Τάνια Ώττα για το kozanilife.gr.
Φωτογραφία: Δημήτρης Βαβλιάρας
Ο Ιερός Μητροπολιτικός Ναός Αγίου Δημητρίου Σιάτιστας.
Ο σημερινός ναός είναι ο τρίτος κατά σειρά στη θέση αυτή και πιθανόν το πρώτο σε αρχαιότητα λατρευτικό μνημείο της Σιάτιστας. Σύμφωνα με γραπτές μαρτυρίες ο πρώτος ναός ιδρύθηκε το1647, και ήταν μικρός σε διαστάσεις για να εξυπηρετεί τις λειτουργικές ανάγκες των πρώτων κατοίκων. Αργότερα, όταν η Σιάτιστα τον 17ο αιώνα άρχισε να αναπτύσσεται σε μεγάλη πόλη και εμπορικό κέντρο της ευρύτερης περιοχής , και ιδιαίτερα όταν ο πατριάρχης Αχρίδας Ζωσιμάς , καταγόμενος από την πόλη αυτή , μετέφερε την έδρα της Μητρόπολης από το Σισάνι στη Σιάτιστα, ο μικρός αυτός ναός δεν επαρκούσε για τις ολοένα αυξανόμενες ανάγκες, έτσι κατεδαφίστηκε και στη θέση του το1801ανεγέρθη άλλος, « τω κάλλει και τω μεγέθει περικαλλέστατος», με περίφημο ξυλόγλυπτο τέμπλο, ωραιότατες τοιχογραφίες και πολύτιμα κειμήλια. Το1856χτίστηκε δίπλα στο ναό μεγαλοπρεπές κωδωνοστάσιο εξαγωνικής κάτοψης ύψους25 μέτρων περίπου και αποτελεί μέχρι και σήμερα καύχημα της πόλης.
Δυστυχώς την Τρίτη 13 Ιουλίου του1910ο περίφημος ναός του Αγίου Δημητρίου «εγένετο παρανάλωμα του πυρός εν διαστήματι ημισείας ώρας μεθ’απάντων των εν αυτώ πολυτίμων ιερών κειμηλίων» γράφει ο Αθ. Κανατσούλης από απροσεξία γυναικός η οποία «επικόλλησε αναμμένο κερί πάνω σε εικόνα» συμπληρώνει ο Χ. Κανατσούλης. Ανάμεσα στα πολύτιμα κειμήλια που κατέστρεψε η φωτιά ξεχώριζε και ο χρυσοκέντητος και βαρύτιμος επιτάφιος , «έργον Βιενναίου καλλιτέχνου εφάμιλλος και ισότιμος προς τους καλλίστους των ναών Κωνσταντινουπόλεως και Αθηνών».
Η μεγάλη αυτή όμως καταστροφή που άφησε τη Σιάτιστα χωρίς καθεδρικό ναό δεν έκαμψε το ηθικό των κατοίκων της. Την επόμενη μέρα ο μητροπολίτης Ιερόθεος προχώρησε σε εκλογή δωδεκαμελούς επιτροπής για την ανέγερση νέου ναού, και αμέσως άρχισαν οι απαιτούμενες ενέργειες .
Στις 2 Ιουνίου του 1912, ο μητροπολίτης Ιερόθεος αναγγέλλει την έκδοση σχετικού τουρκικού φιρμανιού για την ανέγερση του τρίτου πλέον ναού του Αγίου Δημητρίου.
Ο τρίτος ναός είναι μνημείο πλέον και καύχημα της πόλης, αρχιτεκτονικό μεγαλούργημα, έργον του Σιατιστινού αρχιτέκτονα Αριστοτέλη Ζάχου, ενός από τα πρώτα ονόματα των μεγάλων δημιουργών της νεότερης Ελλάδος.
Πνευματικές μορφές και ηθικά αναστήματα όπως ο πατριάρχης Ζωσιμάς, ο Αγαθάγγελος Στεφανάκης , ο Μεθόδιος Ανθρακίτης κ.α., οπλαρχηγοί και μακεδονομάχοι αγωνιστές του έθνους , ρήτορες και διδάσκαλοι , φιλόσοφοι της περιοχής και του γένους όπως ο Μιχ. Παπαγεωργίου (1727-1796) , ο Γεώργ. Ζαβίρας κ. α., διδάσκαλοι , μητροπολίτες , ιερείς και πλήθος άλλων ανθρώπων του πνεύματος καθώς και περίφημες σχολές έδρασαν ,δίδαξαν, ιερούργησαν και λειτούργησαν υπό τη σκέπη του Ι. Ναού του Αγ. Δημητρίου Σιάτιστας.
Δικαιολογημένα λοιπόν ο ναός αυτός αποτελεί καύχημα της Σιάτιστας , μιας μικρής πόλης η οποία όπως αναφέρει και ο μακαριστός επίσκοπος Αντώνιος(1920-2005) στα χρόνια της τουρκοκρατίας διακρίθηκε για τον αμιγή ελληνικό πληθυσμό της , την πλούσια παιδεία, τους λογίους και τους πραματευτάδες, την οικονομική άνθιση, τα περίφημα αρχοντικά και τους λαμπρούς μεταβυζαντινούς ναούς, δείγματα της πηγαίας πίστεως και πατρώας ευσεβείας των κατοίκων της.
Ανώνυμος
- Edit
Θαύματα στούς Μουσουλμάνους ἀπό τόν Ἅγιο Δημήτριο
του Αρχιμ. Δοσιθέου Κανέλλου
Παραμονή του Αγ. Δημητρίου στην Πόλι. H Θεία λειτουργία στον πανηγυρίζοντα Ιερό Ναό του Αγίου Δημητρίου Ξηροκρήνης (Κουρού Τσεσμέ) προς την πλευρά του Βοσπόρου. Το εκκλησίασμα εξαφανίζεται για τό αγίασμα. Ακολουθώ. Οι τοίχοι στάζουν. Μικροί σταλακτίτες κρέμονται πάνω απ’ τα κεφάλια μας. Μου θυμίζει το Ευπαλίνειον όρυγμα της Σάμου. Πόσα μέτρα προχωρήσαμε; Δεν μπόρεσα να υπολογίσω. Τέλος έφθασα στο αγίασμα. Αναβλύζει από τον βράχο. Πίνουμε και επιστρέφουμε. Στο παρεκκλήσι βλέπω δυο ζευγάρια δεκανίκια κι άλλα τάματα. Φτάνω στον γυναικωνίτη. Είχε αρχίσει το κέρασμα. Κάθομαι ανάμεσα σε δύο ιερείς. Τον εφημέριο Διπλοκιονίου (Μπεσίκτας) και τον εφημέριο Μεγάλου Ρεύματος (Αρναούτ-κιοϊ).
Αρχίζω τις ερωτήσεις: Είδα κάτι πατερίτσες επάνω, ποιος τις άφησε; Οι «λεγάμενοι» (εννοεί τους Τούρκους) μου απήντησε. Έρχονται «λεγάμενοι» απ’ όλα τα μέρη της Τουρκίας, λούζονται με το αγίασμα, πίνουν και θεραπεύονται. Μας ζητούν να τους κοινωνήσουμε. Αυτό δεν είναι για σας, τους λέμε. Τους δίδουμε όμως λίγο ψωμάκι κομμένο σαν αντίδωρο προς παρηγορίαν τους. Τα δεκανίκια πού είδες τα άφησε ένας που ήρθεν απ’ το Ερζερούμ. Είδε όραμα τον Άγιο Δημήτριο. Θα πάς, του λέγει, στο τάδε μέρος και θα λουσθείς τρεις φορές στο αγίασμα μου και θα θεραπευθείς. Ήλθε με πατερίτσες και έφυγε πηδώντας. Άφησε στον Άγιο τα δεκανίκια του. Είναι αθώες ψυχές και τις ακούει ο Θεός. Εμείς, βρισκόμαστε μέσα στην αλήθεια. Δεν χρειαζόμαστε οράματα. Άμα ζεις μέσα στο άπλετο φως, τι θα σε ωφελήσει το φως ενός κεριού ή έστω μιας λαμπάδας; Αυτοί ζουν μέσα στα πηχτά σκοτάδια. Γι αυτό τους δίδει ο Άγιος Θεός λίγο φως. Από το βιβλίο: «Θέλω να πιω όλο το Βόσπορο», Εκδ. Ι.Μ. Παναγίας Τατάρνης Ευρυτανίας