Γράφει ο Γιώργος Τζέλλος:
Απόσπασμα απο το βιβλίο οι Λαζαρίνες που συνέγραψε ο αείμνηστος Δάσκαλος Κωνσταντίνος Σιαμπανόπουλος , εκδόθηκε απο το Σύνδεσμο Γραμμάτων και Τεχνών νομού Κοζάνης το 1973 και επανεκδόθηκε το 1988. Το βιβλίο υπάρχει στο Γραφείο Δημάρχου στην Αιανή, αλλά και σε πολλά σπίτια Αιανιωτών
“Ένα από τα αγνά και γραφικά παλαιά έθιμα, που διατηρείται σε ορισμένα χωριά του Νομού Κοζάνης, είναι οι «Λαζαρίνες».
Λαζαρίνες ονομάζονται τα κορίτσια, τα οποία συμμετέχουν στις τριήμερες λαϊκές εορταστικές εκδηλώσεις που αρχίζουν την Παρασκευή, παραμονή του Λαζάρου, κορυφώνονται το Σάββατο του Λαζάρου και λήγουν την Κυριακή των Βαΐων. Στην εορτή του Λαζάρου λοιπόν οφείλεται και το όνομα του εθίμου.
«Τσιντσιρό», ο χορός της Πλατείας
“Όταν τελειώσουν τις επισκέψεις στα καθορισμένα σπίτια, οι Λαζαρίνες συγκεντρώνονται στην κεντρική πλατεία του χωριού, μπροστά από την εκκλησία της Παναγίας, και στήνουν τον μεγάλο χορό. Στο χορό αυτό, ο οποίος φθάνει στο αποκορύφωμά του το απόγευμα της ημέρας του Λαζάρου, παίρνουν μέρος όλες οι παρέες στη σειρά. Κάθε παρέα, η οποία έρχεται μετά το τέλος των επισκέψεων, μπαίνε στην αρχή του χορού και επαναλαμβάνεται απ’ όλες το τραγούδι «Τσιντσιρό», με το οποίο πρωταρχίζει ο χορός.
Στο τραγούδι αυτό, του οποίου οι στίχοι παρατίθενται, οφείλεται και η ονομασία του χορού «Τσιντσιρό»:
Τσιντσιρό γαϊτάνι μ’* κι αργυρό κουϊμπί,
έχασα του χαϊμαλί μου, ποιά του βρίκατι;
Σαν του βρήκις μωρ’ Βασίλου
δός μας του να ζεις.
Μα του στέμμα, του φιγγάρι, δεν του βρήκα ιγώ,
δεν του βρήκα ιγώ.
(* προσθήκη Τ.Γ. εδώ χωρεί η λέξη μάικου μ΄)
Κατά την διάρκεια του χορού, στην πλατεία συγκεντρώνονται όλοι οι χωριανοί, καθώς και πολλοί ξένοι, που κατεβαίνουν στην Αιανή για να παρακολουθήσουν το γραφικό αυτό έθιμο και να καμαρώσουν τις όμορφες νέες του χωριού, οι οποίες πολλές φορές ξεπερνούν τις 150. Ο χορός συνεχίζεται επί δύο και περισσότερες ώρες με τη συμμετοχή όλων των κοριτσιών, που έγιναν Λαζαρίνες.
Τα τραγούδια που λέγονται στο χορό μετά το «Τσιντσιρό», τα έχουν συνθέσει παλαιότερα άγνωστοι λαϊκοί συνθέτες του τόπου. Είναι τραγούδια που εξυμνούν την ομορφιά, την αγάπη και τον έρωτα και αναφέρονται τα περισσότερα σε πρόσωπα και γεγονότα της περιοχής του Νομού Κοζάνης και του Δυτικομακεδονικού χώρου και μόνο λίγα από αυτά έχουν ευρύτερη διάδοση στον πανελλήνιο χώρο. Το κάθε τραγούδι έχει διαφορετικό σκοπό, που κατ’ ανάγκη αλλάζει και το ρυθμό στα τρία βήματα του συρτού χορού.
Έτσι, η ποικιλία των τραγουδιών και των βηματισμών του χορού, σε συνδυασμό με τη χάρη και την ομορφιά των κοριτσιών που την λαμπρύνει περισσότερο η γραφική στολή, δημιουργούν μια μαγευτική ατμόσφαιρα, η οποία γοητεύει όλους εκείνους που τη ζουν και την απολαμβάνουν.
Αξίζει τον κόπο να ευρεθεί κανείς στην Αιανή τη μέρα του Λαζάρου και να παρακολουθήσει τις Λαζαριάτικες εκδηλώσεις με τους χορούς και τα τραγούδια.
Παραθέτω εδώ μερικά από τα τραγούδια τα οποία ακούγονται στον μεγάλο χορό της πλατείας το απόγευμα της παραμονής του Λαζάρου και κατά την ημέρα της εορτής του:
Άϊντε ν’ εκεί πέρα κι αντίπερα, πέρα στα πέντ’ αλώνια
μωρή κουντουπλιγμένη
πέρα στα πέντ’ αλώνια, κόρη αρραβουνιασμένη.
Ν’ εκεί αλωνίζουν δώδεκα, λιχνίζουν δεκαπέντι
μωρή κουντουπλιγμένη
λιχνίζουν δεκαπέντι, κόρη ‘ραβουνιασμένη.
Άϊντε κόρη ξανθή ξεσκιβαλνάει με τη χρυσή τη βέργα
κι μάννα της την έλιγι κι μάννα της την λέει:
φέγα κόρη μ’ π’ τουν κουρνιαχτό, μη σι μαυρίσ’ ου ήλιουσ·
-Ν’ ιγώ τουν ήλιουν αγαπώ, τουν κουρνιαχτό ζηλεύου
κι αυτούν τουν πρώτουν λιχνιστή τουν έχου πρώτουν φίλου
Ν’ εσείς καλές γειτόνισσες κ’ εσείς γειτονοπούλες,
του μάη κρασί μην πίνετε κι έξω μην κοιμηθέιτε.
Η κλεφτομουριά μας πλήθυψε κι περπατεί το βράβυ.
Σέρνουν ψωμί για τα σκυλιά, κρέας για τα λιουντάρια,
σέρνουν κι μαϊβότανο, μαϊεύουν τα κουρίτσια.”
Το 2008 είχαμε βάλει μια υπάλληλο του Δήμου και το αντέγραψε ηλεκτρονικά και τώρα υπάρχει σε ψηφιακή μορφή. Σκοπός μας ήταν με την πρώτη ευκαιρία να το επανεκδώσουμε, μετα βέβαια την έκδοση του βιβλίου ΑΙΑΝΗ που έγινε τον 11ο του 2009. Αν λοιπόν υπάρξει ενδιαφέρον απο κάποιο φορέα πχ Κοινότητα Αιανής ή Π,Μ.Σ. η ΠΡΟΟΔΟΣ Αιανής να το εκδώσει αυτό μπορεί να γίνει.
Χρόνια πολλά του Λάζαρη….
