Τα κυριότερα ψάρια στην Κοζανίτικη κουζίνα των περασμένων δεκαετιών

Γράφει ο Αργύρης Καλλιανιώτης στην ομάδα του fb: Κοζάνη Μνήμες αναμνήσεις και εικόνες:

Τα κυριότερα ψάρια στην Κοζανίτικη κουζίνα ήταν τα γριβάδια και τα χέλια.

Τα γριβάδια έρχονταν ζωντανά, τυλιγμένα σε υγρά τσουβάλια, κατευθείαν από την Καστοριά, όπου τα κρατούσαν ζωντανά σε ειδικές λεκάνες από λαμαρίνα, μπροστά από τα ιχθυοπωλεία. Δεν ήταν σπάνια η αποστολή τους με το λεωφορείο του ΚΤΕΛ, μαζί με τις άλλες αποσκευές. Θυμάμαι στο σπίτι τα σκότωναν με ένα σκουπόξυλο, με ένα χτύπημα στο κεφάλι. Γίνονταν συνήθως πλακί, στο φούρνο, κομμένα σε φέτες τα μεγαλύτερα ή τηγανητά τα μικρότερα.

Τα χέλια, επίσης μπορούσαν να φτάσουν με τον ίδιο τρόπο ζωντανά, αφού και αυτά αντέχουν στην ατμόσφαιρα, λόγω της βλέννας που σκεπάζει τα σώμα τους. Ερχόταν από τη Δυτική Ελλάδα και κυρίως από τη Λίμνη των Ιωαννίνων. Λόγω της μεγάλης απόστασης της Κοζάνης από τα Γιάννενα, (προ Εγνατίας), τα χέλια συνήθως έρχονταν αλατισμένα (παστά) μέσα σε τσουβάλια και πωλούνταν μαζί με τον αλμυρό μπακαλιάρο στα μπακάλικα της πόλης.

Ο αλμυρός μπακαλιάρος, ήταν ακριβότερος και ερχόταν από την Ισλανδία ή την Νορβηγία και γι’ αυτό η χρήση του ήταν περιορισμένη και συνδεδεμένη με θρησκευτικές γιορτές. Το χέλι για να φαγωθεί χρειάζεται ειδική προεργασία.

Τα ζαμπόχελα, όπως ήταν γνωστά τα παστά χέλια, ήταν μικρότερα ψάρια, τα οποία καθαρίζονταν και αλατίζονταν ευκολότερα σε σχέση με τα μεγαλύτερα. Γίνονταν κυρίως τηγανητά. Σήμερα είναι εξαιρετικά δύσκολο να βρεθούν, αφού έχουν σχεδόν εξαφανιστεί.

Οι σχετικές συνταγές υπάρχουν στο βιβλίο ‘Γεύσεις από παλιά Κοζάνη», των Μ. Τσικριτζή Μόμτσιου και Φ. Φτάκα Τσικριτζή.