Του Σταύρου Π.Καπλάνογλου:
Τελειώνοντας την έρευνα ως προς την αναζήτηση του ονόματος της πόλης που υπήρχε στην θέση της Κοζάνης και καταλήγοντας στο όνομά Τύρισσα ,θελήσαμε να βρούμε τις αναφορές που έγιναν στο παρελθόν για την προϊστορική αυτή πόλη στην Ελληνική και ξένη βιβλιογραφία.
Δυστυχώς πέρα από τα ευρήματα που παρουσιάσαμε στην τηλεοπτική εκπομπή του 2013 και σε κάποια αλλά λίγα που βρήκαμε μετά από εκείνη την περίοδο, οι αναφορές είναι ελάχιστες και αποσπασματικές.
Έτσι αποφασίσαμε να μάθουμε για την πόλη καταφεύγοντας στα μοναδικά αυθεντικά κείμενα που διασώθηκαν γιατί τα έκρυψε η Κοζανίτικη γη ή αν θέλετε η γη της Τύρισσα, και δεν ήταν άλλα από τα μικρά κείμενα των επιγραφών σε επιτύμβιες η τιμητικές πλάκες ,σε επιστολές που χαράχθηκαν πάνω σε πέτρα η μέταλλο ,πηλό κ.α. υλικά και δεν ήταν δύσκολο να τα βρούμε μια και η αρχαιολογική υπηρεσία διαθέτει σε κάθε ενδιαφερόμενο μέσω της σελίδας του διαδικτύου με την ονομασία ΠΑΝΔΕΚΤΗΣ όλες τις παλιές επιγραφές , με φωτογραφίες των ευρημάτων,την χρονολόγηση τους ,το χώρο που βρέθηκαν και την χρονολογία της εύρεσης με τις απόψεις έγκριτων αρχαιολόγων για το περιεχόμενο των κειμένων.
Η σελίδα αυτή είναι προσβάσιμη σε όλο τον κόσμο καθώς και η δημοσίευσης του περιεχομένου επιτρεπτή με την προϋπόθεση αναφοράς της πηγής
Ήδη σε προηγούμενες δημοσιεύσεις μας κάναμε αναφορά σε τέτοιες επιγραφές Μια μάλιστα από αυτές μας βοήθησε να επιβεβαιώσουμε την αρχική μας εκτίμηση ”Η πόλη που αναζητούσαμε είναι η Τύρισσα”
ΚΕΙΜΕΝΑ Α ΜΕΡΟΥΣ
Να δώσουμε ένα παράδειγμα από την ανάγνωση της επιστολής που ήδη χρησιμοποιήσαμε για επαλήθευση του ονόματος της πόλης
Το 1932 κατά την διαμόρφωση της κεντρικής πλατείας της Κοζάνης βρέθηκε ένα τμήμα μια τιμητικής πλάκας του 2ου αιώνα μ.Χ
Ήταν ένα απότμημα μεγάλης στήλης ή βωμού, το οποίο στους βυζαντινούς χρόνους μεταποιήθηκε σε κιονόκρανο αμφικίονα δίλοβου παραθύρου.
Τίτλο στν Πανδέκτη
EAM 034: Τιμητικό ψήφισμα Ελήμιας για τον Αμμαλεινό, γιο του [—]οδώρου Βρισκεται στο
Αρχαιολογικό Μουσείο Κοζάνης, αρ. 17.
Με την συμπλήρωση των γραμμάτων που έλειπαν οι ειδικοί επιγραφοποιοί -αρχαιολόγοι και την μικρή προσθήκη από μας των 6 γραμμάτων -Υ-Ρ-Ι-Σ-Σ-Α έχουμε ολόκληρη την επιγραφή.
” Κατά το δόξαν τη βουλή και το δήμω
Μάρκον Μάλειον Απολλοδώρου -ΛΠ
Αγρίππας ? (Π)ρείμος ) Τ——ύρισσα”
Έτσι αμέσως βλέπουμε το όνομα της αρχαίας πόλης
Ακόμη πέντε ονόματα που υπήρχαν εκείνη την εποχη Μάρκος – Μάλειος – Απολλόδωρος – Αγρίππας -Πρείμος αυτό θα μας βοηθήσει αργότερα να δούμε την προέλευση των ονομάτων και τους ιστορικούς δεσμούς που υπήρχαν με πρόσωπα που τους έκανε να τα τιμούν έτσι ώστε να τα δίνουν στα παιδιά τους .
Ακόμη βλέπουμε στην επιγραφή να γίνεται αναφορά σε βουλή και δήμω παραπέμπει σε δημοκρατικό πολίτευμα που υπήρχε τον 2ο αιώνα στην Τύρισσα που βράβευε αξιέπαινες πράξεις των παιδιών της.
Και αναμφισβήτητα όλες οι επιγραφές όπως και η προαναφερόμενη είναι γραμμένες στα αρχαία Ελληνικά και τονίζουν την Ελληνικότητα της περιοχής (Αυτονόητο αλλά την αναφορά επιβάλλουν τα σημεία των καιρών )
Κάπως έτσι θα μελετήσουμε όλες τις επιγραφές προσπαθώντας να μάθουμε και άλλα ονόματα ,τους θεούς που πίστευαν τα ήθη και τα έθιμα της ταφής την καθημερινή ζωή και με την βοήθεια και των άλλων ευρημάτων που βρέθηκαν είτε τυχαία είτε σε ανασκαφές από το 1948 έως το 1962
ΚΟΖΑΝΗ
α
Κρίσπος μετὰ τῆς [θυ]-
γατρὸς ‣ Κρισπείνας [ . περ. 2 . ]
ζῶν ἔτι ‣ Κλεοπάτραν τὴν
σ̣ύ̣μβιον φιλανδρίας ἕνεκεν.
β
Χαίρετε ἥρω[ες]·
χαῖρε καὶ σὺ̣ κ’ ε̣ὐόδε̣[ι].
γ
Χαίρετε ἥρωες·
χαῖρε καὶ σὺ κ’ εὐόδει.
ΚΟΖΑΝΗ
˹Ἐ˺αρίνη Ἡρακλίδου
ΚΟΖΑΝΗ
Επιγραφή οδού Φιλίππου
Αθαναίας : ίαρά : τάς Μεγαροί { Μεγαροί}
ΚΟΖΑΝΗ
Φιλήμων Αγασικλεία τη συνβίω μνείας
ΑΓ.ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΚΟΖΑΝΗ
Ευμαίος Φιλοιτιος Μελανθιο (ς)(Νεοπ (?)τόλεμος
(- – -)ΑΙΝ (- – – )
ΠΕΤΡΑΝΑ
Δημήτριος Ποτάμωνος Ἀθηναῖος ἐπόησα
τὰ ἀγάλματα θελήσαντος Ἀμύντου τοῦ
Ἀμύντου νεωτέρου ἐξ ἰδίων δαπανῶν. ❦
Να κλείσουμε την μικρή αυτή εισαγωγή της σημερινής ανάρτησης και της αξίας των αρχαίων επιγραφών με μια ρήση ενός Ρωμαίου ιστορικού του Διόδωρου.
Ο Διόδωρος Σικελιώτης ιστορικός του 1ου αιώνα π.Χ. διατυπώνει κατά τον πληρέστερο και σαφέστερο τρόπο την αξία της γραφής σε διάφορα αντικείμενα που αντέχουν στον χρόνο από τότε .
”Η γραφή δεν είναι παρά η προσπάθεια των ανθρώπων να επιμηκύνουν τη μνήμη τους και να αντισταθούν στη λήθη του χρόνου. Με τη γραφή, δηλαδή, το παρελθόν των ανθρώπων εκτείνεται προς τα πίσω και διασώζεται η μνήμη ενός παλαιοτέρου κόσμου.
