Του Σταύρου Π. Καπλάνογλου Γεωπόνου:
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Οι Μολόχες είναι ένα γένος ποωδών μονοετών , διετών και πολυετών φυτών της οικογένειας Μαλαχίδες (Malvaceae) . Το γένος είναι ευρέως διαδεδομένο σε όλες τις γωνίες του πλανήτη, γιατί προσαρμόστηκε στο φυσικό περιβάλλον πολλών περιοχών, στις οποίες μεταφέρθηκε.
Η λέξη “μολόχα” λένε προέρχεται από την παλαιά αγγλική “mealwe”, η οποία εισήχθη από το λατινικό “malva”, το οποίο στην πραγματικότητα είναι δάνειο άπω την αρχαία ελληνική λέξη μαλάχη που σημαίνει “μολόχα”,
Μολόχα < (κληρονομημένο) μεσαιωνική ελληνική μολόχα < αρχαία ελληνική μολόχη
Καταγράφεται το Λεξικό Greek (Liddell-Scott) ως εξής :
<< Μᾰλάχη: [λᾰ], ἡ, «μολόχα», Λατ. malva, Ἡσ. Ἔργ. κ. Ἡμ. 41, Βατραχομυομ. 161, Μόσχ. 3. 106, κτλ.· – βοτάνη χρησιμεύουσα ὡς τροφή, μάλιστα τῶν πτωχῶν· σιτεῖσθαι ἀντὶ μὲν ἄρτων μαλάχης πτόρθους Ἀριστοφ. Πλ. 544· – φέρεται καὶ μολόχη, ὡς καὶ νῦν, Ἐπίχ. καὶ Ἀντιφ. παρ’ Ἀθην. 58D. (Ἴσως ἐκ τοῦ μαλάσσω, ἕνεκα τῆς μαλακτικῆς αὐτῆς δυνάμεως, Διοσκ. 2. 144, Plin. N. H. 20. 21). >>
ΒΟΤΑΝΙΚΗ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ
Συνομοταξία: Αγγειόσπερμα
Ομοταξία: Δικοτυλήδονα Τ
άξη: Μαλαχώδη (Malvales)
Οικογένεια: Μαλαχίδες (Malvaceae)
Γένος: Μαλάχη (Malva)
Είδος: M. sylvestris -Μαλάχη η αγρία -Μολόχα Αμπελόχα
( Αγριμολόχα, Μαλάχη, Μολάχη, Μουλάγκα, Αμπελόχα, Αμολοχάκι, Μάλβα )
— Αυτοφυή είδη στην Ελλάδα
Μαλάχη η κριτική (Malva cretica) Μαλάχη η μόσχοσμος (Malva moschata) Μαλάχη η αγρία (Malva sylvestris) Μαλάχη η αμελημένη (Malva neglecta) Μαλάχη η μικρανθής (Malva parviflora) Μαλάχη η μικρά (Malva pusilla) Μαλάχη η αιγυπτία (Malva aegyptia)
ΙΣΤΟΡΙΑ
Αυτό το φυτό είναι ένα από τα παλαιότερα που αναφέρονται στην καταγεγραμμένη βιβλιογραφία. Ο γιατρός του τρίτου αιώνα π.Χ., Δίφιλος από τον Σίφνο , έγραψε ότι «ο χυμός της μολόχας λιπαίνει την τραχεία, θρέφει και χωνεύεται εύκολα».
Ο Οράτιος το αναφέρει σε σχέση με τη δική του διατροφή, την οποία περιγράφει ως πολύ απλή: «Me pascunt olivae, / me cichorea levesque malvae» («Όσο για μένα, οι ελιές, τα αντίδια και οι μολόχες παρέχουν τροφή»).
Ο Λόρδος Monboddo περιγράφει τη μετάφραση ενός αρχαίου επιγράμματος που δείχνει ότι η Μολοχα φυτεύτηκε στους τάφους των αρχαίων, που προέρχεται από την πεποίθηση ότι οι νεκροί μπορούσαν να τρέφονται με τέτοια τέλεια φυτά.
ΧΡΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ
Στην αρχαία Ελλάδα καλλιεργούσαν τη μολόχα μαζί με άλλα λαχανικά και βότανα στους κήπους τους και πίστευαν, ότι σταματούσε την πείνα και τη δίψα.
Οι αρχαίοι ‘Ελληνες και όχι μόνον, εκτιμούσαν, ιδιαίτερα την μολόχα για την πρόσφορα της στην υγεία των ανθρώπων.
Οι δε καθαρτικές ιδιότητες της μολόχας ήταν γνωστές από την αρχαιότητα.
— Κικέρων…Ο Κικέρων μας αποκαλύπτει ότι αποτοξινώθηκε πλήρως, τρώγοντας ένα πιάτο μολόχα και σέσκουλο.
— Διοσκουρίδης – Κέλσος και ο Πυθαγόρας …. Ο Διοσκουρίδης, ο Κέλσος και ο Πυθαγόρας εκτιμούσαν τις ιδιότητές της κατά της δυσκοιλιότητας.
— Ιπποκράτης. …Ο Ιπποκράτης τη συνιστούσε, κατά της δυσπεψίας σε άτομα που αντιμετώπιζαν προβλήματα πέψης. – Έφτιαχνε, επίσης, ένα κατάπλασμα με κρασί και μολόχα, για να αντιμετωπίσει τα οιδήματα και τις φλεγμονές. – Τη συνιστούσε σαν αφέψημα εναντίον διαφόρων γυναικολογικών προβλημάτων και παρασκεύαζε με αυτή κολπικά υπόθετα, τα οποία χρησιμοποιούσε, για να διευκολύνει τους τοκετούς και να μετριάσει τους πόνους.
— Πλίνιος….Ο Πλίνιος επαινεί το αφέψημα μολόχας για τη γρήγορη θεραπεία του βήχα.
–. Πλατίνος….Κατά το Μεσαίωνα, ο Πλατίνος θεωρούσε τη σαλάτα με φύλλα μολόχας εξαιρετικά υγιεινή, γιατί υποστήριζε πως “μαλακώνει την κοιλιά, θεραπεύει τη νεφρίτιδα και διαλύει τις πέτρες” (των νεφρών).
— Δίφιλος ο Σίφνιος … Ο Δίφιλος ο Σίφνιος έγραψε ότι βοηθά σε περιπτώσεις ερεθισμού των νεφρών και της κύστης. — Καρλομάγνος . Ο Καρλομάγνος είχε διατάξει να καλλιεργείται μολόχα σ’ όλους τους αυτοκρατορικούς κήπους
. — Επιμενίδης… Λέγεται ότι ο Επιμενίδης είχε κοιμηθεί για 50 χρόνια σε ένα σπήλαιο στην Κρήτη και όταν ξύπνησε, βρέθηκε σε ένα καινούργιο κόσμο, όπου για να μην πεινά και να μην διψά, έτρωγε μόνο μολόχα και βολβούς. Αυτός είναι και ο λόγος που η μολόχα έγινε το βότανο των μυστικιστών και από τότε, χρησιμοποιείται σε διάφορες τελετές και μυήσεις.
— Οι Πυθαγόριοι … Οι Πυθαγόρειοι την εκτιμούσαν ιδιαίτερα και επειδή τα άνθη της είναι πάντα στραμμένα προς τον ουρανό, θεωρήθηκε ιερό βότανο
ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΑ ΟΦΕΛΗ
Το φυτό περιέχει φλαβονοειδή και γλίσχρασμα. Τα άνθη του είναι πλούσια σε ανθοκυανοσίδες.
Το φυτό Malva sylvestris Μολόχα Αμπελόχα περιέχει μαλβιδίνη (φυσική χρωστική ουσία, καταβολικό προϊόν ανθοκυανίνης που έχει πολλές ευεργετικές ιδιότητες, οι οποίες συντελούν στην καλή υγεία και στην γενική ευεξία του ανθρώπου
Περιέχει ακόμη ,βιταμίνες A, B1, B2 και C, βλέννες, ρητίνες, ίχνη τανίνης, γλυκόζη, αιθέριο έλαιο, ενώ η ρίζα είναι πλούσια σε σάκχαρα.
Με ήπια γεύση, νεαρά φύλλα μολόχας μπορούν να υποκαταστήσουν το μαρούλι , ενώ τα παλαιότερα φύλλα μαγειρεύονται καλύτερα ως φυλλώδη πράσινα λαχανικά. Τα μπουμπούκια και τα λουλούδια μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε σαλάτες. Οι μικροί καρποι που αναπτύσσονται στα φυτά μπορούν επίσης να καταναλωθούν ωμά
ΙΑΤΡΟΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ
Η μολόχα χρησιμοποιείται σε αρκετά φαρμακευτικά σκευάσματα.
— Το αφέψημα από φύλλα και άνθη της μολόχας θεωρείται μαλακτικό, αποχρεμπτικό, κινητικό του εντέρου, διατηρώντας τη καλή υγεία του πεπτικού συστήματος
–Χρησιμοποιείται, επίσης, για τη θεραπεία ασθενειών του αναπνευστικού συστήματος, βήχα, βρογχίτιδα και για φλεγμονές της στοματικής κοιλότητας, λαρυγγίτιδα, φαρυγγίτιδα.
— Προστατεύει το έντερο από τη γαστρίτιδα, τα στομαχικά έλκη και σταματά τον εμετό και βοηθάει στη διάρροια ειδικά των μικρών παιδιών.
—Τα φύλλα της μολόχας είναι μαλακτικά. Καταπραΰνουν τον ερεθισμό των βλεννογόνων και συνεπώς, συνιστώνται για τη βρογχίτιδα, τον ξηρό βήχα και τις φλεγμονές του λαιμού.
— Για την αντιμετώπιση παθήσεων του πεπτικού και του ουροποιητικού συστήματος (περιπτώσεις κολικού, κυστίτιδας, γαστρίτιδας) και εντερικών διαταραχών.
—Έχει υπακτικές ιδιότητες
-Το αφέψημα της μολόχας με μέλι καθαρίζει τον οργανισμό από τις τοξίνες.
— -Ένα ζεστό ρόφημα με μια κουταλιά θυμαρίσιο μέλι ανακουφίζει τον πονεμένο λαιμό, ηρεμεί τον βήχα και μας βοηθάει να αναπνεύσουμε καλύτερα.
—Βοηθά στα προβλήματα των νεφρών και του ήπατος. -Ανακουφίζει αυτούς που υποφέρουν από αιμορροΐδες.
—Είναι κατά της κατακράτησης ούρων και της αιματουρίας.
— -Για φλεγμονές και οιδήματα. -Είναι κατά των δερματικών προβλημάτων.
—Το κατάπλασμα μολόχας ανακουφίζει το έκζεμα. -Βοηθά στους κολικούς-μαλακώνει τους κάλους των ποδιών.
–Τα ποδόλουτρα με έγχυμα μολόχας ανακουφίζουν τα πρησμένα πόδια. -Σε κομπρέσα, ανακουφίζει αποστήματα, δοθιήνες και ελαφρά εγκαύματα.
— Η μολόχα χρησιμοποιείται για ερεθισμό του στόματος και του λαιμού, ξηρό βήχα , δυσκοιλιότητα και άλλες χρήσεις.
Το φυτό χορηγείται με τη μορφή έγχυσης και τσαγιού από βότανα ως μαλακτικό, αποχρεμπτικό, καθαρτικό, εντερικό τονωτικό και διουρητικό. Το φυτό εφαρμόζεται,εξωτερικά, με τη μορφή καταπλάσματος, από τα φύλλα και τα άνθη, για τη θεραπεία φλεγμονών του δέρματος και τσιμπήματα εντόμων.
Επίσης, συνιστάται κατά ασθενειών του αναπνευστικού και πεπτικού συστήματος, όπως βήχας, βρογχίτιδα, δυσκοιλιότητα και γαστρεντερίτιδα
ΛΑΪΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ
Η μολόχα, βρασμένη,όταν τρώγεται μόνη της παύει τη βραχνάδα. Φύλλα μολόχας και ιτιάς, κοπανισμένα: Τα φύλλα της, κοπανισμένα μαζί με φύλλα ιτιάς χρησιμοποιούνται ως κατάπλασμα για: Φλεγμονές, οιδήματα, κτυπήματα, μελανιές, στραμπουλήγματα.
— Φύλλα μολόχας + κρεμμύδια + πράσα κοπανισμένα
Και τα φύλλα της μολόχας,μόνον αν τα κοπανίσουμε και τα βάλουμε πάνω στη πληγή, τη γιατρεύουν. Γιατρεύονται, επίσης, οι πληγές από τις ρογαλίδες και από ερπετά, αν κοπανίσουμε κρεμμύδια και πράσα και τα ανακατέψουμε με φύλλα μολόχας και τα βάλουμε πάνω στην πληγή.
–Χυλός για τσιμπήματα
Η επάλειψη χυλού από αγριομολόχα και λαδιού, απωθεί τις σφήκες, αλλά λειτουργεί και μετά ως γιατρικό. Επίσης, ο χυλός της μολόχας βοηθά τους νεφροπαθείς και όσους υποφέρουν από νευραλγίες της μέσης .
Το ζουμί της όταν πίνεται γιατρεύει τη δυσουρία
ΠΡΟΦΥΛΑΞΕΙΣ
Αν και δεν έχουν παρατηρηθεί σοβαρές παρενέργειες από την κατανάλωση της μολόχας, καλό είναι να συμβουλεύεστε τον θεράποντα ιατρό σας, πριν κάνετε συστηματική χρήση της, κάτι που ισχύει βέβαια και για όλα τα βότανα .
ΠΡΟΣΟΧΗ χρειάζεται στην παράλληλη λήψη με αντιδιαβητικά
ΠΡΟΣΟΧΗ χρειάζεται , κατά την παράλληλη λήψη με φάρμακα, που περιέχουν λίθιο.
ΠΡΟΣΟΧΗ Αποφύγετε την κατανάλωση φυτών από ασθενείς, που πάσχουν από χολολιθίαση.
Οι ουσίες που περιέχουν οι μολόχες ενδέχεται να αλληλεπιδράσουν με τα εγγεγραμμένα φάρμακα ,που ήδη παίρνει ο ασθενής, εξαλείφοντας έτσι τη θεραπευτική αποτελεσματικότητά τους ή προκαλώντας τοξικότητα.
Μπορούν, επίσης,να επιβαρύνουν περαιτέρω τις εξασθενημένες ζωτικές λειτουργίες του σώματος, εκθέτοντας έτσι τον ασθενή σε αυξημένη νοσηρότητα και απειλητικές για τη ζωή καταστάσεις.
Να αποφεύγεται η συλλογή από εδάφη, πλούσια σε άζωτο, γιατί το φυτό τείνει να συγκεντρώνει υψηλά επίπεδα νιτρικών αλάτων στα φύλλα του.
