Σοχού και Τοχμάχ: Παρασκευή πλιγουριού και Ασλχ στην παλιά Νεράιδα

Το Σοχού ήταν μια μεγάλη πέτρα, η οποία στην μέση είχε λαξευτεί σχηματίζοντας ένα βαθούλωμα.

Η διάμετρος του στομίου του ήταν περίπου μισό μέτρο μέχρι τους ογδόντα πόντους.

Το Τοχμάχ ήταν από ξύλο κέδρου και είχε σχήμα σφυριού.
Τα δύο αυτά τεμάχια χρησιμοποιούνταν για την αποφλοίωση του σιταριού προκειμένου να παραχθούν το Πληγούρι και το Ασλχ (Κορκότο).

Η διαδικασία αποφλοίωσης του σιταριού ονομαζόταν στούμπισμα και ξεκινούσε νωρίς το πρωί.

Η νοικοκυρά έριχνε δυο με τρεις χούφτες μαλακό σιτάρι μέσα στην γούρνα και το ράντιζε με νερό.

Οι κοπέλες του χωριού, οι οποίες από νωρίς μαζευόντουσαν, ανά ζεύγη, έπαιρναν την θέση η μία απέναντι από την άλλη πιάνοντας με το ένα χέρι το Τοχμάχ, το στριφογύριζαν πίσω από την πλάτη, το σήκωναν ψηλά και αφού το έπιαναν και με το άλλο χέρι, το κατέβαζαν με δύναμη σημαδεύοντας το κέντρο της γούρνας.

Η διαδικασία διαρκούσε, ανάλογα με την ποσότητα. περισσότερο από δυο ώρες, με συγχρονισμό, για να μην κτυπιούνται μεταξύ τους τα Τοχμάχ.

Σε όλη την διάρκεια η νοικοκυρά, αφού έστρωνε πρόχειρα τον σοφρά, με χαρά πρόσφερε πισία με φέτα τυρί, τουρσιά, αριάνι, σουζμέ και διάφορα γλυκά του κουταλιού.

Φυσικά μαζευόντουσαν και οι νέοι του χωριού, οι οποίοι καμαρώνοντας τις κοπέλες, τις έριχναν κλέφτικες κρυφές ματιές.

Τέλος η νοικοκυρά μάζευε το στουμπισμένο (αποφλοιωμένο) σιτάρι και το άπλωνε σε ένα σεντόνι να στεγνώσει και μετά από μέρες το άλεθε χρησιμοποιώντας δύο στρόγγυλες πέτρινες πλάκες τοποθετημένες η μία πάνω στην άλλη.

Η πάνω πέτρινη πλάκα είχε μία τρύπα στο κέντρο και ένα στερεωμένο ξύλινο χερούλι στην άκρη της.

Η νοικοκυρά τοποθετούσε τις στρόγγυλες πλάκες σε σεντόνι και με το ένα χέρι της περιέστρεφε την επάνω πλάκα, ενώ με το άλλο έριχνε, από την τρύπα το στουμπισμένο σιτάρι με μικρές ποσότητες.

Το Πληγούρι και το Ασλχ οι γονείς μας τα είχαν στην βασική τους διατροφή στο Πόντο, αλλά και στα δύσκολα εκείνα τους χρόνια, μετά την ανταλλαγή και την εγκατάστασή τους στο Ακ Σακλή (Λεύκαρα) και στην συνέχεια στην παλιά Νεράιδα.

Το Πληγούρι ήταν αυτό που χρησιμοποιούσαν κυρίως, αφού με αυτό έφτιαχναν πεντανόστιμο πιλάφι, γεμιστά, παχλαλού τσορπά(τσορβά),πιλάφι με καβουρμά και πολλά άλλα.

Το Ασλίχ το χρησιμοποιούσαν να κάνουν το Τανεμένον Τσορπά(Τσορβά), το νενελού τσορπά όπως το έλεγε η γιαγιά μου Μαργαρίτα.

Η διαφορά μεταξύ τους ήταν στην διαδικασία αποφλοίωσης, το Πληγούρι πριν το στουμπίσουν το έβραζαν και το άπλωναν πάνω σε σεντόνι να στεγνώσει, ενώ το Ασλχ το αποφλοίωναν, ως έχει και τα δυο όμως ήταν από μαλακό σιτάρι (κατράντζα)

Στο χωριό είχαμε δύο Σοχούς, το ένα στη διασταύρωση που ήταν το σπίτι μας, το οποίο είχε κατασκευάσει ο παππούς μου Θόδωρος, από το μάρμαρο του λατομείου του χωριού μας.

Το δεύτερο ήταν στην διασταύρωση του σπιτιού του Προέδρου Ιωάννη Κοτζαμπουγιούκη, είναι αυτό που τοποθετήθηκε στην μακέτα της Νεράιδας.

Σήμερα κανένα από τα δύο δυστυχώς δεν υπάρχουν, του παππού μου το είχε μεταφέρει ο αδερφός μου Νίκος, τότε που εγκαταλείψαμε την παλιά Νεράιδα, στην Κοζάνη και μας το κλέψανε.

Ξενοφών Βαΐζογλου
Ιστορικός Ερευνητής Νεράιδας