Πολιτική και τέχνη – Άρθρο του Απόστολου Παπαδημητρίου

Ο πανευρωπαϊκός διαγωνισμός τραγουδιού, στον οποίο μετέχουν και χώρες εκτός της ηπείρου μας προβάλλεται κατά κόρον και για αρκετό χρονικό διάστημα πριν από την διεξαγωγή του. Κάθε χώρα επιδιώκει τη διάκρισή της σ’ αυτόν. Οι πολίτες της, που παρακολουθούν αυτόν, κρατούν τη σημαία της χώρας και την αναπτύσσουν με μεγάλο ενθουσιασμό, όταν διακρίνεται το τραγούδι, με το οποίο εκπροσωπείται η χώρα τους. Αυτό φανερώνει περίτρανα ότι ο εθνισμός έχει πολύ ισχυρές ρίζες, που ανθίστανται, παρά τις εργώδεις προσπάθειες του διεθνούς συστήματος εξουσίας να κοπούν αυτές! Το ίδιο θερμές είναι οι εκδηλώσεις κατά τις ποδοσφαιρικές αναμετρήσεις μεταξύ εθνικών ποδοσφαιρικών ομάδων. 

    Σε αντίθεση όμως προς το ποδόσφαιρο, στο οποίο οι χώρες δεν έδωσαν, κατά το παρελθόν, εθνική χροιά ούτε και ήταν δυνατόν να δώσουν, σε διαγωνισμό τραγουδιού πρωταρχικής σημασίας είναι το τραγούδι, με το οποίο εκπροσωπείται η κάθε χώρα, να χαρακτηρίζει την κληρονομιά αυτής στον χώρο της μουσικής σύνθεσης. Αυτό εν πολλοίς συνέβαινε με τις μουσικές δημιουργίες πριν από μισό και πλέον αιώνα. Τότε οι μουσικές δημιουργίες των συνθετών διαφόρων χωρών ήταν διακριτές. Χωρίς ειδικές μουσικές γνώσεις ο μέσος Ευρωπαίος πολίτης ήταν σε θέση να διακρίνει αν η σύνθεση ήταν ιταλική, γαλλική, ισπανική, αγγλική, ρωσική η ελληνική. Ίσως ισχυριστεί κάποιος ότι η διάκριση ήταν εύκολη από τη γλώσσα των στίχων του τραγουδιού, γι’ αυτό τονίζω ότι και όταν η μουσική δεν επένδυε στίχους πάλι η μουσική δημιουργία ήταν διακριτή είτε από τα όργανα είτε από το ύφος. 

    Με την πάροδο του χρόνου επιβλήθηκε διεθνώς ένα είδος μουσικής. Επιφανειακά εξετάζοντας το θέμα, ίσως συμπεράνουμε ότι είναι αυτή αγγλοσαξονικής καταγωγής με προέλευση τις ΗΠΑ. Αλλά ουδεμία σχέση έχει το σύγχρονο μουσικό ρεύμα με τις παλιές αμερικανικές μπαλάντες ή τη νέγρικη τζάζ. Δεν θα ασχοληθώ με το πώς διαμορφώθηκε, διαδόθηκε και επιβλήθηκε αυτό το καταστροφικό γα τις εθνικές δημιουργίες είδος μουσικής. Ουσιώδες είναι το ερώτημα: Η επικράτηση είναι άσχετη με τη στοχοποίηση των εθνών και την επιδίωξη του διεθνούς συστήματος εξουσίας να αφανιστούν οι πολιτιστικές εθνικές ιδιαιτερότητες και να υιοθετήσουν  όλοι οι λαοί πολιτισμό που εκφράζει το σύστημα εξουσίας;

    Κατ’ αρχήν γιατί έχουν υποκατασταθεί οι εθνικές γλώσσες με την αγγλική πλην εξαιρέσεων; Για να κατανοούνται οι στίχοι, από τις επιτροπές και το κοινό; Αλλά υπάρχουν πληθώρα τεχνολογικών δυνατοτήτων, ώστε αυτοί να προβάλλονται; Ποιό άραγε είναι το πρωτεύον, ο στίχος ή η μουσική σύνθεση; Η υιοθέτηση της αγγλικής γλώσσας για την εθνική καλλιτεχνική έκφραση δεν δηλώνει σύμπλεγμα κατωτερότητας και υποταγή αντί για αντίσταση στην επιδίωξη αφανισμού των γλωσσών και την υποκατάστασή τους με την πολύ φτωχή, πλην διεθνή, λόγω των κατακτήσεων, κατά το παρελθόν, και του σχηματισμού κραταιάς αυτοκρατορίας από μέρους των Άγγλων και λόγω της σημερινής ισχύος των ΗΠΑ; Ήδη ως Έλληνες κινδυνεύουμε από την ανεξέλεγκτη χρήση αγγλικών λέξεων με πρωτοπόρο στον παραμερισμό της την Πολιτεία, η οποία εισήγαγε, μέσω προσώπων της κυβέρνησης πλήθος αγγλικών λέξεων, κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Τα γκρήκλις έχουν καταστεί πολύ δημοφιλή στη νέα γενιά! 

Το άριστο σε ένα τραγούδι είναι ο εύστοχος συνδυασμός στίχου και μουσικής. Εκείνο όμως που παρατηρείται είναι η προϊούσα φτώχια και στα δύο, όχι μόνο στη χώρα μας, αλλά διεθνώς. Οι λογοτεχνική και καλλιτεχνική δημιουργίες είναι δείκτες πολιτισμού. Και στην ευρωπαϊκή ήπειρο, που μας ενδιαφέρει περισσότερο, η κοινωνική παρακμή είναι αναπόφευκτο να συνοδεύεται από παρακμή στα γράμματα και στις τέχνες. Βέβαια, κριτική αυτού του είδους ξεσηκώνει οργή και αγανάκτηση με επικρίσεις για άγνοια των νέων ρευμάτων, που διαμορφώνονται με τις κοινωνικές μεταβολές. Ας ωρύονται οι εθελοτυφλούντες. Ο διαγωνισμός, στον οποίο αναφερόμαστε φανερώνει περίτρανα την ευρωπαϊκή παρακμή στο μουσικό στερέωμα. Και η παρακμή είναι βαθύτερη και κατά πολύ πιο επικίνδυνη, καθώς επιλέγονται από τις εθνικές επιτροπές και διακρίνονται στον διαγωνισμό ακόμη και τραγούδια, που με τους στίχους τους υμνούν τον Σατανά στην Ευρώπη των «ορθολογιστών» πολιτών! Δεν ισχυρίζομαι ότι δεν υπάρχουν και σήμερα μουσικές δημιουργίες πολύ καλύτερες από αυτές που εκπροσώπησαν επί έτη τη χώρα μας ή τις άλλες χώρες στον διαγωνισμό. Επισημαίνω ότι η επιτροπή επιλογής είναι υποταγμένη στο κέλευσμα ότι το τραγούδι που θα εκπροσωπήσει κάθε χώρα πρέπει να πληροί τις προϋποθέσεις των οργανωτών του διαγωνισμού: Να είναι εθνικά άχρωμο. Και αυτό είναι πολιτική και όχι καλλιτεχνική επιλογή.

Παλαιότερα ο τραγουδιστής ή η τραγουδίστρια, που απέδιδαν το τραγούδι έπρεπε να διακρίνεται για την ικανότητα να το αποδώσουν. Σήμερα τείνει αυτή να καταστεί δευτερεύον προσόν. Το όλο θέαμα με τη φωτοχυσία και τα χορευτικά δρώμενα των συνοδών του κύριου τραγουδιστή συμβάλλουν ίσως πλέον καθοριστικά στην επιλογή των τραγουδιών. Τέλος, ενώ παλαιότερα οι τραγουδίστριες στήριζαν την επιτυχία στη μελωδική τους φωνή, σήμερα θεωρούνται ίσως μεγαλύτερα προσόντα το λάγνο λίκνισμα και η προβολή των οπισθίων! 

Παρά τη στόχευση των οργανωτών να αφανισθεί η εθνική ιδιαιτερότητα, οι μετέχοντες στην ψηφοφορία πολίτες των χωρών, διατηρούν ως πρώτιστο κριτήριο τη σχέση της κάθε χώρας με τη δική τους. Έτσι αναμένουμε, αν δεν απαιτούμε, η Κύπρος να επιλέγει ως πρώτο το ελληνικό τραγούδι. Το ίδιο συμβαίνει, κατά κανόνα με πολλούς άλλους. Στον φετινό διαγωνισμό ως πρώτο, στις συνδυασμένες προτιμήσεις κοινού και επιτροπών, επελέγη το τραγούδι που εκπροσωπούσε την Ουκρανία. Ήταν αναμενόμενο αυτό. Η χώρα δοκιμάζεται από τον πόλεμο και οι ψηφίσαντες θέλησαν να εκδηλώσουν τη συμπαράστασή τους προς τον πολύπαθο λαό. Ουδεμία επίκριση για το κριτήριο ψήφου των πολιτών. Οι ανθρωπιστικοί λόγοι πρέπει να υπερισχύουν των λοιπών γι’ αυτούς. Όμως δεν συνέβη το ίδιο κατά τον διαγωνισμό του 1999, όταν είχε βομβαρδισθεί ανηλεώς η Σερβία από τις δυνάμεις του ΝΑΤΟ! Εκδήλωση λοιπόν ανθρωπισμού υπό όρους. Οι «κακοί» αξίως τιμωρούνται! Άραγε το ίδιο κριτήριο διακρίνει και τις επιτροπές των ειδικών ή μήπως τα μέλη αυτών υπετάγησαν στο δόγμα του «πολιτικώς ορθόν»; Ίσως όμως και να συλλογίστηκαν: Όλες οι δημιουργίες δεν κατάφεραν να υπερβούν τη μετριότητα. Γιατί να μη δώσουμε τη χαρά στον δοκιμαζόμενο λαό; Ο συλλογισμός αυτός εδράζεται επί της λογικής. 

Στα μέλη της Επιτροπής διοργάνωσης του διαγωνισμού αξίζει να θέσουμε το ερώτημα: Είστε ικανοποιημένοι κύριοι από την πορεία του διαγωνισμού; Αν ναι από τί; Επειδή συμβάλλετε στην κατάρρευση της καλλιτεχνικής δημιουργίας στην δοκιμαζόμενη από μύρια δεινά ήπειρό μας;                       

«ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΗΣ»