φωλιά του σε μένα.
Και ό,τι και να μου ’ρθει ως μοίρα και ως βίωμα, ένα ταξίδι θα υπάρχει πάντα μέσα μου. Ένα ταξίδι που θα γεμίζει πότε με βάσανο και πότε με γλυκύτητα την ψυχή μου…
Εμμανουήλ Δάλας, ψυχολόγος
Δ/ντής Ε.Δ.Σ. Κοζάνης
