Του Ανδρέα Τσιφτσιάν:
Σίγουρα όλοι θα έχετε ενημερωθεί για τα 20 μεγάλα projects της «μεταλιγνιτικής εποχής», ύψους 3,5 δις ευρώ1. Απογοητευτικό ποσό για μία αποεπένδυση υπερπολλαπλάσιας αξίας. Με αυτές τις επενδύσεις δεν προβλέπεται ούτε κλάσμα νέων θέσεων εργασίας σε σχέση με αυτές που πρόκειται να χαθούν. Η πραγματικότητα θα είναι δεινή και για τον εμπορικό κόσμο.
Ενώ σε αυτά τα επενδυτικά έργα γίνεται ξεχωριστή αναφορά στο Βελβενδό, δεν υπάρχει καμία αναφορά για τα Σέρβια. Εύχομαι πάντως, να θυμηθούν ότι υπάρχουμε κι εμείς. Αλήθεια όμως, εμείς τί περιμένουμε, να μας βάλουν σε μία τέτοια «μαγική» λίστα; Τι διεκδικούμε για μας; Έχουμε ένα συγκεκριμένο concept ενός συγκεκριμένου αναπτυξιακού μοντέλου στο μυαλό μας και με ποιόν τρόπο το απαιτούμε;
Αυτό που θα συμβεί με την απολιγνιτοποίηση στην περιοχή μας θα είναι ένα οικονομικό σοκ άνευ ιστορικού προηγουμένου. Φτώχια, ανεργία, ερημοποίηση, brain drain, μετανάστευση και χαμηλά εισοδήματα για όσους μείνουν. Αυτή θα είναι η εικόνα του άμεσου μέλλοντος. Το ΑΕΠ της Δυτ. Μακεδονίας θα μειωθεί στο μισό. Πώς θα αντιμετωπίσουμε τον επερχόμενο οικονομικό Αρμαγεδδώνα; Η εντύπωση που μου δημιουργείται είναι ότι δεν έχουμε συνειδητοποιήσει μάλλον την σοβαρότητα της κατάστασης.
Λείπει κατά την γνώμη μου, η συζήτηση που θα αναδείξει την αναπτυξιακή προοπτική του Δήμου Σερβίων, που θα τον βάλει στον χάρτη των μεγάλων παραγωγικών επενδύσεων.
Σχεδόν αποκλειστικά, όλα όσα διαβάζω, έχουν να κάνουν με έργα υποδομών (π.χ. αγροτική οδοποιία, αρδευτικά δίκτυα, έργα υδροδότησης ή αποχέτευσης, ασφαλτοστρώσεις, λακκούβες κοκ)’
Προφανώς είναι σημαντικά έργα, αλλά η μονοπώληση της συζήτησης γύρω μόνο από αυτά είναι για μένα παγίδα. Συνήθως μάλιστα, προτείνονται με τρόπο άναρχο, χωρίς ειρμό, χωρίς δηλαδή η σχέση και αλληλεπίδρασή τους με παραγωγικές επενδύσεις να είναι εμφανής. Πολύ φοβάμαι ότι κοιτώντας το δέντρο χάνουμε το δάσος.
Δήμος Σερβίων δημοσίευσε πρόσφατα δέκα προτάσεις για την ανάπτυξη της λίμνης Πολυφύτου2. Διαβάζει κανείς για κάποια έργα που θα συμβάλουν στην «αύξηση της επισκεψιμότητας της λίμνης» (sic), για να «βλέπουν οι επισκέπτες οικισμούς και ορεινούς όγκους» και κάποιες απέλπιδες και γενικόλογες παροτρύνσεις για στήριξη αγροτών και ψαράδων. Προτείνονται μάλιστα και δυο-τρία έργα υποδομής, να γίνει δηλαδή ένας περιηγητικός δρόμος, κάθετοι δρόμοι κι ένα υδατοδρόμιο.
Πόσες θέσεις εργασίας υπόσχονται τελικά όλα αυτά; Πόσο θα αυξήσουν το τοπικό ΑΕΠ;
Όταν προτείνεις όμως για παράδειγμα έναν παραλίμνιο δρόμο ή ένα υδατοδρόμιο (και για να είναι αυτά βιώσιμα έργα) οφείλεις να εξηγήσεις ποιά παραγωγική ή στρατηγική επένδυση θα εξυπηρετούν. Οφείλεις λοιπόν πρώτα να προτείνεις την στρατηγική επένδυση και κατόπιν τα έργα υποδομών που θα την υποστηρίξουν. Ξεκινάμε ανάποδα.
Λείπει γενικά οποιαδήποτε αναφορά για έργα παραγωγής υπηρεσιών ή προϊόντων με μόνιμη απασχόληση προσωπικού.
Αυτό που έρχεται, δεν αντιμετωπίζεται με ημίμετρα. Χρειαζόμαστε σίγουρα κάτι περισσότερο από «παρατηρητήρια για πουλιά». Χρειαζόμαστε πραγματικά ένα φιλόδοξο όραμα και μεγάλα αναπτυξιακά, παραγωγικά έργα, μία πρόταση για στρατηγικές επενδύσεις μεγάλης οικονομίας κλίμακος.
Η κυβέρνηση υπόσχεται να κάνει restart στην μετακορονοϊό εποχή, υπόσχεται να στηρίξει την περιοχή με μεγάλα επενδυτικά προγράμματα στην μεταλιγνιτική εποχή. Ιδού λοιπόν η Ρόδος, ιδού και το πήδημα. Δεν βάφονται όμως έτσι αβγά. Οφείλουν να βάλουν βαθιά το χέρι στην τσέπη. Με 20 projects των 3,5 δις δεν πείθομαι.
Θα κάνω μία προσπάθεια να παρουσιάσω μία σειρά από αυτές τις δυνητικές επενδύσεις για τον Δήμο Σερβίων. Το ζητούμενο είναι η δημιουργία θέσεων εργασίας, η καινοτομία, η υψηλή προστιθέμενη αξία προϊόντων και υπηρεσιών και η δημιουργία υψηλών εισοδημάτων με εξειδικευμένα επαγγέλματα. Τίποτε λιγότερο από ένα brand name που θα μας κάνει μοναδικούς. Ψάχνουμε ένα αναπτυξιακό μοντέλο παραγωγής που θα μας κάνει ξεχωριστούς. Αυτό είναι τελικά το ζητούμενο: Το όραμα του να ποδοπατιόνται και να στήνονται στην ουρά για να αποκτήσουν αυτό που προσφέρεις.
Στην παρακάτω παρουσίαση στρατηγικών επενδύσεων θα αναφερθώ συχνά στο λεγόμενο «πολυλειτουργικό μοντέλο ανάπτυξης».
Διευκρινιστικά να πω, ότι με πολυλειτουργικά μοντέλα ανάπτυξης εννοούμε την ενσωματωμένη χρήση υπηρεσιών ή προϊόντων ενός κλάδου (π.χ. γεωργίας) σε άλλους κλάδους της οικονομίας (π.χ. τουρισμός), με εκτεταμένη τροφοδοσία πρώτων υλών, υπηρεσιών ή ενδιάμεσων προϊόντων, ουσιαστικά δηλαδή την διασύνδεση τομέων της οικονομίας μεταξύ τους. Ο κάθε κλάδος δεν λειτουργεί αποκομμένα και ανεξάρτητα αλλά τροφοδοτεί τον άλλον (πχ. η αγροτική οικονομία την μεταποίηση) σε σχέση συνέργιας και αλληλεπίδρασης.
Θα δώσω βαρύτητα σε αναπτυξιακά έργα παραγωγής προϊόντων και υπηρεσιών και όχι τόσο σε έργα υποδομών. Τα τελευταία θα τα προτείνουν οι ιδιώτες στρατηγικοί επενδυτές και η δημοτική και περιφερειακή αρχή οφείλει να τα συμπεριλάβει στον αναπτυξιακό της σχεδιασμό, ώστε να κάνει τις ιδιωτικές επενδύσεις πιο ελκυστικές, με όσο το δυνατόν πιο χαμηλό ρίσκο για τους υποψήφιους επενδυτές. Αναπτυξιακή πρόταση που δεν περιλαμβάνει συμμετοχή ιδιωτικού τομέα δεν μπορεί να είναι σοβαρή.
Ακούω καμιά φορά προτάσεις όπως «να γίνει ένα χωριό με σαλέ» στην λίμνη. Μα αυτό είναι το αποτέλεσμα, όχι η αφετηρία. Οι ιδιώτες επενδυτές θα εκμεταλλευτούν προφανώς τις ευκαιρίες τους. Θα υπάρξει η προσφορά ως αποτέλεσμα της ζήτησης. Το καίριο ερώτημα όμως, για τον δυνάμει επενδυτή, είναι πώς θα γίνει η επιχείρησή του βιώσιμη. Σε αυτό το βασανιστικό ερώτημα οφείλουμε να του δώσουμε απάντηση. Πάλι ανάποδα ξεκινάμε.
Με την συζήτηση περί ΧΙΤΑΜ κατηγορηθήκαμε, εμείς, οι πολίτες, ότι λέμε «όχι σε όλα». Δεν ξέρω σε τι άλλο είπαμε «όχι» εκτός από αυτό το όνειδος. Θα αναμείνω όμως να δω σε πόσα από τα παρακάτω θα πουν τώρα, οι αγαπητοί φίλοι, «ναι»!
Στην ιχθυοκαλλιέργεια δεν θα αναφερθώ προς το παρόν. Είναι ξεχωριστή ανάπτυξη θέματος.
Η θεματολογία έγινε με προσωπική, υποκειμενική επιλογή και περιλαμβάνει για την ώρα τρία μέρη:
- Πρόταση για την τουριστική ανάπτυξη της λίμνης Πολυφύτου.
- Πρόταση για την τουριστική ανάπτυξη των Σερβίων και της Καστροπολιτείας.
- Πρόταση για την οικονομική ανάπτυξη Λιβαδερού και Καμβουνίων.
Στα 20 μεγάλα projects, μόνο ο Δήμος Σερβίων θα μπορούσε να προτείνει τουλάχιστον ακόμη επτά. Με το business plan ενός πανεπιστημίου στα χέρια του θα μπορούσε να τα απαιτήσει ενεργητικά κι αποφασιστικά. Αυτός είναι ο τρόπος.
(Συνεχίζεται…)
Ανδρέας Τσιφτσιάν
Οικονομολόγος
Παραπομπές:
https://www.in.gr/2020/12/26/economy/oikonomikes-eidiseis/20-megales-ependyseis-allazoun-topio-sti-meta-ligniti-epoxi/
https://energypress.gr/news/oi-7-antirriseis-toy-dimoy-servion-gia-tin-kataskeyi-fotovoltaikon-egkatastaseon-sti-limni
