Του Σταύρου Π. Καπλάνογλου:
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η Ετένα ή Ετάννα ( Watanna ή Etenna) ήταν μια αρχαία πόλη μεταξύ της Παμφυλίας και της ορεινής ενδοχώρας, στα σύνορα Πισιδίας-Κιλικίας-Ισαυρίας.
Σε μικρή απόσταση από την Ετέννα βρισκόταν ακόμη δυο αρχαίες Ελληνικές πόλεις η Έρυμνα ή Ορμένιο και η Κοτένα που κάποτε οι δυο τελευταίες αποτελούσαν συμπολιτεία και αυτές όπως και η Ετέννα χάθηκαν από προσώπου της γης αλλά λόγω της παρουσίας τους σε αρχαία κείμενα πολλοί ιστορικοί αλλά και νομισμάτων που κατά καιρούς εμφανιζόταν τις αναζητούσαν.
Αποτέλεσμα μέχρι πριν λίγες δεκαετίες να υπάρχει σύγχυση αν τα ερείπια που είχαν εντοπισθεί σε ποια από τις 3 πόλεις αντιστοιχούσαν.
*Και βέβαια στην θέση που βρισκόταν υπήρχαν προβληματισμοί αν οι 3 πόλεις ανήκαν στην Παμφυλία ή την Πισιδία .
Κατά καιρούς ήταν ενταγμένη στην Παμφυλία ή στην Πισιδία, ανάλογα με την πολιτική η στρατιωτική δύναμη αυτών των περιφερειών
Παρουσιάζουμε την πόλη Ετέννα στην δημοσίευση στις πόλεις της Παμφυλίας μια και ο οικισμός που βρίσκεται σήμερα κοντά στα ερείπια που εντοπίσθηκαν και λέγεται Σίρτκογιου (Sirtkoy ) ανήκει διοικητικά στην επαρχία της Αττάλειας.
ΠΟΥ ΑΚΡΙΒΩΣ ΒΡΙΣΚΟΤΑΝ
Η Αρχαία Πόλη του Ετέννα (Etenna ) βρισκόταν στην περιοχή της Σίδης ( Manavgat,) στο Backpacky 31 χλμ από Manavgat.
Ιδρύθηκε σε έναν απότομο λόφο σε σε υψόμετρο 900 μέτρων σε απόσταση από την θάλασσα 22 χλμ
Ο εντοπισμός του ονόματος της πόλης της Έτενας των σημερινών ερειπίων που οριστικά πλέον αναφέρονται σαν ερείπια της συγκεκριμένης πόλης, που ήταν προβληματικός μέχρι πρόσφατα. Καθορίστηκε μετά από την εύρεση μια επιγραφής στο χώρο το 1984 σε συνδυασμό με την πληθώρα των νομισμάτων με το όνομα Ετέννα
ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΟ 1922
Στο χωρίο Σίρτκογιου (Sirtkoy ) της Αττάλειας. Όπου και βρίσκονται τα ερείπια της αρχαίας πόλης δεν υπάρχει καμία πληροφορία για ύπαρξη ελληνοχριστιανικής κοινότητος το 1922 Ένας μικρός αριθμός Ελλήνων υπήρχε στο Mavacant (10-12 οικογένειες ) σε απόσταση 30χλμ
ΤΟ ΟΝΟΜΑ
Η Ετέννα ) ήταν μια πόλη στα τέλη ρωμαϊκή επαρχία της Παμφυλίας Prima .
Η προέλευση του τοπωνύμου Ετέννα παραμένει άγνωστη. Το σχετικό όνομα “Prostaenna” έχει διατηρηθεί σε επιγραφές, ενώ το τοπωνύμιο “Kotenna” έχει εντοπιστεί στην ίδια περιοχή.
Ο Στέφανος του Βυζαντίου αναφέρει την Hytenna ως πόλη της Λυκίας, ενώ ο Ηρόδοτος μιλάει για Hytenneis ή Aute [ n] neis, 5 μια φυλή της ενδοχώρας των Πισιδίων.
Η σχέση μεταξύ των παραπάνω γλωσσικά συγγενών ονομάτων με την πόλη είναι ασαφής. Perhapsος μερικές από αυτές να είναι κατεστραμμένες μορφές του αρχαίου ονόματος Etenna.
Το όνομα της αρχαίας πόλεως Ετέννα η πιθανότερη εκδοχή είναι να αποτελεί παραφθορά του ονόματος μια πόλης των Χετταίων που εκτιμάται ότι βρισκόταν στην θέση της και έφερε το όνομα Βατάννα (Watanna)
ΙΣΤΟΡΙΑ
–Η ίδρυση
Πολύ πιθανόν η πόλη να έχει ιδρυθεί την εποχή των Χετταίων δηλαδή πριν από το 1200 π.Χ. που οι Χετταίοι εξαφανίσθηκαν από την περιοχή.
Κάποια αρχαία κείμενα των Χετταίων παρουσιάζουν στην θέση της μια πόλη με το όνομα Βατάννα (Watanna )
Η αρχαία πόλη Ετέννα χτισμένη σε κάποιο υψόμετρο ήταν μια από τις κορυφαίες πόλεις της περιοχής.
Δεδομένου ότι το “Patisşa’inun” που αναφέρεται στα κείμενα των Χετταίων είναι πιθανότατα να ήταν πόλη της Ψηδίας, υπάρχουν υποθέσεις ότι το πρώτο όνομα της αρχαίας πόλης της Etenna ήταν το Watanna βάσει των κειμένων των Χετταίων
– H σχέση με Εριμνα και Κοτενα
Είναι σαφές από τα ονόματα των οικισμών ότι η πόλη έχει σχέση με την Σίδη (Side )στο νότο, αλλά και με την Έρυμνα (Erymna)* και την Κοτεννα (Kotenna ) **στα βόρεια
που προαναφέραμε στην εισαγωγή/
— Η σχέση της με την Άσπενδο
Η πόλη Ενέτα ήταν σαφώς προσανατολισμένη στον Ασπένδο στην Ελληνιστική περίοδο, αλλά η πόλη αυτή αποδυναμώθηκε οικονομικά στην Αυτοκρατορική περίοδο (Ρωμαίων )
Η Άσπενδος βρισκόταν Β.Δ της Ενέτα .
Τα πρώιμα ασημένια νομίσματα υποδηλώνουν στενή σχέση με την γειτονική Άσπενδο στα τέλη 4ου-αρχές 3ου π.Χ.
— Η σύγκρουση της με την Σέλγη
. Αυτή η σχέση πέρα από τα νομίσματα επιβεβαιώνεται επίσης από τον Πολύβιο στην αφήγησή του για τη σύγκρουση μεταξύ των Σελευκιδών ηγεμόνα Αντίοχου Γ ‘(242-187 π.Χ.) και του σφετεριστή Αχαιού
Το 218 π.Χ.,
Σέλγη επιτέθηκε στην Πεδνηλισσό ή Πετνελισσό (Pednelissus ή Petnelissus ) και οι δύο μορφές χρησιμοποιούνται στα αρχαία γραπτά και στα νομίσματα της πόλης, η τελευταία μορφή εμφανίζεται μόνο στα μεταγενέστερα νομίσματά της ήταν μια πόλη στα σύνορα μεταξύ Παμφυλίας και Πισιδίας Βρισκοταν στην Πισιδία Β.Δ. της Ετέννας
Τότε η πολιορκημένη πόλη ζήτησε βοήθεια από τις γειτονικές πόλεις Άσπενδο και Ενέττα η τελευταία έστειλε μια δύναμη 8.000 ανδρών ενώ η πρώτη έστειλε 4.000 άνδρες.
Μια πόλη που θα μπορούσε να στρατολογήσει τόσους πολλούς άνδρες πρέπει να είχε έναν αρκετά μεγάλο πληθυσμό, ίσως τόσο μεγάλο όσο αυτό της Σέλγης , όπου κατοικούσαν σχεδόν 20.000 άνθρωποι εκείνη την περίοδο. ( Δεν υπάρχει άλλη αναφορά σε αρχαίες πηγές για εμπλοκή της Ετέννα σε πολεμικές συγκρούσεις )
— Πιθανή η επίθεση στην περιοχή από τον Αντίοχο τον Γ’
. Μπορεί μόνο να υποτεθεί ότι επιτέθηκε από τον Αντίοχο Γ΄’, ο οποίος εκστράτευσε εναντίον της περιοχής το 193 π.Χ.
–Ρωμαίοι
Στην Αυτοκρατορική περίοδο, η Ετέννα ήταν ακόμα οργανωμένη πόλη από πολιτική και διοικητική άποψη, ενώ στην περίοδο των Φλαβίων (69-96 μ.Χ.) περιήλθε στην επαρχία Λυκίας-Παμφυλίας
— Βυζάντιο
Κατά την Πρωτοβυζαντινή περίοδο, η πόλη ήταν επισκοπή κάτω από τη μητρόπολη της Σίδης .
Επισκοπή Ετέννας και οι πληροφορίες για παρουσία σε οικουμενικά συμβούλια
Δεν υπάρχει άλλη αναφορά για την Ετέννας σε υπάρχοντα έγγραφα μέχρι το αρχείο της συμμετοχής επισκόπων της Ετέννα στα οικουμενικά συμβούλια το 381 μ.Χ. οπότε έχουμε την η πρώτη παρουσία επισκόπου στο συμβούλιο της Κων/πολης) και συγκεκριμένα εμφανίζεται:
Ο επίσκοπος Ο Τρόυλος ήταν στο Πρώτο Συμβούλιο της Κωνσταντινούπολης το 381,
• Ο Ευτρόπιος στο Συμβούλιο της Εφέσου το 431.
• Ο Ευδόξιος στο Συμβούλιο της Χαλκηδόνας το 451, [5]
• Οι Ιωάννες στο Β ‘Συμβούλιο της Νίκαιας το 787, και
• Ο Πέτρος στο Φωτονικό Συμβούλιο της Κωνσταντινούπολης (879) .
• Η χριστιανική επισκοπή της Έτεννας ήταν εκκλησιαστικά ένας βοηθός επίσκοπος της μητρόπολης της Σίδης την πρωτεύουσας της επαρχίας της Παμφυλίας Secunda .
Βλέποντας την Ετέννα ότι δεν είναι πια οικιακή επισκοπή μετά την εκδίωξη των Ελλήνων το 1922, η Καθολική Εκκλησία την κατατάσσει ως τίτλο .
ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ
Η Ετέννα στην αρχαιότητα ήταν εμπορικός κόμβος γιατί βρισκόταν κοντά σε σημαντικές εμπορικές διαδρομές με αποτέλεσμα να είναι εύκολη η διάθεση των αγροτικών προϊόντων που παρήγαγε .
— Ελιές & λάδι
Ο Στράβων περιγράφει την περιοχή στα νότια του Ταύρου ως ιδιαίτερα εύφορη και γεμάτη ελαιώνες. Αρχαιολογικά ευρήματα και πρόσφατες βοτανικές μελέτες επιβεβαιώνουν ότι η καλλιέργεια ελαιόδεντρων πρέπει να ήταν πρωταρχικής σημασίας για την Ετέννα.
Υπολείμματα ελαιοτριβείων στην ευρύτερη περιοχή της πόλης πιστοποιούν την ύπαρξη εκτεταμένου δικτύου επεξεργασίας της ελιάς εκείνη την περίοδο ,διακινούσε και το λάδι από τις ελιές της Ασπένδου μέσω του λιμανιού της
— Ξυλεία
Το γεγονός ότι οι κέδροι στην περιοχή είναι κατάλληλοι για ναυπήγηση και τα βουνά Ταύρου είναι πλούσια σε κέδρους, κυπαρίσσια και πυκνά ελαιόδεντρα προφανώς προκάλεσε το μέγεθος αυτού του εμπορίου να υποστηρίξει τη ναυπηγική βιομηχανία της Σίδης από την άποψη των πρώτων υλών.
–Κτηνοτροφία & μαλλί
Οι κάτοικοι της Ετέννας πιθανότατα ασχολήθηκαν βαθιά με την κτηνοτροφία και κυρίως την παραγωγή μαλλιού
Η Αρχαία Πόλη της Ετέννας, εκμεταλλεύτηκε την θέση της, βρισκόμενη μεταξύ της ορεινής Παμφυλίας και των παράκτιων πόλεων στο νότο, και , είχε πετύχει ένα ικανό επίπεδο πολιτισμού σε σύγκριση με άλλες κοινότητες γύρω της .
ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ
Τα ερείπια της Ενέττα δεν έχουν ανασκαφεί συστηματικά, αλλά περιλαμβάνουν ερείπια τειχών της πόλης , στεγασμένη δεξαμενή , λουτρά, δύο βασιλικές, μία εκκλησία και τάφους.
Ακόμη έχουν βρεθεί πολλά νομίσματα με την ένδειξη Ετέννα και αγγεία της κλασσικής περιόδου στην Ελλάδα.
Η πόλη, είναι χτισμένη σε λόφο σε σχήμα φωλιάς, που είναι κυρίως πάνω σε βράχους και περιβάλλεται από βαθιές κοιλάδες στις τρεις πλευρές .
– Ακρόπολη,
Πανω στην ακρόπολης υπήρχε οικισμός που οι Τούρκοι τον ονόμαζαν Ντετέ-Καλέ “Dedekalesi” .
–Τείχη
Τα διατηρημένα τμήματα των τειχών υποδηλώνουν οικοδομική δραστηριότητα από την Ελληνιστική περίοδο .Τα τείχη είναι εντυπωσιακά και έχουν τα χαρακτηριστικά μιας πόλης των Πισιδίων και διαφέρουν αυτά των άλλων παράκτιων αρχαίων πόλεων της Παμφυλίας .
Οι τοίχοι, που χτίστηκαν σε διπλές σειρές στη βόρεια πλευρά, στηρίζονται από έναν εσωτερικό τοίχο στη νότια πλευρά και η κύρια πύλη εισόδου βρίσκεται στη βόρεια πλευρά.
— Κτίρια
Τα κτίρια στην αρχαία πόλη της Έτενας χτίστηκαν με ψηλούς τοίχους για επίπεδες περιοχές. Υπάρχουν αστικοί οικισμοί στα νοτιοδυτικά, βραχώδεις τάφοι στο βόρειο βράχο της ακρόπολης και διάσπαρτα ρωμαϊκά μαυσωλία στο νότο.
Μεταξύ των αστικών δομών, τα τείχη της πόλης που περιβάλλουν την πόλη, το λουτρό, ο ερωδιός στέρνες και βασιλικές παρέμειναν άθικτες
Όπως και στις περισσότερες πόλεις των Πισιδίων, τα κτίρια που σώζονται σήμερα χρονολογούνται κυρίως στη ρωμαϊκή περίοδο, ενώ υπάρχουν σαφείς ενδείξεις για παλαιότερη κατοίκηση
– Η πύλη και ο αρχαίος δρόμος.
Όποιος μπαίνει στην πόλη σήμερα από την κύρια πύλη εισόδου στο βορρά, το πρώτο πράγμα που παρατηρείτε είναι ο αρχαίος δρόμος καλυμμένος με πέτρες,
–Αγορά
Το χαμηλότερο τμήμα της πόλης χτίστηκε γύρω από την πηγή που τροφοδοτούσε όλο τον οικισμό με νερό. Σε αυτό το μέρος βρέθηκαν σκεπαστή δεξαμενή και ρωμαϊκά λουτρά
Η περιοχή συνδέεται με την αγορά της πόλης, η οποία ήταν σε υψηλότερο επίπεδο και ήταν προσβάσιμη μέσω μιας σκάλας που πιθανόν κατασκευάστηκε στην ελληνιστική περίοδο
Η αγορά, βρίσκεται στο ανατολικό μέρος της πόλης ,καταλάμβανε ένα φυσικό επίπεδο ανάγλυφο ακριβώς κάτω από την ακρόπολη, όπου έχει διατηρηθεί ένα εκτεταμένο κτιριακό συγκρότημα της Πρωτοβυζαντινής περιόδου
Ένα άλλο γειτονικό κτίριο έχει επιβιώσει σε μεγάλο ύψος και πιστεύεται ότι ήταν η αγορά της πόλης κατά την Αυτοκρατορική περίοδο.
–Δεξαμενή – Λουτρά
Υπάρχει λουτρό και οι στέρνες που αποτελούν σημαντικά ιστορικά στοιχεία.
–Εκκλησίες
Οι εκκλησίες βρίσκονται στο κτιριακό συγκρότημα της Πρωτοβυζαντινής περιόδου. Είναι δύο βασιλικές, με την τοιχοποιία του να έχει σε ορισμένα σημεία σαφώς Ελληνιστικά χαρακτηριστικά που πιθανολογούν να αναγέρθηκαν πάνω σε προηγούμενα κτίρια.
Υπάρχει επίσης ένα μεγάλο ορθογώνιο κτίριο με μια βεράντα στη νότια πλευρά.
Υποθέτουν ότι ήταν ένα βουλευτήριο που κατασκευάστηκε στην Ελληνιστική περίοδο και τροποποιήθηκε για μεταγενέστερη χρήση
Υπάρχει μια ορθογώνια βασιλική στο κάτω μέρος των τειχών της πόλης, η οποία νοείται ότι χτίστηκε στη Βυζαντινή περίοδο και χρησιμοποιήθηκε επίσης ως αίθουσα δικαστηρίου
Υπάρχουν επίσης και τα ερείπια μιας ακόμη μικρότερης χριστιανικής εκκλησίας
– Μαυσωλείο
Στα νότια της πόλης βρίσκεται το ηρώον με επιφανείς νεκρούς στην εποχή τους . Αλλά και άλλοι τάφοι .
Άλλο νεκροταφείο της πόλης βρισκόταν στη βόρεια πλαγιά, συμπεριλαμβανομένων πολυάριθμων σωζόμενων τάφων λαξευμένων στο βράχο
Στην Νεκρόπολη αυτή , υπάρχουν πολλοί τάφοι στους βράχους. Αν και οι περισσότεροι από αυτούς τους βραχώδεις τάφους με ορθογώνιες πόρτες σκαλισμένες στους βράχους σε μια απότομη πλαγιά ανήκουν σε ένα μόνο άτομο, μεταξύ τους φαίνονται και οικογενειακοί τάφοι.
ΕΠΙΓΡΑΦΕΣ
Βρεθήκαν πολλές επιγραφές σε επιτύμβιες πλάκες και όχι μόνον στην Ελληνική γραφή που ανήκουν κυρίως στην Ελληνιστική περίοδο, αλλα και αργότερα την εποχή των Ρωμαίων
Βρήκαμε κάποιες από αυτές και παραθέτουμε τα κείμενα τους *
Η ορθογραφία διατηρήθηκε ως είχε στις επιγραφές.
1η επιγραφή.
Υπέρ βασιλέως Πτολεμαίου και Βασιλίσσης Αρσινόης και
Πτολεμαίου του υιού Θεών Φιλοπατόρων των εκ Πτολεμαίου
και Βερενίκης Θεών Ευεργετών Άρηι Νικηφόρωι Ευάγρωι
Αλέξανδρος Συνδαίου Οροαννεύς ο συνποσταλείις διάδοχος Χαριμόρτωι
των στρατηγών επί την θήραν των ελεφάντων, και Απόοασις Μιορβόλλου
Ετεννεύς ηγεμών και οι υπ’ αυτόν τεταγμένοι στρατιώται .
2η επιγραφή.
{ η βουλή και } ο δήμος
ετείμησεν Μ.Αυρ. Τρωιλιανόν {Κιλ -} λαραμων,άνδρα αγαθόν καΙ
φιλο {τει- } μον, αρεχιερασάαμενον τω Σεβ{α} σ {τω}
3η επιγραφή.
{β)ουλής και δήμου δόγματι
΄[Α]υ Σεπτιμιανιν Νάναν ιερει-αν δια βίου θεού Δημητρός της κατά πόλιν εν ταις δωρεά [ίς’ γυμνασίαρχον γυναίκα [δε] Μαικία Τουησιανού νέου του Αξιολογότατο[υ ανδρός γυμνασια – [ρχήσαντος ] δις Αυρ.Κιλλαραμωτιανή…. η μήτηρ την γλυκητάτην θυγατέρα τειμης και φιλοστοργίας χάριν
ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ
Η Έτέννα έκοψε τα δικά της νομίσματα νωρίς σε σύγκριση με τις άλλες πόλεις της ενδοχώρας των Πισιδίων.
Όπως συνέβη στο γειτονική Σέλγη, τα πρώτα ασημένια νομίσματα εκδόθηκαν μεταξύ του τέλους του 4ου και των αρχών του 3ου αι. π.Χ.
Η πόλη συνέχισε την κοπή νομισμάτων μέχρι τα τέλη του 3ου αιώνα. μ.Χ.,
–Τα πρώτα νομίσματα
Αναζητήσαμε νομίσματα του 3ου και του 4ου αιώνα π.Χ. δυστυχώς δεν βρήκαμε σχετικές εικόνες .
Από το κείμενο της περιγραφής είδαμε ότι η εμπρόσθια όψη των «στατήρων» που κόπηκαν στην Έτενα προς το τέλος του 4ου αιώνα π.Χ. έμοιαζε με εκείνα της Σέλγης
Η διαφορά μεταξύ τους είναι ότι υπήρχε μια φιγούρα που κρατούσε ένα δρεπάνι και μια επιγραφή “Eτεννεον ΄΄ (έθνικ) που συμβόλιζε τους ανθρώπους της πόλης.
— Τα νομίσματα της εποχής των Ρωμαίων
Αναζητήσαμε και νομίσματα της εποχής των Ρωμαίων και εκεί ήμασταν πιο τυχεροί Εντοπίσαμε μερικά νομίσματα που αναγόταν στον 1ο αιώνα π.Χ. και έφθαναν έως 222 μ.Χ. και ενδεικτικά παραθέτουμε κάποια στοιχεία από το περιεχόμενο τους :
* Δύο ανδρικές φιγούρες που τρέχουν δίπλα-δίπλα, η μία κρατά άρπα και η άλλη κραδαίνει ένα δίπενις. / ET-EN, νύμφη που περπατά
* Δύο ανδρικές φιγούρες που τρέχουν δίπλα-δίπλα, η μία κρατά άρπα και η άλλη κραδαίνει ένα δίπενις όρθιο φίδι, και υπηρχε οινοχόη στο αριστερό πεδίο. Στην άλλη πλευρά υπήρχε η προέλευση του νομίσματος ET-EN προς τα αριστερά και δεξιά από στραβό μαχαίρι ή δρεπάνι
* Με πρόσωπα αυτοκρατόρων όπως :
-* AYTOKΡ M AY] ANTΩ, Δαφνοστεφανομένη, και ντυμένη προτομή δεξιά. / και ETENNEωN
-* / ΦAYCTINA CEBACTH, προτομή ντραπέ αριστερά / και επιγραφή ETENNEΩN,
-* AY KAI M AYΡHΛIOC ANTΩNEINO, βραβευμένος, ντυμένος και κουρασμένος προτομή δεξιά / ETENNEΩN, ο Δίας ενθρονισμένος στραμμένος, με το κεφάλι δεξιά, κρατώντας σκήπτρο στο δεξί χέρι, το αριστερό χέρι χαμηλωμένο προς έναν αετό προς τα δεξιά
-* ΦΑΙΚΤΙΝΑ ΚΙΒΑΚΤΟΣ, προτομή αριστερά /
και επιγραφή ETENNEΩN, ακόμη ο Απόλλων , όρθιος αριστερά με τρίποδο, χλαμύδα τυλιγμένη στο αριστερό του χέρι, κρατώντας ένα κλαδί με το δεξί του χέρι πάνω από το βωμό (ή το κριό;) κ.α.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΟΛΕΙΣ ΕΡΥΜΝΑ & ΚΟΤΕΝΑ
Επειδή η απόσταση της Έρυμνας ή Ορμένιου και Κοτένας τα ονόματα των δυο πόλεων που δημιουργούσαν την δυσκολία εντοπισμού της Ετέννα ήταν μικρή νομίζω ότι πρέπει να πούμε δυο λόγια και για αυτές. Που είναι βέβαιο ότι στο παρελθόν συνεργαζόταν .
— Ερίμνα ή Ορμάνα
Αναφέροντας ότι το χωριό Ορμάνα βρίσκεται ακριβώς δίπλα στην Αρχαία Πόλη της Ερίμνας, που ιδρύθηκε στην Αρχαία Ελλάδα, “Οι ντόπιοι που έφευγαν από πειρατές στην Αρχαία Ελλάδα είχαν χτίσει τις πόλεις τους πιο ψηλά για να είναι πιο προστατευμένοι. και η Ερμίνα είχε δημιουργηθεί δίπλα από το χωριό Ormana. των <<Κουμπωμένων Σπιτιών >>
— Κότεννα
Η Κότεννα (Kotenna ) ήταν μια Ελληνικη αρχαία πόλη στα ανατολικά της περιοχής Παμφυλίας στη Μικρά Ασία (μερικές φορές επίσης μέρος της Πισιδίας ) κοντά στο σημερινό Menteşbey στο Akseki περιοχή της επαρχίας της Αττάλειας .
Ο εντοπισμός βασίζεται σε μια επιγραφή που βρέθηκε εκεί και στο προηγούμενο τοπωνύμιο Gödene, το οποίο ανάγεται στο αρχαίο όνομα.
Μία φυλή που ονομάζεται Κατεννείς (Katenneis ) υπήρχαν πληροφορίες ότι υπήρχαν στην περιοχή βόρεια της Σίδης και της Ασπένδου που ενδεχόμενα κατοικούσαν στην Κότεννα
Η Κοτένα αναφέρεται μόνο σε λογοτεχνικές πηγές στην ύστερη αρχαιότητα, αλλά σύμφωνα με τις επιγραφές υπήρχε ως πόλη το αργότερο από τον 2ο αιώνα μ.Χ.
Δημιούργησε μια κοινότητα ( συμπολιτεία ) με τη δυτική γειτονική πόλη ‘Εριμνα (Erymna ) .
Η ονομαστική επισκοπή της Κοτέννας της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας πηγαίνει πίσω σε μια ύστερη παλαιά επισκοπή της πόλης .
Το μόνο σημαντικό αρχαιολογικό κατάλοιπο είναι το τείχος της πόλης.
Η πόλη και η επισκοπή της Κοτένα , η οποία επίσης ανήκει στη ρωμαϊκή επαρχία της Παμφυλίας Πρίμα, θεωρείται από ορισμένους ότι είναι η ίδια με την Ετέννα
(Etenna ), αλλά εμφανίζεται στο Notitiae Episcopatuum δίπλα-δίπλα με την (Ετέννα) Etenna
ΣΗΜΕΡΑ SIRTKOY
Σε απόσταση 500 μέτρων από τα ερείπια της αρχαίας πόλης υπάρχει ο οικισμός Σιρτκόγιου (Sirtkoy )
Απέχει 104 χιλιόμετρα από την πόλη της Αττάλειας και 30 χιλιόμετρα από την πόλη της Σίδης ( Manavgat )
Και σήμερα οι κάτοικοι όπως παλιά ασχολούνται με την κτηνοτροφία
Τα ερείπια της ρωμαϊκής και βυζαντινής εποχής, της πόλης Έτενα, βρίσκονται διάσπαρτα 400 μέτρα από το σύγχρονο χωριό. Το εθνικό πάρκο Altavenbeşik Cave βρίσκεται στα ανατολικά του χωριού.
