Όπως είναι γνωστό το Ελεγκτικό Συνέδριο-Ε.Σ.- είναι ένα από τρία Ανώτατα Δικαστήρια της χώρας μας. Τα άλλα δυο είναι ο Άρειος Πάγος και το Συμβούλιο της Επικρατείας. Αποστολή του Ε.Σ. , μεταξύ των άλλων, σύμφωνα με το άρθρο 98 του ισχύοντος Συντάγματος είναι: « O έλεγχος των δαπανών του Κράτους, καθώς και των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης ή άλλων νομικών προσώπων, που υπάγονται με ειδική διάταξη νόμου στο καθεστώς αυτό.» Επίσης γνωστό είναι ότι υπέρτατη αρετή στις ανθρώπινες σχέσεις είναι η δικαιοσύνη…..
Από δικαστήρια και δίκες γενικώς δεν έχω πολλές εμπειρίες. Ελάχιστες φορές χρειάστηκε να βρεθώ στις αίθουσες των δικαστηρίων και τις περισσότερες φορές ως μάρτυρας για υπηρεσιακούς λόγους. Κατηγορούμενος υπήρξα μόνο μια φορά ως αιρετός και αθωώθηκα.
Για έναν τέτοιο υπηρεσιακό λόγο βρέθηκα στις 17 Απριλίου του 2018 στην Αθήνα εκπροσωπώντας αν και μη αιρετός (με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου 257 πρακτικό 08/16-04-2018) το Δήμο Κοζάνης, καθολικός διάδοχος του πρώην Δήμου Αιανής , προκειμένου, επειδή το ήθελα παρα πολύ, ζήτησα να παραστώ και να εξεταστώ ως μάρτυρας, όπως και έγινε , σε υπόθεση που δίκαζε το Τμήμα Ι του Ελεγκτικού Συνεδρίου, σχετική με έφεση που είχαμε καταθέσει ως Δήμος Αιανής στις 5 Αυγούστου 2010 , κατά του Ελληνικού Δημοσίου και πίστευα ότι θα την κερδίζαμε . Η δίκη αυτή ήταν εξ αναβολής άλλης -7/11/2017-που πάλι είχα παραστεί. Στην ως άνω δίκη ο Δήμος Κοζάνης εκπροσωπήθηκε νόμιμα και παραστάθηκε δια του πληρεξουσίου του δικηγόρου κ. Αθανασίου Τσιούρα. Για εμένα που εξετάστηκα περίπου για δέκα-δώδεκα λεπτά , απαντώντας κυρίως στις ερωτήσεις του Γενικού Επιτρόπου και του Εκπροσώπου του Ελληνικού Δημοσίου, ήταν μια σπουδαία εμπειρία.
Προκαταβολικά λέω ότι η απόφαση 857/16-04-2019 του Ελεγκτικού Συνεδρίου έκανε δεκτή την έφεση μας. Μας δικαίωσε. Έφθασε στο Δήμο Κοζάνης στις 17-10-2019 και ξέρουν στο Δημαρχείο τι πρέπει να κάνουν σχετικά. Την πληροφορήθηκα στις 23-10-2019 από το κ Χάρη Τζήμκα , δικηγόρο του Δήμου Κοζάνης , τον οποίο ευχαριστώ πολύ. Η χαρά μου μεγάλη , όπως και η συγκίνηση μου.
Με την έφεση μας (Α.Β.Δ. 284/13-08-2010) επιδιώκαμε να ακυρώσουμε την με αριθμό 2009/0052/28-06-2010 -και μετά από διενεργηθέντα έλεγχο- εκδοθείσα απόφαση δημοσιονομικής διόρθωσης του Υφυπουργού Οικονομικών , με την οποία ανακτώνταν από το Δήμο Αιανής ποσό ύψους 56.415,20 € ως μη επιλέξιμη δαπάνη του χρηματοδοτούμενου έργου «Οικιστική ανάπλαση κεντρικού τμήματος οικισμού Αιανής»
Ο έλεγχος που διενήργησε μία επιτροπή ελεγκτών –Επιτροπή Δημοσιονομικού Ελέγχου- του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης ήταν δειγματοληπτικός. Ας πούμε τυχαίος….
Σύμφωνα με τις διαπιστώσεις της Ε.Δ.ΕΛ., που διατυπώνονται στην έκθεση της, ο Δήμος Αιανής με αλλεπάλληλες αποφάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου , μεταξύ 2007 και 2008 –επι δημαρχίας μου- τροποποίησε τη μελέτη του έργου , που είχαν ως συνέπεια να μη αναπτυχθεί αυτό σε όλο το μήκος των δρόμων που προβλέπονταν η αναβάθμιση για την ανάπλαση του κέντρου του οικισμού του δήμου αλλά μόνο στο 50% αυτού. Το γεγονός αυτό θεωρήθηκε ως ουσιώδης μεταβολή του φυσικού αντικειμένου του έργου , που εκτιμήθηκε ότι αντιστοιχεί στο 10% της συνολικής δαπάνης του έργου Καθίστατο έτσι αχρεώστητη εν μέρει η χρηματοδότηση του έργου , το οποίο όμως επειδή ως την ημέρα του ελέγχου είχε ήδη πληρωθεί στο ακέραιο από την αρμόδια Διαχειριστική Επιτροπή της Π.Δ.Μ. και όχι από το ταμείο του Δήμου Αιανής , ζητούνταν η ανάκτηση του ποσού αυτού και έπρεπε να επιστραφεί από τον τελικό δικαιούχο Δ.Α. Δηλαδή άλλος πλήρωσε την…….υπερβάλλουσα δαπάνη , άλλος θα την επιβαρυνόταν.
. Ουσιαστικά ήταν μια κύρωση, ένα πρόστιμο για παραβίαση δήθεν της νομοθεσίας εκτέλεσης των δημοσίων έργων. Η απόφαση αυτή θεωρήθηκε από μας άδικη, δεν μας έπειθε, μας είχε πικράνει , δεν μπορούσαμε να την αποδεχθούμε και αντιδράσαμε κατά τα προβλεπόμενα. Για την ιστορία να αναφέρω ότι την προσφυγή-έφεση τη συνέταξε ο Αιανιώτης δικηγόρος κ. Βαγγέλης Καραμανώλας . Παρόλα αυτά το ποσό των 56.415,20 πληρώθηκε στη Δ.Ο.Υ. Κοζάνης με συμψηφισμό ισόποσων απαιτήσεων μας από το Ελληνικό Δημόσιο στα έτη 2012 έως 2015.
Το ποσό της ανάκτησης κατά το τυπικό της απόφασης αντιστοιχούσε στο 10% των δαπανών που είχαν δηλωθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση ότι πραγματοποιήθηκαν ως την ημέρα του ελέγχου (13-07-2009) για την εκτέλεση του ως άνω έργου «Οικιστική ανάπλαση κεντρικού τμήματος οικισμού Αιανής»
ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΕΡΓΟ. . Το έργο είχε ενταχθεί στις 7 Απριλίου 2006, με απόφαση του Γ.Γ. Π.Δ.Μ., στο μέτρο «Ανάπτυξη υποδομών αγροτικού χώρου» του Περιφερειακού Επιχειρησιακού Προγράμματος (ΠΕΠ) Δυτικής Μακεδονίας με συνολικό προϋπολογισμό 878.220,00€ (80% ευρωπαϊκή και 20% εθνική χρηματοδότηση).
Τη μελέτη του έργου είχε κάνει η ΑΝΚΟ ΑΕ , η δημοπρασία είχε γίνει στις 7 Αυγούστου 2006- εξήντα οκτώ ημέρες πριν τις δημοτικές εκλογές- επι δημαρχίας του αείμνηστου Δημάρχου Γιώργου Καρακούλα και ανάδοχος είχε αναδειχθεί η κοινοπραξία «Βλάχος Χ. Λάζαρος- Κωτσίδης Ε, Θεόδωρος» με 5% έκπτωση. Η σύμβαση ανέρχονταν σε 834.309,01€ και ο χρόνος περάτωσης είχε οριστεί σε οκτώ μήνες ως τέλος Μαΐου 2007. Ουσιαστικά ο εργολάβος έκανε εμφανή επι του έργου την παρουσία του Δεκέμβριο του 2006 .
Τι πρόβλεπε η μελέτη.
Σύμφωνα με την μελέτη του έργου η οικιστική αναβάθμιση του κέντρου του οικισμού είχε ως στόχο να οργανώσει την κυκλοφορία των πεζών και των οχημάτων καθώς και τους χώρους στάθμευσης κατά μήκος του κεντρικού δρόμου, να βελτιώσει τη λειτουργία του κεντρικού οδικού άξονα και το κέντρο του οικισμού με τη διοχέτευση των αγροτικών οχημάτων και των φορτηγών εκτός αυτού , με τη μονοδρόμηση τμήματος του κεντρικού δρόμου και τη δημιουργία υπαίθριων χώρων αναψυχής και να αναβαθμίσει τα πεζοδρόμια που βρίσκονταν εντός αυτού.
Η μελέτη αυτή αποδείχθηκε ανεφάρμοστη και επ ουδενί μελέτη αναβάθμισης. Ο ίδιος ο εργολάβος διατύπωσε έγγραφες επιφυλάξεις για το εκτελούμενο έργο. Οι κάτοικοι αντιδρούσαν και συχνότερα οι παρόδιοι ιδιοκτήτες. Η ΤΥΔΚ, άρχισε να προβληματίζεται για την ανάγκη τροποποιήσεων της μελέτης. Οι μηχανικοί του Δήμου Αιανής εισηγούνταν την ανάγκη προσωρινής διακοπής των εργασιών ώστε να τροποποιηθεί η μελέτη, ειδάλλως , το αποτέλεσμα δεν θα ήταν το προσδοκώμενο.
Στα συγχρηματοδοτούμενα όμως έργα η σχετική νομοθεσία ορίζει ότι δεν μπορεί να μεταβάλλεται ουσιωδώς το φυσικό και οικονομικό αντικείμενο κατά τη διάρκεια εκτέλεσης της σύμβασης.
Ωστόσο τολμήσαμε και κάναμε το αυτονόητο. Με τρεις αποφάσεις του Δ.Σ. Αιανής (46/2007, 67/2007 & 53/2008) είχε αποφασιστεί να τροποποιηθεί η μελέτη του έργου προκειμένου αυτό να εκτελεστεί και μάλιστα σωστά. Οι συνεδριάσεις αυτές γίνονταν με την μαζική παρουσία των δημοτών. Το ενδιαφέρον ήταν πολύ μεγάλο. Η αρμόδια Υπηρεσία της Π.Δ.Μ –Διεύθυνση Εσωτερικών- ενέκρινε ως νόμιμες τις αποφάσεις αυτές . Η ΑΝΚΟ ΑΕ έκανε τις αλλαγές στη μελέτη, η ΤΥΔΚ συμφωνούσε με αυτές και συνέδραμε, η Διαχειριστική Αρχή συμφωνούσε , ενέκρινε και πλήρωνε τον εργολάβο, το Νομαρχιακό Συμβούλιο Δημοσίων έργων γνωμοδοτούσε θετικά.
Αν δεν τροποποιούνταν το έργο δεν θα εκτελούνταν, με όλες τις γνωστές συνέπειες. Ο Δήμαρχος και το Δημοτικό Συμβούλιο θα κατηγορούνταν, μεταξύ των άλλων, ότι δεν συμβάλλουν στην απορροφητικότητα και θα έχανε η Ελλάδα τα κονδύλια των Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων. Ήταν σαν μια απειλή αυτό τότε για μένα. .
Η μελέτη δεν είχε προβλέψει τις συνέπειες σε μια σειρά θεμάτων σχετικών με τη λειτουργικότητα του έργου. Συγκεκριμένα, στην αρχική μελέτη προβλεπόταν ότι η κεντρική οδός της Αιανής θα στένευε και θα μεταβαλλόταν σε οδό μονής κατεύθυνσης. Επίσης, δεν υπήρχε καμία πρόνοια για τη διασύνδεση με το Αρχαιολογικό Μουσείο της Αιανής και με το δρόμο που οδηγεί αριστερά προς αυτό -οδός Αγίου Αθανασίου ανάμεσα στα σπίτια Πάντζιου –Κύρινα Κ.- Γκαραλιού Ι. Θεωρήσαμε ως μεγάλη αστοχία την παράλειψη αυτή και ξεκινήσαμε μια προσπάθεια υπέρ γραφειοκρατική τροποποίησης της μελέτης ώστε να συμπεριληφθεί και να κατασκευαστεί και το τμήμα αυτό που συνδέει τον κεντρικό δρόμο με κατεύθυνση αριστερά προς το Αρχαιολογικό Μουσείο, πλαταίνοντας το δρόμο και καθιστώντας τον συνδετήριο με τον περιφερειακό προς Λάρισα όπως και έγινε, αλλά σε βάρος του προϋπολογισμού του υπόλοιπου έργου που ένα τμήμα του αναπόφευκτα δεν θα εκτελούνταν.
Τι νόημα θα είχε να γίνει οικιστική ανάπλαση χωρίς αυτή να περιλαμβάνει και το δρόμο που οδηγεί προς το Αρχαιολογικό Μουσείο που είναι το καύχημα μας ;
Σημειώνεται ακόμα ότι η κεντρική οδός της Αιανής-Αιανού, Ελίμειας , ήταν και παραμένει νομαρχιακή οδός (περιφερειακό οδικό δίκτυο), καθώς συνέδεε την Κοζάνη με τα Γρεβενά, επομένως μη νομίμως είχε ληφθεί απόφαση για εργασίες επί της οδού χωρίς τη συμμετοχή της (τότε) Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Κοζάνης.
Είναι σαφές ότι το αποτέλεσμα που θα προέκυπτε από την εκτέλεση της αρχικής μελέτης δεν θα είχε σχέση με την εξαγγελία για αναβάθμιση ή ανάπλαση του κέντρου της Αιανής. Γι’ αυτό το λόγο και ήταν επιβεβλημένη η τροποποίησή της.
Το έργο εν τέλει κατασκευάστηκε με βάση τις ως άνω τροποποιήσεις και ολοκληρώθηκε στις 05-12-2008. Δηλαδή δεκαοκτώ μήνες μετά από το αρχικό χρονοδιάγραμμα. Στις δε 15-12-2008 θεωρήθηκε από τον Προϊστάμενο της Διευθύνουσας Υπηρεσίας η υποβληθείσα τελική επιμέτρηση.
Το έργο έγινε ασύγκριτα καλύτερο από ότι αρχικά προβλέπονταν, ωστόσο δεν έγινε , όπως είναι λογικό ως προς το μήκος και την έκταση με εκείνο που προβλέπονταν από την αρχική μελέτη. Αν είχε γίνει καλύτερο, όπως έπρεπε το οδόστρωμα με τους γρανιτοκυβόλιθους, θα το υποστηρίζαμε με μεγαλύτερο πάθος.
Κατόπιν αυτών με την 5010/26-06-2009 απόφαση του Γ.Γ.Π.Δ.Μ. τροποποιήθηκε η απόφαση ένταξης ως προς τον προϋπολογισμό της Πράξης, ο οποίος ορίστηκε σε 848.221,29€ λόγω αύξησης της αναθεώρησης, τα ποσοτικά στοιχεία των διακριτών τμημάτων του φυσικού αντικειμένου του έργου και τις διοικητικές καταστάσεις του. Στο Τεχνικό Δελτίο του Έργου ,η αναλυτική περιγραφή του φυσικού αντικειμένου ήταν όμοια με το τελικώς κατασκευασθέν έργο, μετα και την τελευταία τροποποίηση της μελέτης.
Τι σήμαινε αυτό;
Σύμφωνα με την απόφαση του 0857/2019 του Ελεγκτικού Συνεδρίου
« Η τοιαύτη όμως μελέτη είχε τροποποιηθεί δυο φορές και το τροποποιημένο και ολοκληρωμένο έργο , κρίθηκε δεκτικό χρηματοδότησης με την 5010/26-06-2009 απόφαση του Γ.Γ.Π.Δ.Μ με την οποία τροποποιήθηκε η αρχική πράξη και το φυσικό της αντικείμενο εξομοιώθηκε με το ήδη εκτελεσθέν. Η επισήμανση της ομάδας Ελέγχου ότι δεν επιτρεπόταν τροποποιήσεις του αρχικού σχεδιασμού του έργου , στερείται κατ΄ ουσίαν αντικειμένου καθώς η τροποποιηθείσα και εκτελεσθείσα πράξη είχε ήδη κριθεί ότι μπορεί να χρηματοδοτηθεί από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα σε στάδιο κατά το οποίο αυτό που απέμενε μόνον ήταν η προσωρινή και οριστική παραλαβή του έργου από τον Δήμο Αιανής. Κατά συνέπεια δεν ήταν δυνατή η επιβολή δημοσιονομικής διόρθωσης για τις διαδοχικές τροποποιήσεις της μελέτης ( ανωριμότητα του έργου), διότι αυτές ανάγονταν σε χρόνο προγενέστερο της τροποποίησης της απόφασης ένταξή της πράξης στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα και μετα από αυτήν, αυτό που μπορούσε μόνο να αποτελέσει αντικείμενο του ελέγχου ήταν η συμφωνία του εκτελεσθέντος έργου, με την τροποποιηθείσα με την 67/07-05-2007 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου , μελέτη και με το φυσικό αντικείμενο του έργου όπως αυτό περιγράφονταν στο τροποποιημένο Τεχνικό Δελτίο του Έργου.
Ως εκ τούτου ο οικείος λόγος έφεσης, με τον οποίο , κατά εκτίμηση του δικογράφου, πλήττεται η νομική βάση της προσβαλλομένης είναι βάσιμος και η απόφαση δημοσιονομικής διόρθωσης με ανάκτησης πάσχει ακυρότητα . Κατά ακολουθίαν των ανωτέρω η κρινόμενη έφεση πρέπει να γίνει δεκτή και να ακυρωθεί η προσβαλλόμενη απόφαση της δημοσιονομικής διόρθωσης»
Η τελική εξέλιξη της υπόθεσης αποτελεί δικαίωση για όλους όσοι πιστέψαμε ότι είχαμε δίκαιο και αγωνιστήκαμε για αυτό. Τελικά η λογική και αλήθεια νικούν.
Στο επόμενο διάστημα ο Δήμος Κοζάνης θα κληθεί να πάρει πίσω το ποσό των 56.415,20€ . Το που θα το τοποθετήσει είναι θέμα μόνο των οργάνων του.
Με την ευκαιρία αυτή και τη θετική έκβαση της υπόθεσης, που προσωπικά με πόνεσε και με ταλαιπώρησε επι δέκα σχεδόν χρόνια, θέλω να ευχαριστήσω την Ελληνική Δικαιοσύνη για την σοφή απόφαση της, που παρεμπιπτόντως ήταν και κόντρα στις προτάσεις του γενικού Επιτρόπου Επικρατείας και του εκπροσώπου του Ελληνικού Δημοσίου , που πρότειναν απόρριψη της έφεσης,
Ακόμα να ευχαριστήσω τους μηχανικούς του Δήμου Κοντού Αθηνά και Μεντεσίδη Χαράλαμπο για την πολύτιμη τότε προσφορά τους- τα έγγραφα τους άψογα-, τους δυο δικηγόρους που συνέβαλαν καθοριστικά σε διαφορετικά στάδια στην εξέλιξη της δίκης , αλλά και τη Δημοτική Αρχή του Δήμου Κοζάνης για τη δυνατότητα που μου έδωσε να παραστώ δυο φορές στη δίκη και να υπερασπιστώ το δίκαιο αίτημα μας.
Τζέλλος Γιώργος
