«Το αντίθετο της αγάπης δεν είναι το μίσος αλλά ο εγωισμός» γράφει η Βιολέττα Μπούσιου

 

Ο μητροπολίτης Κορυτσάς Ιωάννης σε ένα εξαιρετικό κήρυγμα, που άκουσα πρόσφατα σε μοναστήρι της περιοχής μας,  μεταξύ άλλων είπε ότι ο αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος αναφέρει  συχνά στις ομιλίες του πως το αντίθετο της αγάπης δεν είναι το μίσος αλλά ο εγωισμός.

Η φράση αυτή με συνεπήρε, γιατί -κατά την γνώμη μου- εμπεριέχει την  βασική αιτία της κατάπτωσης της σύγχρονης κοινωνίας. Ο δυτικός πολιτισμός, που κατοχύρωσε πανηγυρικά τα ατομικά δικαιώματα, καλλιέργησε τον εγωισμό μας σε τέτοιο βαθμό,  που κατέστησε τον άνθρωπο, σταδιακά,  σε  ένα πρόσωπο που νομιμοποιείται να επιδιώκει αποκλειστικά την ικανοποίηση του ατομικού του συμφέροντος.

Και  να σκεφτεί κανείς ότι ο  πρώτος καταστατικός χάρτης ανθρωπίνων δικαιωμάτων στον κόσμο,  που έγινε από τον Κύρο, τον πρώτο βασιλιά της αρχαίας Περσίας (μετά την κατάκτηση της Βαβυλώνας από τα στρατεύματά του)  και καταγράφηκε με σφηνοειδή γραφή   στον Κύλινδρο του Κύρου το 539 π.Χ.,  σηματοδότησε την μεγαλύτερη  πρόοδο για την ανθρωπότητα, αφού ο Μέγας Κύρος με την νομοθεσία του  απελευθέρωσε τους σκλάβους της Βαβυλώνας,  διακήρυξε ότι όλοι οι άνθρωποι έχουν το δικαίωμα να επιλέγουν τη θρησκεία τους  και εδραίωσε, επίσης,  την φυλετική ισότητα.

Συνάγεται επομένως ότι ενώ η κατοχύρωση των ανθρώπινων δικαιωμάτων  που στηρίχθηκε, αρχικά, στα ανθρωπιστικά αισθήματα ενός σοφού βασιλιά και κατόπιν στους αγώνες των  λαών,  μακροπρόθεσμα,  με την αυτονόητη συνταγματική κατοχύρωση των ατομικών δικαιωμάτων, εμμέσως πλην σαφώς κατέληξε να  «νομιμοποιεί»  παράλληλα και την εγωιστική φύση του ανθρώπου,  που καλλιεργεί την απληστία, την σκληρότητα, την αδικία και την εκμετάλλευση των άλλων.

Και μπορεί συνταγματικά,  στην σύγκρουση μεταξύ ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων,  να προηγούνται τα κοινωνικά,   όμως στην νοοτροπία μας αυτή η διάκριση δυστυχώς για τους περισσότερους έχει καταργηθεί. Και το χειρότερο είναι ότι η νέα γενιά, μέσα στην δικαιολογημένη αγωνία της για το δικό της μέλλον, όλο και περισσότερο ενδίδει στην ικανοποίηση του προσωπικού της συμφέροντος και στην καλλιέργεια του εγωισμού.

Όμως,  αν δεν αποδεχθούμε  όλοι οι άνθρωποι έγκαιρα  την άποψη του Αριστοτέλη που μας επισημαίνει ότι: «Ο εγωισμός είναι ένα πάθος ολέθριο», πολύ σύντομα δεν θα νομιμοποιούμαστε ηθικά να κατηγορούμε τους άλλους ούτε για την εγκληματικότητα, ούτε για την ηθική παρακμή της σύγχρονης κοινωνίας μας, αφού αυτή η κοινωνία είμαστε εμείς.

Η δυστυχία του κόσμου οφείλεται στα κακά αποτελέσματα του εγωισμού, που γεννά την απληστία, την σκληρότητα, την αδικία, την εκμετάλλευση των άλλων [Κρισναμούρτι]

Ο εγωισμός είναι ένα ζευγάρι ξυλοπόδαρα, που κάνουν τον άνθρωπο ψηλό, χωρίς να τον κάνουν μεγάλο [Μέγας Βασίλειος]

Ο Κύρος ο Μέγας, ο πρώτος βασιλιάς της Περσίας, απελευθέρωσε τους σκλάβους της Βαβυλώνας το 539 π.Χ

Το 539 π.Χ., τα στρατεύματα του Κύρου του Μέγα, του πρώτου βασιλιά της αρχαίας Περσίας, κατέκτησαν την πόλη της Βαβυλώνας. Οι ενέργειες όμως που έκανε στη συνέχεια ήταν αυτές που σήμαναν σημαντική πρόοδο για την ανθρωπότητα. Αυτές και άλλες αποφάσεις καταγράφτηκαν σε έναν κύλινδρο από ψημένο πηλό στην ακκαδική γλώσσα με σφηνοειδή γραφή.

Η αρχαία αυτή καταγραφή, που είναι γνωστή σήμερα ως ο Κύλινδρος του Κύρου, θεωρείται ο. Έχει μεταφραστεί και στις έξι επίσημες γλώσσες του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών και οι διατάξεις του προσομοιάζουν με τα τέσσερα πρώτα άρθρα της Οικουμενικής Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

Η Εξάπλωση των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων

Από τη Βαβυλώνα, η ιδέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων εξαπλώθηκε ταχύτατα στην Ινδία, στην Ελλάδα και τελικά στη Ρώμη. Εκεί, προέκυψε η έννοια του «φυσικού νόμου», αφού παρατηρήθηκε το γεγονός ότι οι άνθρωποι τείνουν να ακολουθούν συγκεκριμένους άγραφους νόμους στην πορεία της ζωής τους, και το Ρωμαϊκό δίκαιο βασιζόταν σε ορθολογικές ιδέες που προέκυπταν από τη φύση των πραγμάτων.

Έγγραφα που αποδεικνύουν τα δικαιώματα του ατόμου, όπως η Μάγκνα Κάρτα (1215), η Έκκληση για Δικαίωμα (1628), το Σύνταγμα των ΗΠΑ (1787), η Γαλλική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη (1789) και η Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Πολίτη στις ΗΠΑ (1791) είναι οι γραπτοί πρόδρομοι πολλών από τα σημερινά έγγραφα σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Μια Συντομη Ιστορια των Ανθρωπινων Δικαιωματων

Η Μάγκνα Κάρτα (1215)

Η Μάγκνα Κάρτα, ή «Μεγάλη Χάρτα», που υπογράφτηκε από τον βασιλιά της Αγγλίας το 1215, ήταν ένα κρίσιμο σημείο καμπής για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Η Μάγκνα Κάρτα ή «Μεγάλη Χάρτα» ήταν αναμφίβολα η πιο σημαντική πρώιμη επιρροή στην ευρεία ιστορική διαδικασία που οδήγησε στον κανόνα του συνταγματικού δικαίου στον σημερινό αγγλόφωνο κόσμο.

Το 1215, αφότου ο βασιλιάς της Αγγλίας Ιωάννης παραβίασε πολλούς από τους αρχαίους νόμους και έθιμα βάσει των οποίων κυβερνούνταν η Αγγλία, οι υπήκοοί του τον ανάγκασαν να υπογράψει τη Μάγκνα Κάρτα, στην οποία απαριθμούνται αυτά που αργότερα θεωρήθηκαν ως ανθρώπινα δικαιώματα. Μεταξύ αυτών ήταν το δικαίωμα της εκκλησίας να μην υφίσταται κυβερνητικές επεμβάσεις και τα δικαιώματα όλων των ελεύθερων πολιτών να κατέχουν και να κληρονομούν περιουσία και να προστατεύονται από υπέρμετρη φορολογία. Εδραίωσε το δικαίωμα στις χήρες που είχαν περιουσία να επιλέγουν να μην ξαναπαντρεύονται, και εγκαθίδρυσε αρχές νόμιμων διαδικασιών και ισότητα ενώπιον του νόμου. Περιείχε επίσης προβλέψεις για την απαγόρευση της δωροδοκίας και τις παραβάσεις καθήκοντος των αξιωματούχων.

Η Μάγκνα Κάρτα θεωρείται γενικώς ως ένα από τα πλέον σημαντικά νομικά έγγραφα στην εξέλιξη της σύγχρονης δημοκρατίας και αποτέλεσε ένα κρίσιμο σημείο καμπής στη μάχη για τη θεμελίωση της ελευθερίας.

Έκκληση για Δικαίωμα (1628)

Το 1628 το Αγγλικό Κοινοβούλιο απέστειλε αυτή τη δήλωση των πολιτικών ελευθεριών στον βασιλιά Κάρολο τον Α΄.

Το επόμενο καταγεγραμμένο ορόσημο στην ανάπτυξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ήταν η Έκκληση για Δικαίωμα, που δημιουργήθηκε το 1628 από το Αγγλικό Κοινοβούλιο και στάλθηκε στον Κάρολο τον Α΄ ως δήλωση πολιτικών ελευθεριών. Η άρνηση του Κοινοβουλίου να χρηματοδοτήσει την αντιδημοτική εξωτερική πολιτική του βασιλιά ήταν η αιτία που οδήγησε την κυβέρνησή του να αποσπάσει εξαναγκαστικά δάνεια και να στρατωνίσει τα στρατεύματα στα σπίτια των υπηκόων ως μέτρα οικονομίας. Οι αυθαίρετες συλλήψεις και οι φυλακίσεις όσων αντετίθεντο σε αυτές τις πολιτικές είχαν προκαλέσει στο Κοινοβούλιο μια βίαιη εχθρότητα προς τον Κάρολο και προς τον Τζορτζ Βίλιερς, τον Δούκα του Μπάκιγχαμ. Η Έκκληση για Δικαίωμα δημιουργήθηκε από τον Σερ Έντουαρντ Κόουκ, στηριζόταν σε προηγούμενα θεσπίσματα και καταστατικούς χάρτες και αποτελείται από τέσσερις αρχές: (1) Δεν πρέπει να επιβάλλονται φόροι χωρίς τη συναίνεση του Κοινοβουλίου, (2) Κανένας υπήκοος δεν μπορεί να φυλακίζεται χωρίς αποδείξεις (επαναβεβαίωση της αρχής του habeas corpus), (3) Κανένας στρατιώτης δεν μπορεί να στρατωνίζεται από πολίτη και (4) Ο Στρατιωτικός Νόμος δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί εν καιρώ ειρήνης.