Έρωτας και Ελευθερία στην Εκκλησία – Του Χαράλαμπου Παπαδόπουλου

Του Χαράλαμπου Παπαδόπουλου:

Ο γνωστός π. Νικόλαος Λουδοβίκος μίλησε στο κανάλι αντίφωνο.gr  με θέμα «Έρωτας και Ελευθερία στην Εκκλησία». Επειδή ο ηθικισμός με ταλαιπώρησε αρκετά χρόνια και φυσικά προέρχεται από «εντάλματα ανθρώπων» και δεν έχει καμία σχέση με τον «χρηστό ζυγό και το ελαφρύ φορτίο» του Χριστού, πληκτρολόγησα την ομιλία επειδή έχω την γνώμη ότι ο π. Νικόλαος είναι από τους καλύτερους δασκάλους της Ορθόδοξης Εκκλησίας.

Ο θεολόγος είναι κυρίως παραγωγός ευτυχίας. Σε μερικούς μπορεί να μην αρέσει αυτό αλλά εγώ έτσι το αντιλαμβάνομαι στην θεολογική μου διαδρομή. Η θεολογία δεν μπορεί να γίνει ιδεολογία, έχει να κάνει με την αναπνοή, έχει να κάνει με το ευ ζην του ανθρώπου, στην καλύτερή του έννοια. Δηλαδή πως μπορεί να πολλαπλασιάσει την ζωτικότητά του. Παρά το ότι μιλάμε για την ευτυχία εγώ θα σας μιλήσω κυρίως για την σεξουαλική δυστυχία του νεότερου δυτικού ανθρώπου. Δεν υπάρχει τρόπος να ξεφύγουμε εύκολα από τη δυστυχία αυτή και αυτό για δυο λόγους. Ο ένας λόγος είναι, όπως λέει ο Φρόυντ, ο πολιτισμός προκαλεί μια απώθηση που είναι η αιτία της δυστυχίας κι αυτό είναι το τίμημα του πολιτισμού κατά τον Φρόυντ. Το δεύτερο είναι ότι με την σεξουαλικότητα εμπλέκεται και η φαντασία. Αυτό είναι που την κάνει ευεπίφορη στη δυστυχία. Αλλά βέβαια το ίδιο πράγμα μπορεί να την απελευθερώσει κιόλας.

 Γιατί το θέμα αυτό είναι δύσκολο. Για πολλούς λόγους. Πρώτα απ’ όλα εξ αιτίας του ηθικισμού που έχει κυριαρχήσει στον δυτικό κόσμο. Ο ηθικισμός δεν είναι τίποτα άλλο από την προσπάθεια αυτονομημένης και αποσυνδεδεμένης άρθρωσης της ηθικής. Επομένως φτάνουμε να μιλάμε για τα πράγματα με ένα τρόπο ο οποίος σε μεγάλο βαθμό είναι ξένος και στην αρχαία φιλοσοφία και στην βιβλική σκέψη. Για τους αρχαίους το παν είναι να μάθουμε τι συμβαίνει στον κόσμο και να αφήσουμε αυτό να αντανακλάσει πάνω σε αυτό που κάνουμε εμείς. Δεν είναι δηλαδή μια απόφαση ηθική δική μου με βάση αρχές  που φτιάχνω εγώ ή έστω κάποιοι μαζί με μένα. Είναι κυρίως ο τρόπος του κόσμου γι’ αυτό βλέπετε όλοι αυτοί θέλουν να πατούν στην φυσική, θέλουν να πατούν πάνω στην γνώση του κόσμου, μιλάνε για την ακρόαση του κόσμου. Και βεβαίως παρατηρούμε ότι οι αρχαίοι φιλόσοφοι έχουν μεγάλο πρόβλημα με τον έρωτα, χωρίς να είναι ηθικολόγοι. Σε μας το πρόβλημα περιορίζεται σε ένα είδος επιταγών που φαίνεται να απορρέουν από μια στάση πολύ γενικότερη, η οποία δεν γίνεται απόλυτα κατανοητή σήμερα, παρά ταύτα έχει δυνατά ερείσματα στον αυτόνομο ανθρωπισμό. 

Το θέμα είναι ότι ξεκινώντας εγώ προσωπικά σε μια εποχή που δεν είχα καμιά σχέση με την Εκκλησία προσπάθησα να βρω μια σεξουαλική ελευθερία συγκεκριμένη την οποία χρειαζόμουν στα νιάτα μου βέβαια. Αλλά διαβάζοντας τον Ηράκλειτο ή τον Πλάτωνα το αντίθετο έβλεπα. Για τον μεν Πλάτωνα μαθαίνουμε ανθρωπίνου σώματος ουχ  ήψατο , ο Επίκουρος λέει τα ερωτικά κανένα δεν ωφέλησαν μήπως έβλαψαν κιόλας, πάμε στον Πυθαγόρα που τον ρωτάνε οι μαθητές του πότε θα έχουμε συνουσία και απαντάει αποκαρδιωτικά, όταν θέλεις να γίνεις πιο αδύνατος , στον Διογένη γίνεται χαμός και δεν βγαίνει άκρη, πάμε στον Ηράκλειτο που δεν έχει καμιά απολύτως ερωτική ζωή, μάταια έψαχνα την ερωτική ζωή του Πλάτωνα φοβερά παγερός στα ερωτικά, ο Σωκράτης ήταν το απώγειο που το περιγράφει τρομοκρατημένος ο Αλκιβιάδης, ο Πλούταρχος λέει μην συνουσιάζεσαι την ημέρα γιατί θα αποκτήσεις εμπάθεια με την γυναίκα σου, ο Πλωτίνος κτύπησε ένα κάπως ελευθεριάζοντα φιλόσοφο … Μη έχοντας εγώ καμία σχέση με την Εκκλησία βλέποντας όλα αυτά τρομοκρατήθηκα. 

Ο αρχαίος φοβάται υπερβολικά την σεξουαλικότητα. Φοβάται μη χάσει την αυτοκυριαρχία του. Ο ελληνοδυτικός κόσμος μαστίζεται από την σεξουαλική δυστυχία. Όσοι νομίζουν ότι η αρχαία ελληνική φιλοσοφία είναι φιλοερωτική κάμνουν μεγάλο λάθος. Απορρίφθηκε και η ομοφυλοφιλία από τον αρχαίο Έλληνα για μια σειρά από λόγους. Κι ένας λόγος πολύ σοβαρός ήταν ότι δεν μπορούσε να την εναρμονίσει με την ανάγκη ενεργητικότητας στον πολίτη. Στην παιδεραστία το παιδάκι έχανε εντελώς την δυνατότητα να γίνει ενεργός πολίτης. Και με την γυναίκα επειδή ας πούμε αντιποιείται την αντρική παρέμβαση. Όταν μετά γύρισα στην Εκκλησία πέρασα ακόμα μεγαλύτερη απόγνωση όταν είδα τα λόγια του Χριστού «ο βλέπων γυναίκα προς το επιθυμήσαι αυτήν ήδη εμοίχευσε αυτήν εν τη καρδία αυτού» και «ει ο οφθαλμός σου σκανδαλίζη σε έκβαλε αυτόν» δηλαδή να τριγυρνάμε τυφλοί. Εκεί απογοητεύτηκα ακόμα περισσότερο και λέω Θεέ μου στην πραγματικότητα υπάρχει ένα τεράστιο σφάλμα στην βιολογικότητα του ανθρώπου στο οποίο φαίνεται να μην υπάρχει απάντηση.  

Υπάρχει απάντηση, αν τα ψάξουμε λίγο καλύτερα και λίγο βαθύτερα τα πράγματα. Υπάρχει απάντηση και μάλιστα η αρχαιοελληνική είναι συμπληρωματική με την βιβλική απάντηση.  Η βιβλική απάντηση αρχίζει να επιτρέπει και τον έρωτα να έχει μια θέση μέσα στην πραγματικότητα του ανθρώπου χωρίς  αυτό το πράγμα να σημαίνει ούτε ότι τον τσακίζει και τον διαλύει αλλά ούτε και τον ειδωλοποιεί που είναι και το πιο σημαντικό. Κατ’ αρχήν ο έρωτας έχει να κάνει με το άπειρο, δηλαδή με το πρόσωπο. Αυτό είναι μεγάλη ανακάλυψη του αρχαιοπλατωνισμού. Ο Πλάτων ανακαλύπτει την αναγωγική φύση του έρωτος. Πολύ σημαντικό πράγμα. Θα σας αναφέρω μερικά από μνήμης από το «Συμπόσιο» που είναι διασκεδαστικό όπου εκεί φαίνεται εκτός από την φοβερή οξύνοια του Πλάτωνος και οι υπαρξιακές του ευαισθησίες που αυτά πρέπει να πηγαίνουν μαζί, αλλά δυστυχώς σε πολλούς θεολόγους δεν πάνε αυτά μαζί και έχουμε πρόβλημα. Αλλά ο Πλάτων είναι πολύ μεγάλος θεολόγος, ιδιοφυής. Πιάνει λοιπόν και μιλάει για τον έρωτα όπου εκεί αναπτύσσονται όλες οι απόψεις, αυτές που θα έλεγαν και σήμερα οι άνθρωποι αν μιλάνε ακόμα στα καφενεία κι έρχεται η ώρα του Σωκράτη. 

Ακούστε λέει, εγώ γνώρισα μια σοφή γυναίκα, την Διοτίμα, και θέλω να μοιραστώ τα πολύ σημαντικά που μου είπε για τον έρωτα. Και αρχίζει η διδασκαλία περί του περίφημου πλατωνικού έρωτα. Κατ’ αρχή ο Πλάτων είναι ένας άνθρωπος της πιάτσας. Δεν ξεκινάει από μια ηθικολογική αναγωγή, ούτε από μια ενορατική εμπειρία γιατί ξέρει ότι δεν ξεκινάει κανείς φυσιολογικά με αυτά. Αλλά τι κάνει ; Ξεκινάει από το πρώτο στάδιο που είναι ο έρωτας του σώματος, για παράδειγμα στην εφηβεία ανακαλύπτεις ότι η κοπέλα απέναντι σ’ αρέσει και αντίστροφα,  χωρίς να ξέρεις γιατί. Δεύτερο στάδιο ανακαλύπτουμε ότι μας αρέσουν πολλά σώματα. Όταν ωριμάζει η σεξουαλικότητα και επιδίδεται κανείς σ’ αυτά, κατά τον Πλάτωνα πάντοτε, ανακαλύπτουμε ότι έχουμε να κάνουμε με ένα νέο αδιέξοδο εδώ κι από και πέρα πηγαίνουμε στο τρίτο σκαλί που είναι τα ωραία χαρακτηριστικά της ψυχής, να βρούμε ένα καλό κορίτσι δηλαδή που να είναι σοβαρό και να μπορούμε να πούμε και καμιά κουβέντα. Αυτό είναι το τρίτο σκαλί του έρωτος. Κοιτάξτε τώρα πόσο μακριά θα πάμε. Παραδόξως τα μεγάλα προβλήματα του ανθρώπου δεν λύνονται ούτε με τους καλούς χαρακτήρες και πάμε στο τέταρτο σκαλί που είναι οι επιστήμες πλέον. Κοιτάξτε ο έρως είναι το όχημα, δεν έχουμε αλλάξει όχημα, πατάμε στο ίδιο όχημα. Όπως βλέπεις την γειτονοπούλα και λες πωπω τι γίνεται εδώ , με την ίδια δύναμη ακριβώς κι αυτό είναι πολύ σημαντικό, για αυτό ο Πλάτωνας ονομάζει θεό τον έρωτα. 

Τι είναι αυτό το πράγμα μέσα μας ;  Τόσο πολύ ισχυρό, που μας πάει τόσο μακριά. Η παρατήρηση είναι πολύ σημαντική διότι δείχνει ότι είναι άλλο πράγμα ο ανθρώπινος έρως από τον έρωτα όλων των άλλων όντων , αν μπορούμε να πούμε έρωτα των ζώων. Είναι κάτι άλλο. Είναι μια ορμή προς μια εμβίωση της σοφίας, μια υπαρξιακή διάνοιξη τρομακτική. Ανοίγει τρομερά την προοπτική.  Από την γειτονοπούλα πέρασα στην αγάπη και έγινα μαθηματικός. Αν ήταν ο Φρόυντ θα έλεγε έκανες μετουσίωση και ο ίδιος ο Φρόυντ θα παγιδευτεί από την ίδια ακριβώς νοοτροπία. Δεν τον αφήνει τον καημένο Αυστριακό της εποχής του να απολαύσει την επιστροφή του απωθημένου. Τον βεβαιώνει ότι αν το κάνει αυτό είναι λάθος. Όταν σπούδαζα ψυχολογία διάβαζα πολύ τα γράμματα του Φρόυντ στην αρραβωνιαστικιά του, έγραψε 2.000 γράμματα μέσα σε 4 χρόνια, περίπου 1,5 γράμμα την ημέρα. Έγραφε και πολλά γράμματα στους συνεργάτες του. Γράφει σε ένα γράμμα το 1906 « εγώ είμαι τώρα ένας άνθρωπος 40 χρονών που σημαίνει ότι η σεξουαλικότητα έχει τελειώσει για μένα». Θυμάμαι την τρομερή μου κατάπληξη, 40 χρονών τελειώνουν όλα ; Ποιος τολμάει να πει σήμερα 40 χρονών να μην έχεις καμία ερωτική επαφή ; Τι θέλω να πω και ο Φρόυντ είτε το ξέρει είτε όχι είναι ουσιαστικά στην πλατωνική γραμμή. Και η θεωρία του Φρόυντ για την σεξουαλικότητα είναι ένα τεράστιο μπέρδεμα. Αν κανείς  σήμερα που ξέρει τι είναι σεξουαλικότητα διαβάσει Φρόυντ στα σοβαρά θα δει οτι πολύ πιο πριν από την σεξουαλική πράξη και πολύ μετά συμβαίνουν πράγματα που ο Φρόυντ τα λέει σεξουαλικότητα.

 Άρα τι πράγμα είναι η σεξουαλικότητα ; Σε πετάει πολύ πιο πέρα. Όπως και ο Πλάτων σου κάνει το πέμπτο άλμα όπου συναντάς το Εν. Έναν υπερασκητισμό τρομακτικό. Για τον Πλάτωνα δεν είναι ο Αβραάμ που έχει την Σάρρα. Πέρασε πλέον, τελείωσε η Σάρρα. Τα σωματικά τέλειωσαν , τέλειωσαν και τα ψυχολογικά και τα επιστημονικά. Όταν αντικρίζεις το Εν είσαι πέρα απ’ όλα αυτά, γιατί τα έχεις πετάξει όλα και δεν θες να ξέρεις τίποτα απ’ όλα αυτά. Το Εν είναι αξιολογικά ανώτερο, οντολογικά ανώτερο, και είναι συγκλονιστικά λαμπρό. Ο Πλάτων το περιγράφει με τρομακτικές λέξεις, είναι κάτι λέει αδύνατο να το περιγράψεις, είναι κάτι που μας συγκλονίζει, που μας διαλύει εσωτερικά, είναι αυτό που δίνει ύπαρξη σε όλα τα όντα, είναι το κάλλος που ξεπερνά κάθε φαντασία σου … Είναι ένα άπειρο, εξαίσιο όν λέει ο πράγματι θεολόγος Πλάτων και δεν ξέρεις τι να κάνεις μαζί του. Και αφού δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα μαζί του ας κάνουμε εδώ μια πολιτεία, την Πλατωνική Πολιτεία, που είναι τέλεια και απόλυτα δικτατορική και να μην επιτρέψει ο Θεός σε κανένα να μη μπει η ιδέα να την εφαρμόσει. Επομένως βλέπουμε ότι υπάρχουν όλες οι προϋποθέσεις για την σεξουαλική δυστυχία. 

Οι φιλόσοφοι στην προ Χριστού εποχή απέρριψαν την σεξουαλικότητα. Μη νομίζετε ότι η απόρριψη αυτή σταμάτησε ποτέ. Ο Απόστολος Παύλος κάμνει λόγο για αιρετικούς «κωλυόντων γαμείν». Αυτοί οι αιρετικοί υπήρξαν και γέννησαν την ιδέα του ευρωπαϊκού ερωτισμού. Στο βιβλίο «ο έρωτας και η δύση» περιγράφεται πως γεννήθηκε ο αγνός, ιπποτικός έρωτας στην Δύση από τους αιρετικούς Παυλικιανούς ή Βογομίλους οι οποίοι είχαν τεράστιο πρόβλημα με την σεξουαλικότητα. Ο ιπποτικός έρως, αυτός που αρνείται παντελώς την ερωτική επαφή, διότι θεωρεί ότι αυτή η ερωτική επαφή μιαίνει τον άνθρωπο και την αγνότητα του έρωτα που είναι καθαρά πνευματικός. Δεν είναι τυχαίο που όλες οι δυτικές ιστορίες για μεγάλους έρωτες, είναι όλες ιστορίες μοιχείας. Δηλαδή ο έρωτας φαίνεται αδιανόητο να πραγματοποιηθεί στην πραγματική ζωή. Παρά ταύτα ο Πλάτων ανακάλυψε κάτι πολύ μεγάλο. Την αναγωγική φύση του έρωτα. Και το ίδιο ανακάλυψε αργότερα ο Φρόυντ και αργότερα ο Λακάν όταν είδαν την επιθυμία ως ουσία του ανθρώπου. Ο άνθρωπος είναι ένα επιθυμητικό όν. Χτίζεται δια μέσου της επιθυμίας. Η επιθυμία μου είναι να με επιθυμήσει ο άλλος. Είναι επιθυμία που επιθυμεί αυτά που επιθυμεί ο άλλος επειδή με τον τρόπο αυτό θα προκαλέσω την επιθυμία του άλλου για μένα. Αυτή η επιθυμία που είναι το όργανο της κοινωνικοποίησης και της πραγματικοποίησης του συνειδητού εαυτού είναι ταυτόχρονα και μια τεράστια δύναμη η οποία εκφράζεται μέσα από αιτήματα. Τα αιτήματα είναι πρόσκαιρα π.χ. να πάρω πτυχίο να κάνω διδακτορικό κλπ.  Όταν τα πετύχει θα δει ότι δεν είναι αυτό που επιθυμεί. Πάντα επιθυμεί κάτι πολύ περισσότερο.

 Το ίδιο συμβαίνει και στην ερωτικότητα. Η ερωτικότητα είναι η επιθυμία η οποία όταν αποκτηθεί και ολοκληρωθεί χρειάζεται κανείς στην ουσία κάτι περισσότερο και αυτό το περισσότερο ανάγεται απ’ αυτούς που είπα τελικά σε μια τεράστια επιθυμία χωρίς αντικείμενο. Κατά την ψυχανάλυση αυτό είναι το τέλος της επιθυμίας, επιθυμία για το όλον. Μέσα από τον έρωτα φτάνω να επιθυμώ το όλον. Γι’ αυτό και με ενοχλεί όταν ο έρωτας δεν πάει καλά. Τι σημαίνει δεν πάει καλά ; Του σκύλου και της γάτας ο έρωτας πάει πάντα τέλεια. Έρχονται πολλοί και μου λένε είμαι ανίκανος, ψυχολογικά ανίκανος.  Φταίει και η πορνογραφία πάνω σ’ αυτό. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι δεν μπορεί να σταθεί μέσα στον ερεθισμό, μέσα στην πλήρη ανθρωπινότητά του. Υπάρχει κάτι εκεί που το απαγορεύει, που του γεννάει άγχος μέσα στη σχέση αυτή, αρνείται την πληρότητα του εαυτού του. Ουσιαστικά έχει δει τον έρωτα με ένα πολύ περιορισμένο τρόπο. Αφού σήμερα στην σεξουαλικότητα επιτρέπονται τα πάντα θα έπρεπε να είναι τρισευτυχισμένοι σεξουαλικά οι άνθρωποι, γιατί δεν είναι ; Γιατί υπάρχει ακριβώς το αντίθετο ; Αφού σήμερα υπάρχει σεξουαλική απελευθέρωση όπως λένε και κάποια τραγούδια, γυναίκες έχω όσες θέλω, γιατί δεν υπάρχει ερωτική ευτυχία ; Διάβαζα σε ένα άρθρο νεαροί που είναι ΛΟΑΤΚΙ σε ένα ποσοστό 50% έχουν ιδεασμούς αυτοκτονίας. Και ξέρετε αν λέει ιδεασμούς 50% σημαίνει στην πραγματικότητα είναι 80 %. Γιατί έχουν 80% ιδεασμούς αυτοκτονίας ; Μα επειδή ακριβώς περιορίζουν την επιθυμία στο αίτημα ειδικά αυτοί που νοιώθουν να απελευθερώνονται από την κουλτούρα και εξωθούνται στην απελευθέρωση σε σημείο να γίνονται σεξουαλικότεροι από ότι θα ήθελαν, σε μια αντίληψη της σεξουαλικότητας που είναι πολύ πιο έντονη από αυτό που θα ήθελαν και από τον τρόπο που θα ήθελαν. Ήρθε κάποτε ένα ομοφυλόφιλος και μου λέει τι μου λες σεξ και σεξ, εγώ μια αγκαλιά θέλω. Δηλαδή ουσιαστικά τους σπρώχνουν την επιθυμία για το άπειρο να την περιορίσουν μέσα στο αίτημα και αυτό γεννάει έντονη κατάθλιψη. 

Η πανάκεια της σεξουαλικότητας γεννάει κατάθλιψη και παράγει παραδόξως ιδεασμούς αυτοκτονικούς. Και στην φιλοσοφία και ψυχολογία ο έρωτας ανάγεται σε μια επιθυμία άπειρη για ένα άπειρο αντικείμενο τελικά, το οποίο είναι πέρα από το καθαυτό ερωτικό αντικείμενο, πράγμα το οποίο σημαίνει ότι ο έρωτας θα αποτύχει οπωσδήποτε. Η σεξουαλικότητα είναι αδιέξοδη, δεν υπάρχει τρόπος να το αποκτήσεις μέσα στην σεξουαλικότητα αυτό που επιθυμείς. Όλοι οι μεγάλοι φιλόσοφοι και ψυχολόγοι φωνάζουν δεν μπορείς μέσα στην σεξουαλικότητα να αποκτήσεις αυτό που κατά βάθος ζητάς. Δεν μπορείς. Ο έρωτας είναι εξ ορισμού αναζήτηση του Απολύτου, του Ενός δηλαδή, και μπαίνοντας στην σεξουαλικότητα με έναν τρόπο και φυλακιζόμενος σ’ αυτήν, θα χάσεις το Ένα. Βέβαια θα μας έλεγαν με διαφορετικό τρόπο ο καθένας ότι με αυτό το Ένα δεν μπορείς να αναμιχθείς και θεωρούν παρανοϊκό να ενωθείς με αυτό το Ένα. Αυτή είναι η εμπειρία της εξωβιβλικής φιλοσοφίας. Επομένως στην δυτική πραγματικότητα το σεξ είναι κάτι εξ ορισμού, από μόνο του, όπως ακριβώς προβάλλεται σήμερα, είναι αδιέξοδο. Προβάλλεται όμως ως διέξοδος. Σου λένε δηλαδή αφού σήμερα υπάρχει κρίση, άγχος, πόλεμοι, αναστάτωση χρησιμοποίησε το σεξ για να βρεις  ευδαιμονία για τον εαυτό σου.  Κι αυτό το ιδιωτικό άκρο ευδαιμονίας αν το ακολουθήσεις τυφλά όπως κάνουν σήμερα το 95% των ανθρώπων είναι αδιέξοδο. Αυτό ξέρει η φιλοσοφία και η ψυχολογία. Γι αυτό ακριβώς δεν θα βρείτε σήμερα ανθρώπους σεξουαλικά ευτυχισμένους δηλαδή ανθρώπους που αφοσιώθηκαν στο σεξ από τα 15, 16 τους με την ελπίδα ότι θα βρουν την ευτυχία. 

Και εδώ ακριβώς έρχεται και η συμβολή της πορνογραφίας. Η πορνογραφία γεννήθηκε σαν βιομηχανία και σαν επίδοση μέσα από την αδυναμία του πολιτισμού μας να εντάξει τον έρωτα σε μια πνευματικότητα τέτοια που θα επέτρεπε να έχουμε και πνευματικότητα και έρωτα μαζί. Έπρεπε το ένα να αποκλείει το άλλο σε μεγάλο βαθμό. Ήρθε η πορνογραφία σαν μια επιστροφή του απωθημένου. Το ζήτημα είναι μέσα στην επιστροφή αυτή ενυπάρχει η απόλυτη υπερβολή. Η απόλυτη υπερβολή οδηγεί ουσιαστικά σε μια αναίρεση της ίδιας της σεξουαλικότητας, ένα φαινόμενο της εποχής μας.  Όσοι νομίζουν ότι θα ενισχυθεί η σεξουαλικότητα δια μέσου της πορνογραφίας δεν γνωρίζουν ότι μετά από λίγα χρόνια θα μπλοκάρει και η ίδια η σεξουαλικότητα καθώς θα είναι αδύνατο να βρει τον ανθρώπινο λόγο της, το ψυχοπνευματικό της ανάλογο, θα γίνε ερημωτική του ανθρώπου και θα γίνει στοιχείο το οποίο οφείλουμε να το αποφύγουμε με μια αγχώδη αντίδραση η οποία μπορεί να εμφανιστεί ακόμα και ως ψυχογενής ανικανότητα. Διότι αισθάνεται ο άνθρωπος ότι τον αλλοτριώνει αυτό το πράγμα κι ας φαίνεται εξωτερικά σαν βιολογική ευτυχία. Και βλέπει κανείς ότι τελικά καταστρέφεται και το ίδιο το σεξουαλικό ενδιαφέρον σήμερα. Έτσι πολλαπλασιάζονται και οι διαστροφικές εκδηλώσεις κλπ.

 Το θέμα είναι ότι ένα 20χρονο παιδί σήμερα δεν έχει τη δυνατότητα καν να θέσει το ερώτημα τι στην ευχή είναι η κατά Θεόν σεξουαλικότητα. Ας πούμε ο παππούς μου έλεγε ότι σε ηλικία 21 χρονών δεν ήξερε πως γίνονται τα παιδιά και όταν γνώρισε την γιαγιά μου ένοιωθε μια υπέροχη έλξη γι αυτήν αλλά δεν ήξερε γιατί. Δηλαδή ήταν κάτι τόσο τρυφερό και βαθύ και ταυτόχρονα κάτι περιπαθώς ερωτικό, τόσο πολύ που τους κράτησε ενωμένους για πάρα πολλά χρόνια. Ένα νέο παιδί σήμερα είναι βομβαρδισμένο με άπειρες εικόνες, παραστάσεις σεξουαλικές, τόσες που δεν είδαν όλοι μαζί οι παππούδες του όλη την ζωή τους. Η δικιά μου η γενιά όταν ήμασταν νέοι πηγαίναμε όλοι μαζί να δούμε πορνό στο σινεμά που τότε είχαν ξεκινήσει αυτές οι ταινίες και θεωρούσαμε ότι έτσι γινόμαστε άντρες. Τότε βέβαια δεν είχα καμία σχέση με την Εκκλησία, αν σημαίνει κάτι αυτό. Θυμάμαι την εμπειρία μου σαν τώρα κι έλεγα δεν μπορεί να έτσι. Μετά άρχισα να διαβάζω τους φιλοσόφους που με έπεισαν, αλλά μου δημιούργησαν μια τρομακτική έχθρα για το θέμα. 

Έρχομαι τώρα στην θεολογία, στην βιβλική παράδοση. Τα πράγματα εδώ αλλάζουν πάρα πολύ γιατί σε αντίθεση με την φιλοσοφία και την σύγχρονη σκέψη, ο κόσμος είναι δημιούργημα του Θεού και στην υλικότητά του. Υπάρχει μια τεράστια κατάφαση στην υλικότητα που λέγεται Ενσάρκωση, απόλυτη κατάφαση. Δηλαδή αν διαβάσετε τον άγιο Μάξιμο τον Ομολογητή το πρώτο πράγμα που κάνει η Ενσάρκωση είναι να καταφάσκει στην υλική πραγματικότητα της δημιουργίας, την θεωρεί ότι είναι ένα πράγμα πάρα πολύ σπουδαίο για τον Θεό που την προσέχει και έχει τρομερή φροντίδα για όλα. Επομένως ο κόσμος δεν είναι κάτι που το πετάω στα σκουπίδια για να γλιτώσω απ’ αυτό και να πάω στο Εν και το οποίο στο τέλος ούτε θα το βλέπω, αλλά ο κόσμος είναι ένα αντικείμενο διαλογικής αμοιβαιότητας μετά του Θεού. Δηλαδή ο κόσμος αποτελείται από όντα τα οποία χρησιμοποιώ για ένα βαθύτερο διάλογο με τον Θεό και πρώτα απ’ όλα το ίδιο μου το σώμα, το οποίο σαν μία δωρισμένη πραγματικότητα του Θεού έχει ένα μέλλον. Δηλαδή ουσιαστικά δημιουργείται ένας διάλογος με όλα τα πράγματα τα οποία μου είναι διαθέσιμα ως δώρα του Θεού και με την ερωτικότητα και με όλα, το νου, την σκέψη, τα συναισθήματα, τα πάντα, δεν υπάρχει καμία δύναμη πάνω στον άνθρωπο που να είναι αρνητική, είναι όλες θετικές. Γι αυτό και εμείς δεν είμαστε καθόλου στωικοί, καθόλου. 

Δηλαδή δεν πιστεύουμε ότι μόνο ο νους είναι ο άνθρωπος και όλα τα άλλα πρέπει να τα βάλω σε παρένθεση, τίποτα δεν πρέπει να μπει σε παρένθεση. Όλος ο αγώνας του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά προς τον Βαρλαάμ είναι ακριβώς για την σπουδαιότητα του σώματος. «Το σώμα έχει ενσημαινομένας πνευματικάς διαθέσεις» να μια συμβουλή που θα έδινα σε ανθρώπους που έχουν σεξουαλικές απορίες. Θα του έλεγα το σώμα σου έχει ενσημαινομένας πνευματικάς διαθέσεις. Είμαι σίγουρος θα έμενε με το στόμα ανοικτό. Και είναι του Παλαμά αυτό. Το σώμα σου έχει την πληρότητα του Θεού εντός του. Έχει την πληρότητα της δημιουργίας, την πληρότητα του είναι μέσα του. Με το που τρως, με το που δεν τρως, με το που έχεις ερωτική σχέση, με του που δεν έχεις ερωτική σχέση, με το που παντρεύτηκες, με το που παρθενεύεις, με όλα αυτά τα πράγματα το ίδιο ακριβώς πράγμα κάνεις. Και η παρθενία ακόμα σε μας δεν είναι άρνηση. Η παρθενία της Παναγίας είναι αναφορικότητα ερωτική. Ο άγιος Παΐσιος που τον γνώρισα και μούριξε μια γροθιά και μουτάσπασε όλα δεν μισούσε τον έρωτα, απεναντίας με προήγαγε στην οικογενειακή ζωή. Γιατί υπάρχει κάποιος τρόπος να λειτουργούν τα πάντα κατά Θεόν. Αυτό δεν το ξέρει ο Πλάτων ούτε ο Ηράκλειτος ο πολύ αγαπημένος μου, ο οποίος υποπτεύτηκε ότι πρέπει να ακούμε συνέχεια τον Λόγο, αλλά αν ο Λόγος δεν μπορεί να μπει μέσα στη ζωή μου τι γίνεται ; Καταντάει φαντασίωση στο τέλος. 

Και εδώ έρχεται η συγκλονιστική θεολογία που λέει «και ο Λόγος σαρξ εγένετο και εσκήνωσεν εν ημίν». Ένας τέτοιος Θεός, το Εν αυτό που είναι φύσει απρόσιτον, έρχεται και μου αγιάζει το σώμα και την ψυχή μου. Και οτιδήποτε κάνω έχει δυνατότητα να εκταθεί σ ‘ Αυτόν χωρίς εγώ να κινδυνεύω να το απωθήσω. Έλεγα στο άγιο Παΐσιο πως θα γίνει να βλέπω ένα κορίτσι και … Άκου να σου πω μου λέει υπάρχει ένας λάθος τρόπος και ένας σωστός τρόπος. Το να πεις βλέπω αυτό το κορίτσι και να πεις δεν είναι καλό, δεν είναι σωστό, δεν είναι γυναίκα, είναι φθαρτό όν, αυτό λέγεται απώθηση. Έ, πως θα το βλέπουμε γέροντα ; Σαν την αγία Παρασκευή, σαν την αγία Κυριακή. Αυτό με είχε συγκλονίσει θυμάμαι. Δηλαδή αυτό που λέει ο Χριστός, ως πρόσωπο. Ένα αιώνιο πρόσωπο. Δεν μπορείς να αντικειμενοποιείς αυτό το εξαίσιο πλάσμα. Πραγματικά εξαίσιο πλάσμα. Που για να το πλησιάσεις χρειάζεσαι μια σειρά από πνευματικές προϋποθέσεις, να το πλησιάσεις με τρόπο και να πραγματώσεις την δική σου αναφορικότητα μέσω αυτού και αυτός μέσα στη δική σου και να γίνετε και οι δυο αναφορικά όντα μέσα στην αιώνια σχέση Πατρός και Υιού και να γίνει το ομοούσιον, δηλαδή να πραγματοποιηθεί το ομοούσιο στην δημιουργία. 

Θα σας διαβάσω ένα κείμενο από το βιβλίο μου «αναλογικές ταυτότητες» : Έτσι από θεολογική άποψη αποκτούμε αναλογική ταυτότητα κάθε φορά που μεταβαλλόμεθα μέσω συνεργητικών σχέσεων μετά του Θεού που δηλώνουν μετοχή. Κάθε φορά που αναπροσανατολίζουμε το θέλημά μας προς την αποκατάσταση της ενότητας της κατακερματισμένης κτιστής μας φύσης. Τόσο εντός μας όσο και εκτός μας και από μια άποψη γινόμαστε νέες όψεις αυτής της ενότητας. Δηλαδή έχουμε μια αναλογική ταυτότητα όταν μιμούμεθα κατ’ αναλογία το θείο θέλημα, την θεία ενέργεια στην ιδαίτερή του δραστηριότητα να ενοποιεί τα κτιστά όντα με νέους και ακόμα βαθύτερους τρόπους ενοποίησης, σε νέες και ακόμα πιο πλούσιες μορφές κοινού νοήματος. Η μεταβολή μέσω της αναλογίας είναι η ίδια η ανθρώπινη ουσία η οποία είναι έτσι μια διαλογική ουσία μια ουσιώδης υπόσταση πάντοτε εν τω γίγνεσθαι μέσα από τον διάλογο, αγκαλιάζοντας όλη τη δημιουργία και πραγματοποιώντας το αναλογικό της θέλημα για ομοούσιο. Αυτού του είδους η αναλογική ταυτότητα είναι μια ανοικτή ταυτότητα πάντα νέα, πάντα κινούμενη προς την επίτευξη νέων και βαθύτερων τρόπων του ομοουσίου.

 Όλα αυτά είναι υπέροχα πράγματα. Αυτή είναι η ουσία της Εκκλησίας. Είναι η πραγμάτωση της ενότητας του Πατρός μέσα στην δημιουργία και να αρχίσει αυτό το πράγμα μέσα από την πραγμάτωση του τελευταίου ρήγματος που είναι το ρήγμα ανδρός και γυναικός γιατί είναι ρήγμα, γιατί θέλουν πολύ αυτοί οι δύο να ζήσουν μαζί και δεν το καταφέρνουν. Γιατί δεν τα καταφέρνουν ; Όχι γιατί οι άντρες κάνουν γυναικοκτονίες. Αυτό είναι η ανόητη άποψη. Γιατί έχουμε μέσα μας στην πραγματικότητα ελάχιστο χώρο για την πνευματικότητα της ενοποίησης αυτής. Δεν ξέρουμε πόσο χρειαζόμαστε αυτή την βαθιά ενότητα και πόσο πνευματικό γεγονός είναι και εδώ μέσα ξαφνικά μπορεί να έχει και ένα λόγο η σεξουαλικότητα. Αυτό το εξήγησε κάποτε ο άγιος Πορφύριος : «Μυστήριο πράγμα, μου λέει. Λέω, τι γέροντα ; Πως γίνεται λέει αυτό. Η καθαρά σεξουαλική σχέση και αυτή η ίδια να μετέχει στο μυστήριο της πραγμάτωσης της ενότητας».

 Παραδόξως η ίδια φύση της σεξουαλικότητας αν δεν είναι άρρωστη όπως είναι σήμερα επειδή είναι αυτοερωτική σήμερα η σεξουαλικότητα και αφήνει το ζευγάρι αδιάφορο τον έναν για τον άλλο. Αν όμως δεν είναι έτσι, δηλαδή αν έχουμε ένα καταιγισμό αγνότητας πριν από την ερωτική σχέση, δηλαδή αν παράγεται από την αγνότητα η ερωτική σχέση, και όχι μέσα από έναν κορεσμό που δεν ξέρει τον άλλο και δεν θέλει τον άλλο, αλλά θέλει μόνο την εκτόνωση. Κοιτάξτε με πόση απλότητα λέμε πράγματα που όλοι τα ζούμε και συχνά δεν θέλουμε να τα ονομάσουμε. Αν λοιπόν δεν είναι έτσι, τότε η σεξουαλικότητα αυτή μπορεί πραγματικά και αυτή να είναι ένα μέρος, δηλαδή να συμπορεύεται με την ανθρώπινη επιθυμία του θελήματος για ομοούσιο μέσα στον έγγαμο βίο. Δεν είναι όμως απαραίτητη η σεξουαλικότητα, προσέξτε. Μπορεί κανείς  να κάνει και χωρίς αυτήν. Δεν είναι απαραίτητη η σεξουαλική έκφραση της αγάπης. Δεν είναι. Έχει κι ένα χαρακτήρα γεννητικό. Δηλαδή γεννάει νέους ανθρώπους. Βέβαια αυτό το έχουν σήμερα ξεχάσει οι πάντες, η ευφραντική πλευρά αρκεί και περισσεύει. 

Υπάρχει και η άλλη πλευρά η οποία εντάσσεται μέσα στην ανθρωπινότητα του έρωτος. Και με τον τρόπο αυτό βρίσκει κανείς την ελευθερία του. Ελευθερία διότι ο έρως εντάσσεται σε μια πολύ ευρύτερη προοπτική πολύ συνειδητά. Δηλαδή είτε με έρωτα είτε χωρίς είτε στα 20, στα 60 ή στα 80 ένα ζευγάρι αυτό που ζητάει είναι αυτή η διαλογική αμοιβαιότητα, αυτή η αναλογικότητα, η πραγμάτωση του ομοουσίου. Σ’ αυτό μπορεί να συνεισφέρει και η σεξουαλικότητα η οποία θα είναι η σεξουαλικότητα του συγκεκριμένου ζευγαριού χωρίς να μιμείται καμία άλλη. Θα έχουν ένα ρυθμό τελείως δικό τους μέσα από την εσωτερική πληροφορία της κατάφασης στα σωματικά που η χάρις του μυστηρίου του γάμου επιβάλει και οδηγεί. Ένα κομμάτι της  διαλογικής αμοιβαιότητας περιλαμβάνει και ασκητική μέσα γιατί πρέπει να κάνω ορθή χρήση των νοημάτων των πραγμάτων για να μπορέσω να μιλήσω μ’ αυτόν που τάφτιαξα. Κάπως έτσι δεν είναι ; Όταν ήμουν φοιτητής στην ψυχολογία μου ανέθεσε ο Καθηγητής μου να παρουσιάσω το «Συμπόσιο» επειδή έβλεπε ότι μου άρεσε η φιλοσοφία. Όταν τελείωσα μου λέει ένας μεγαλύτερος και παντρεμένος. Με κατέστρεψες, πως θα έρθω σε σχέση με την γυναίκα μου όταν αυτός ο έρωτας είναι κάτι τόσο τεράστιο ; Δεν μπορούσε να είναι κάτι πιο απλό ; 

 Δεν υπάρχει τίποτα στον άνθρωπο που να είναι μόνο βιολογικό. Ο άνθρωπος δεν είναι βιολογικό όν. Και εδώ μπαίνω στο θέμα της φαντασίας, ξέρετε τα πάντα στον άνθρωπο είναι φαντασία. Η φαντασία είναι μια δημιουργική αρχή. Δεν είναι η φαντασίωση που νομίζετε. Είναι μια ανασύνθεση, μια σκηνοθεσία του φυσικού που συνεχώς κάνουμε. Λέει ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής : Η ουσία του ανθρώπου είναι ούτε το σώμα, ούτε η ψυχή ούτε το άθροισμά τους. Είναι αυτά τα δύο και κάτι άλλο, τελείως άλλο. Είναι ότι ο άνθρωπος σκηνοθετεί τον εαυτό του. Αν πω στην κοπέλα που την κοιτάζω τόση ώρα είσαι τούτο, θα πει είμαι και κάτι άλλο. Πίσω από την τάση που έχουν οι γυναίκες να καταγγέλλουν συνεχώς βιασμούς, δεν ξέρω τι συμβαίνει πίσω απ’ όλα αυτά, μ’ αρέσει ότι αρχίζουν να αντιλαμβάνονται την αντικειμενοποίηση την οποία δεν θέλουν να ανέχονται τόσο. Βέβαια συνεισφέρουν πάρα πολύ σ’ αυτήν την αντικειμενοποίηση, αυτό είναι το φοβερό, ταυτόχρονα δεν είμαι αυτό που νομίζετε ούτε εγώ ούτε εσείς. Που σημαίνει ότι συνεχώς σκηνοθετώ ένα νέο εαυτό. Αυτό είναι η αναλογική ταυτότητα. Ποτέ δεν θα τελειώσει, αυτός ο εαυτός είναι μια ανοιχτή ταυτότητα, και είναι κάτι που συνεχώς έρχεται και έφτασε και θα ξανάρθει. 

Ο Θεός με βλέπει συνέχεια καινούργιο. Γιατί ; Μα γιατί με αγαπάει. Μόνο αυτοί που αγαπούν βλέπουν τα πάντα καινούργια. Όχι επειδή είναι καινούργια τα αγαπούνε, αλλά επειδή τα αγαπούνε τα βλέπουν καινούργια. Η αγάπη είναι δημιουργική κι έχει να κάνει με την δημιουργική φαντασία που είναι μια συνεχής ανασύνθεση διαλογική και εδώ υπάρχει ένα συνεχές αίτημα καθολικοποίησης το οποίο είναι ένα σπορ που αρέσει πάρα πολύ του Θεού επειδή το κάνει κι αυτός συνέχεια. Δηλαδή αν μιλάγατε με τον διάβολο θα σας έλεγε : Πολύ απαίσιο πλάσμα ο άνθρωπος, ένα τίποτα, ένα μηδέν, ένα σκουλήκι. Αν μιλάς με τον Θεό, τον Χριστό θα σου πει : Τέλειο όν. Θεός κατά χάριν. Αιώνιο όν. Αυτή είναι η άποψη του Θεού για μας. Γι αυτό και υπάρχει αυτό που λέγεται εξομολόγηση. Εξομολόγηση, πας και λες στον παπά αυτά που τα έκανες θέλοντάς τα να τα κάνεις. Και σου λέει όχι δεν τάκανες. Φύγανε. Μα ήθελα και τάκανα. Όχι δεν τάκανες. Ποιος είμαι εγώ πίσω από όλα αυτά ; Μ’ αυτή την ανασύνθεση που μου κάνει και με επαναυιοθετεί γιατί η εξομολόγηση είναι το ξελαμπικάρισμα του βαπτίσματος και ξαναφέρνει την σχέση αυτή ξεκάθαρη στην επιφάνεια και εγώ είμαι ξαφνικά ελεύθερος.

 Υπάρχει ένας τρόπος μέσα από αυτή την συνεχή ανασύνθεση του εαυτού να καταλάβει κανείς το πώς ακριβώς δρα ο Θεός, η χάρη του Θεού σε μας και να καταλάβει πόσο ελεύθεροι είμαστε και από την σεξουαλικότητα και από το αντίθετό της, να ασκούμε παρθενία, αρκεί να εκπληρώνεται αυτός ο σκοπός του έρωτος που είναι ακριβώς η πραγματοποίηση του ομοουσίου στη δημιουργία, η πανενότητα των πάντων, η εικόνα του Θεού μέσα στα όντα, το Απόλυτο μέσα σε μένα και μέσα σε σένα. Και μέσα σ’ αυτό μπαίνει πιθανώς για κάποιους και η σεξουαλικότητα. Μπήκε, θα μπει, θα πάψει, είναι όμως μια τεράστια ελευθερία όλα αυτά. Γιατί ο σκοπός έχει απελευθερωθεί. Αν ήταν εδώ ο Πλάτων θα μας έλεγε αυτό ήθελα και εγώ να πω, αλλά που να ξέρω ότι θα υπάρξει Ενσάρκωση. Και τι ωραία να έχεις και την γυναίκα σου, να βλέπεις και το Έν. Δεν είπε στον Αβραάμ διώξε την Σάρρα γιατί ήρθα Εγώ. Ο Πλάτων θα έλεγε φύγε Σάρρα μη σε δω, μακριά, γιατί κατέφθασε το Εν.

 Η Ενσάρκωση, η παρουσία του Θεού στα πράγματα, δεν το χρειάζεται αυτό. Βέβαια να τα δεις κατά Θεόν αυτά όλα. Αυτό είναι το σημαντικό. Αυτά δεν είναι γι αυτούς που απολαμβάνουν τυφλά, αλλά γι αυτούς που απολαμβάνουν την παρουσία του Θεού μέσα στα πράγματα. Και τελικά ανακαλύπτεις την τεράστια αγάπη του Θεού για την οποία τίποτα δεν μπορούμε να πούμε. Με ρώτησαν πριν χρόνια σε ένα Γαλλικό μοναστήρι, πως μας βλέπει ο Θεός πάτερ ; Και τους απάντησα, σαν μωρά, με πολύ λεπτό τρόπο αλλά και με τεράστια σοβαρότητα. Και ξέρετε αυτή είναι η εικόνα του Θεού που μούδωσε κάποτε ο άγιος Παΐσιος, Τον ρωτούσα επίμονα να μάθω πως είναι η προσευχή. Και περίμενα τι εκπληκτικό θα μου πει. Και μου απαντάει. Και να σου πω θα καταλάβεις ; Έχεις δει κανένα μωρό να παίζει με τον μπαμπά του ; Έχω δει του λέω. Αυτό είναι μου λέει. Κατάλαβες ; Λέω όχι. Τώρα ίσως κάτι έχω αρχίσει να καταλαβαίνω. Ξέρετε πόσο μακριά είναι ο χριστιανισμός απ’ αυτό που έχουμε στο μυαλό μας; Ξέρετε τι ποίηση, τι ομορφιά, τι δημιουργία είναι όλο αυτό ; Αυτό είναι που ζούσαν οι μάρτυρες της Εκκλησίας και δεν ήθελαν με τίποτα να το χάσουν.