1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Εδώ και 20 χρόνια οι δράσεις πληροφορικής στο Ελληνικό Δημόσιο ήταν πάμπολλες.
Εφαρμογές – υποδομές εξοπλισμός και εκπαίδευση με χρηματοδότηση από 3ο ΚΠΣ – ΕΣΠΑ – Τομεακά έργα κ.λ.π.. Επενδύθηκαν δεκάδες δισεκατομμύρια Ευρώ χωρίς πάντα να αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά την παροχή υπηρεσιών που έχουν ανάγκη οι πολίτες.
Τα βασικά προβλήματα σε όλη αυτή την πορεία ήταν 2:
Α. Η έλλειψη στρατηγικού σχεδιασμού από το ίδιο το κράτος που δεν θέλησε ποτέ να προχωρήσει σε κάποιο στρατηγικό σχεδιασμό ώστε να δημιουργήσει μια δομή IT Society η οποία θα ξεκινά από την υψηλότερη βαθμίδα του κράτους και με οριζόντιες (Υπουργεία) και κάθετες (ΟΤΑ Α’-Β΄ και λοιποί φορείς) δομές και υπαλλήλους, να διασφαλίζει τη διάχυση λύσεων και ενεργειών. Αυτό δεν είναι κάτι πρωτόγνωρο καθώς χώρες πρωτοπόρες στην Ευρώπη όπως Εσθονία – Φινλανδία – Ολλανδία το έχουν κάνει ήδη εδώ και 20 χρόνια.
Β. Η εγκατάλειψη ουσιαστικά των φορέων ΟΤΑ στο να επιλέγουν ο καθένας ότι αυτός θεωρεί καλύτερο από έτοιμες λύσεις από την αγορά, χωρίς καν να υπάρχει η δημιουργία δομής στελεχών εντός του φορέα. Το αποτέλεσμα ήταν να βραβεύονται Δήμοι και φορείς, από διάφορα συνέδρια απλά και μόνο γιατί αγόρασαν άλλη μια εφαρμογή που θα «λύνει» υποτίθεται τα προβλήματα του πολίτη, μέχρι να αποκαλυφθεί τελικά σε λίγα χρόνια πως ήταν άλλο ένα έργο ασύμφορο.
Με πολύ απλά λόγια και ως παράδειγμα: Ήταν σαν να αγοράζονταν ένα αυτοκίνητο από ανθρώπους που δεν είχαν δίπλωμα, και στην συνέχεια νοίκιαζαν από κάποια εταιρία οδηγό για να μπορούν να το χρησιμοποιήσουν. Η εγκατάλειψη του έργου τηλεματικής των ΚΤΕΛ Αστικών Κοζάνης λόγω του ότι, χρεοκόπησε η εταιρία που το υποστήριζε είναι ένα απτό παράδειγμα.
Το παρόν κείμενο περιγράφει ένα περίγραμμα δράσεων και κατευθύνσεων για την περεταίρω εφαρμογή της Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης στο Δήμο λαμβάνοντας υπόψη τα εξής:
Την εσωτερική λειτουργία του Δήμου ως οργανισμού που συναλλάσσεται με πολίτες, επιχειρήσεις και άλλους φορείς του Δημοσίου και του Ιδιωτικού Τομέα στην Ελλάδα και διεθνώς.
Τον ρόλο του Δήμου ως Φορέα Δημόσιας Πολιτικής ο οποίος μπορεί να βασίζεται στην αποτελεσματική αξιοποίηση υφιστάμενων δεδομένων (evidence based & data driven policy making).
Το ρόλο του Δήμου για την ενίσχυση της ανάπτυξης και την τόνωση της οικονομίας σε τοπικό επίπεδο.
Τις συνέργειες και την ευθυγράμμιση με Ευρωπαϊκές πολιτικές.
Την ύπαρξη επιτυχημένων παραδειγμάτων δικτύων ενεργών πολιτών που συμμετέχουν στην από κοινού επίλυση προβλημάτων.
Την ανάγκη για κατάρτιση πολιτικών ανοικτών δεδομένων και ανοικτής πρόσβασης στο Δήμο αλλά και την χρήση ανοικτών δημοσίων δεδομένων από το Δήμο.
Την ανάγκη να αυξηθεί η συμμετοχικότητα στη λειτουργία του Δήμου με ευέλικτες διαδικασίες που επιτρέπουν τη βελτίωση της καθημερινότητας στην πόλη.
2.ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ
Η προτεινόμενη προσέγγιση στηρίζεται στα εξής:
Εσωτερική οργάνωση δομών πληροφορικής του Δήμου (IT organization & Governance)
Ενδεικτικές Βραχυπρόθεσμες ενέργειες
Δημιουργία προϋποθέσεων για τη διαμόρφωση ενός μεσοπρόθεσμου και μακροπρόθεσμού σχεδιασμού ο οποίος θα είναι συμβατός με το πλαίσιο Στρατηγικής του Δήμου. Ο σχεδιασμός μπορεί να αρχίσει μέσα από μια κυλιόμενη διαδικασία δημόσιας ηλεκτρονικής διαβούλευσης.
Η παρούσα εισήγηση προτείνει ενδεικτικούς τομείς παρεμβάσεων που μπορούν να υλοποιηθούν σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα. Οι παρεμβάσεις μπορούν να είναι αποτέλεσμα συνεργασίας εσωτερικών δομών του Δήμου, ευέλικτων σχημάτων ανάθεσης εργασιών σε τρίτους (outsourcing) και συνεργασίας με εσωτερικά δίκτυα και ενεργές κοινότητες πολιτών (insourcing & crowdsourcing).
Ο στόχος της προσέγγισης είναι να υπάρχουν μετρήσιμα αποτελέσματα σε κυλιόμενα τρίμηνα.
Α) ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ (IT ORGANIZATION) ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ
Δομημένη αποτύπωση υφιστάμενων συστημάτων, ανθρώπινου δυναμικού με δεξιότητες νέων τεχνολογιών, πληροφοριακών ροών του Δήμου. Είναι ανάγκη να καταγραφούν μεθοδικά τα συστήματα, οι άνθρωποι και οι διαδικασίες ώστε να μελετηθεί ο τρόπος με τον οποίο μπορούν να δώσουν προστιθέμενη αξία και να αξιοποιηθούν παραγωγικά.
Αξιοποίηση του Μητροπολιτικού Δικτύου Οπτικών Ινών του Δήμου Κοζάνης. Μιας σημαντικής επένδυσης που έχει γίνει στον Δήμο και είναι εδώ και χρόνια άγνωστη στους δημότες.
Αξιοποίηση τεχνογνωσίας σε συστήματα υπολογιστικού νέφους (cloud – virtualization) από όλες τις μονάδες του Δήμου για την ουσιαστική αξιοποίηση υποδομών. Αυτό μπορεί να έχει έμμεσα αποτελέσματα όπως την μείωση κατανάλωσης ρεύματος και την επίτευξη οικονομικών κλίμακας και τη μείωση του διαχειριστικού κόστους για την φιλοξενία εφαρμογών, κλπ.
Εγκαθίδρυση της θεσμικά αναγνωρισμένης ψηφιακής υπογραφής στο σύνολο των διαδικασιών του Δήμου. Άμεση εφαρμογή του Δήμου της ψηφιακής διακίνησης εγγράφων.
Συλλογή και επικαιροποίηση του συνόλου των μητρώων που συντηρεί ο Δήμος.
Αναπροσαρμογή των διοικητικών διαδικασιών μέσω των θεσμικά κατοχυρωμένων ψηφιακών παρεμβάσεων.
Συνεχή εκπαίδευση του προσωπικού στις νέες εγκαθιδρυμένες ψηφιακές υπηρεσίες.
Αξιοποίηση θεσμικού πλαισίου για την Δημιουργία Ομάδας Διοίκησης Έργου (ΟΔΕ) με οριζόντιο επιτελικό ρόλο σε θέματα απλοποίησης διαδικασιών, την εφαρμογή δράσεων, κλπ. Η Λειτουργία της “μικτής” ομάδας μπορεί να υποστηρίζεται και από την συμμετοχή εξωτερικών εμπειρογνωμόνων. Στόχος της είναι η επεξεργασία ενός οδικού χάρτη του ιδρύματος που να αξιολογείται ετήσια.
Β) ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟΙ ΤΟΜΕΙΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ ΣΕ ΒΡΑΧΥΠΡΟΘΕΣΜΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ
Ηλεκτρονική Επικοινωνία ένα σημείο. Βασική αρχή είναι η υποβολή αιτημάτων επικοινωνίας πολιτών, επιχειρήσεων & φορέων και αυτόματη δρομολόγησή τους στις αρμόδιες υπηρεσίες του δήμου. Ενοποίηση διαφορετικών καναλιών επικοινωνίας.
Ψηφιακή Υπογραφή. Εγκαθίδρυση ηλεκτρονικών υπηρεσιών προς τους πολίτες με χρήση θεσμικά κατοχυρωμένης ψηφιακής υπογραφής.
Ηλεκτρονικές Πληρωμές. Καταγραφή σχετικών υπηρεσιών που απαιτούν πληρωμές και αξιοποίηση εμπειρίας ιδιωτικού τομέα (mobile payments κοκ, pin based payments).
Συμμετοχή χρηστών όλων των υπηρεσιών για την αξιολόγηση σε πραγματικό χρόνο των παρεχόμενων υπηρεσιών με στόχο την ποιοτική αναβάθμιση των υπηρεσιών μέσα από την αξιοποίηση των προτάσεων όλων των εμπλεκόμενων ( π.χ μέσω Ηλεκτρονικής Πλατφόρμας web &mobile). Συμμετοχή κάθε ενδιαφερόμενου μέσω της δομημένης καταγραφής συγκεκριμένων δυσλειτουργιών, προβλημάτων, εμπειριών από τη χρήση χειροπιαστών υπηρεσιών ευθύνης του Δήμου.
‘Έμφαση στις πιο δημοφιλείς υπηρεσίες. Καταγραφή των πιο χρονοβόρων διαδικασιών. Διερεύνηση θεσμικού πλαισίου για άμεση έκδοση, πχ αδειών με την επιλογή της ανάκλησης.
Ψηφιακές πλατφόρμες και χαρακτηριστικά εξωστρέφειας
Ενιαίο Πρωτόκολλο . Κάθε αίτημα με τον αριθμό πρωτοκόλλου να είναι ιχνηλάσιμο από τους συναλλασσόμενους μέσα από το διαδίκτυο ( σε ποια υπηρεσία , ποιος το χειρίζεται, κλπ)
Για όλες τις αποφάσεις να απαιτείται μόνο ο ΑΔΑ της ΔΙΑΥΓΕΙΑΣ
Διάθεση ανοικτών δεδομένων. Η διάθεση ανοικτών δεδομένων αποτελεί κεντρική στρατηγική της Ε.Ε, συμβάλλει στη διαφάνεια και στη δημιουργία ή/και υποβοήθηση του τοπικού οικοσυστήματος επιχειρηματικότητας
Ηλεκτρονικά έγγραφα. Τα έγγραφα να διακινούνται και να υπογράφονται ηλεκτρονικά.
Ψηφιακή Οικονομία
Οργάνωση διαγωνισμού ιδεών για εφαρμογές που δίνουν λύση σε προβλήματα του Δήμου και αξιοποιούν δημόσια διαθέσιμα δεδομένα ή ευρύτερα (π.χ Περιβαλλοντικά δεδομένα).
Πλατφόρμα Ηλεκτρονικής Διαβούλευσης
Αξιοποίηση θεσμικού πλαισίου. Ο Δήμος μπορεί να οργανώσει πρότυπους τρόπους διαβούλευσης
Δομημένη διαβούλευση σε επιλεγμένα θέματα απο υπηρεσίες του Δήμου
Θεματική συμμετοχή σε δίκτυα που θέλουν να συμμετέχουν ως εμπειρογνώμονες – βοηθήσουν στην επίλυση προβλημάτων
Ηλεκτρονικές ψηφοφορίες για μεγαλύτερη συμμετοχή στη διαδικασία λήψης αποφάσεων.
Ανοικτά Δεδομένα και Ανοικτή Πρόσβαση
Κατάρτιση και εφαρμογή (μέσω ψηφιακών υποδομών) πολιτικών ανοικτών δεδομένων και ανοικτής πρόσβασης
Εκπαίδευση των πολιτών στις ψηφιακές υπηρεσίες. Συνεχής εκπαίδευση και δράσεις προώθησης των ψηφιακών υπηρεσιών του Δήμου με τους πολίτες, της χρήσης των ανοικτών δεδομένων για την κατανόηση του Δήμου και κατ επέκταση της δυνατότητας συμμετοχής στις αποφάσεις.
Εκπόνηση Στρατηγικού σχεδίου για τις υποδομές με πυλώνα τη ΔΕΥ
Αξιοποίηση Δράσεων Πληθοπορισμού (Crowdsourcing)για την πραγματοποίηση δράσεων ηλεκτρονικής διακυβέρνηση του Δήμου.
Δημιουργία δράσης FixMy* για τον εντοπισμό διαφόρων ζητημάτων που σχετίζονται με δυσλειτουργίες του Δήμου (διοικητικές, ποιότητας υπηρεσιών, κλπ) και συντονισμός των υπαλλήλων και δημοτών με δράσεις πληθοπορισμού για τη βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών από το Δήμο.
Γ) ΣΤΟΧΕΙΑ ΤΟΥ ΟΔΙΚΟΥ ΧΑΡΤΗ
Ο Οδικός χάρτης που θα διαμορφωθεί μπορεί να περιλαμβάνει τα ακόλουθα:
Υφιστάμενα συστήματα & ηλεκτρονικές Υποδομές – Ο τρόπος λειτουργικής αξιοποίησής τους
Εσωτερικό ανθρώπινο δίκτυο και δομές
Υφιστάμενα δεδομένα
Βραχυπρόθεσμος, Μεσοπρόθεσμος και Μακροπρόθεσμος ορίζοντας υλοποίησης δράσεων και χρηματοδοτικές πηγές
Εξωστρέφεια
Βιωσιμότητα
Η διάσταση της ενίσχυσης της τοπικής οικονομίας
Δράσεις Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης σε θεματικές περιοχές – Άξονες Προτεραιότητας
Δ) ΕΥΘΥΓΡΑΜΜΙΣΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΜΕ ΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΑΝΟΙΧΤΗΣ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΚΑΙ ΚΑΛΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ
Ο οδικός χάρτης αποτελεί μια μοναδική ευκαιρία για το Δήμο για την επιδίωξη παρεμβάσεων και τομών ευθυγραμμισμένων με το διεθνές περιβάλλον:
Πολιτικές Ανοιχτής Διακυβέρνησης στο Δήμο
Κατάλογος του e-democracy.org με πηγές και εργαλεία για την Τοπική Διακυβέρνηση 2.0
Το International Budget Partnership (IBP) Partnership Initiative (PI) έχει δημοσιεύσει έξι αρχές τον ανοικτό συμμετοχικό προϋπολογισμό
Ένας καταστατικός χάρτης για το δικαίωμα της συμμετοχής του πολίτη στην διακυβέρνηση –
Δίκτυα μεταξύ έρευνας και δημόσιας διοίκησης στο Ηνωμένο Βασίλειο και στις ΗΠΑ
Του Δημήτρη Καραθανάση, Προϊσταμένου Σχεδιασμού & Υποστήριξης Πληροφοριακών Συστημάτων της ΠΔΜ, υποψηφίου δημοτικού συμβούλου με το συνδυασμό «Κοζάνη ΜΠΡΟΣΤΑ» με υποψήφιο δήμαρχο τον Ευ. Σημανδράκο
