Το φως του Έντισον στα σχολεία – Της Ελένης Δεληβοριά

Αγαπητοί δάσκαλοι, καθηγητές και εκπαιδευτικοί όλων των βαθμίδων,

Με αφορμή τη γενέθλια μέρα του Τόμας Έντισον που είναι η 11η Φεβρουαρίου, θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας κάποιες μου σκέψεις, οι οποίες δραπετεύουν από το μυαλό μου και όσο κι αν τις κλειδώνω, εκείνες βρίσκουν τρόπο διαφυγής για να έρθουν να σας χτυπήσουν την πόρτα. Όποιος λοιπόν από εσάς θέλει ας ανοίξει την πόρτα του κι ας τις φιλοξενήσει για λίγο κι όποιος θεωρεί πως δεν έχουν θέση στο κατώφλι του ας τις κλωτσήσει να φύγουν.

Ο εφευρέτης Τόμας Άλβα Έντισον, με περισσότερες από 1000 ευρεσιτεχνίες στο ενεργητικό του, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται μεταξύ άλλων το σύγχρονο τηλέφωνο, η κινηματογραφική μηχανή προβολής κι ο ηλεκτρικός λαμπτήρας, γεννήθηκε στις 11Φεβρουαρίου του 1847 στις Η.Π.Α. κι έγινε το μικρότερο μέλος μιας φτωχής οικογένειας, με γονείς έναν πατέρα μικροέμπορο και μία μητέρα δασκάλα.

Ο χρόνος που φαίνεται πως πέρασε καθισμένος στα σχολικά θρανία μετριέται σε μερικές μόνο εβδομάδες. Την εποχή βέβαια που έζησε ο Έντισον (περίοδος του εμφυλίου πολέμου) ένας μέσος μαθητής στην Αμερική δεν παρακολουθούσε ούτως ή άλλως μαθήματα στο σχολείο περισσότερο από 2 χρόνια. Ο Έντισον όμως φαίνεται πως είχε και κάποιον λόγο παραπάνω, για τον οποίο αναγκάστηκε να εγκαταλείψει νωρίτερα το σχολείο. Εικάζεται πως είχε δυσλεξία ή απλώς η βαρηκοΐα του, αποτέλεσμα παιδικής ασθένειας ή τραυματισμού του προκαλούσε ιδιαίτερες δυσκολίες μέσα στο εκπαιδευτικό περιβάλλον ή ενδεχομένως να ισχύουν και τα δύο. Οι δάσκαλοί του πάντως, περιέγραφαν τον Έντισον ως ένα «δύσκολο» και απείθαρχο παιδί που μάλλον έκανε τη ζωή τους «κόλαση». Έχει γίνει μάλιστα γνωστό από πολλές έγκυρες πηγές πως ένας δάσκαλός του τον αποκάλεσε «addled» που σημαίνει μπερδεμένος-συγχυσμένος, θέλοντας έτσι να επισημάνει τη διανοητική ανεπάρκεια που εκείνος πίστευε πως είχε και τον απομάκρυνε από το σχολείο «μια ώρα αρχύτερα».

Τον 19ο αιώνα, ίσως να μην ήταν δυνατό οι εκπαιδευτικοί να γνωρίζουν τη δυσλεξία ή οποιαδήποτε άλλη μαθησιακή ή -και όχι μόνο- δυσκολία. Γεγονός πάντως είναι πως μία κοινώς ομολογουμένως ιδιοφυΐα θεωρήθηκε κάποτε από τους δασκάλους του διανοητικά ανεπαρκής και οδηγήθηκε εκτός σχολείου γιατί απλώς θεωρήθηκε πως η παρουσία του εκεί ήταν εντελώς μάταιη. Αργότερα βέβαια, με την αγάπη και συμπαράσταση της μητέρας του και με την επίμονη προσπάθεια και θέληση του ίδιου είναι γνωστή ποια ήταν η εξέλιξη της ζωής του.

Το συμπέρασμα στο οποίο θα μπορούσαμε να καταλήξουμε, δεν είναι βέβαια πως μαθητές απείθαρχοι και χωρίς καμία προσπάθεια είναι δυνατό να μεταμορφωθούν θαυματουργικά σε εξέχουσες προσωπικότητες μεγαλώνοντας. Αξίζει όμως να επισημάνουμε πως ο χώρος του σχολείου γίνεται συχνά «εχθρικός» απέναντι σε μαθητές που παρεκκλίνουν του απολύτως «φυσιολογικού» ή του αναμενόμενου. Κάποιοι εκπαιδευτικοί ακόμη και στις μέρες μας (δύο αιώνες μετά), αδυνατούν να αποδεχτούν τη διαφορετικότητα, την απορρίπτουν και επιδιώκουν να την απομακρύνουν από το εκπαιδευτικό περιβάλλον. Είναι σαφέστατα ευκολότερο για τους εκπαιδευτικούς οι μαθητές να είναι «τυπικοί», πειθαρχημένοι και προβλέψιμοι, όμως ο εκπαιδευτικός δεν διαλέγει τους μαθητές του, αλλά και το αντίστροφο.

Αγαπητοί εκπαιδευτικοί, μήπως κάποιοι ανάμεσά σας επιθυμούν μαθητές πανομοιότυπους μεταξύ τους ώστε να μην χρειάζεται καμία απολύτως διαφοροποίηση στις μεθόδους διδασκαλίας τους, καμία επιπλέον προσπάθεια πέρα από το στενό πλαίσιο των καθηκόντων τους; Μήπως όμως η ουσία της παιδείας βρίσκεται στη μεγαλοψυχία, στην αποδοχή του διαφορετικού, στην ταπεινότητα, στην ενσυναίσθηση;

«Εκεί έξω» υπάρχουν πολλοί κοντόφθαλμοι άνθρωποι που με ευκολία κρίνουν αυστηρά ό,τι δεν μπορούν να κατανοήσουν. Μέσα στο σχολείο όμως, όσοι θέλουν να έχουν την ιδιότητα του εκπαιδευτικού δεν γίνεται να βλέπουν τους μαθητές με τις όποιες ιδιαιτερότητές τους ως εμπόδιο στη δουλειά τους και κυρίως δεν γίνεται να ξεχνούν πως ο πυρήνας της εκπαίδευσης είναι η αγάπη. Αν ξεχνούν αυτό, κακώς ξυπνούν το πρωί και κινούν να πάνε στο σχολείο να «διδάξουν», κακώς κάνουν μεταπτυχιακά και κακώς αποκαλούν τον εαυτό τους «εκπαιδευτικούς».

Ο Έντισον ευτυχώς δεν κράτησε την ταμπέλα του ανεπαρκούς που κάποιοι εκπαιδευτικοί της εποχής του «πρόσφεραν» απλόχερα και χάρη σε εκείνον και στην εφευρετικότητά του και κυρίως χάρη στην προσωπική του προσπάθεια, κόντρα στις δυσκολίες, έφτασε ο ηλεκτρισμός στα σπίτια μας και φωταγωγήθηκαν οι πόλεις του κόσμου. Άλλοι μαθητές δεν έχουν ασφαλώς την ίδια επιμονή που είχε ο Έντισον ή την ίδια συμπαράσταση που δέχτηκε από τη μητέρα του, η οποία πάντα πίστευε σε εκείνον.

Προφανώς ο Έντισον είναι η εξαίρεση. Ας κρατήσουμε όμως όλοι το παράδειγμά του. Τα φώτα που χάρη σε εκείνον άναψαν με την έλευση του ηλεκτρισμού, ας φωτίσουν τα σχολεία μας λίγο περισσότερο, ας φωτίσουν το πνεύμα μας και μαζί κάποια σκοτεινά μονοπάτια του μυαλού μας που για χρόνια έμειναν απροσπέλαστα. Πάντα υπάρχουν νέοι δρόμοι για να φτάσεις κάπου, αρκεί κάποιοι να τους «φωτίσουν».

Εκπαιδευτικοί, σε εσάς μιλώ! Και σε εμάς…

Της Ελένης Δεληβοριά

Η Ελένη Δεληβοριά γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Κοζάνη, όπου και κατοικεί. Είναι απόφοιτη του προγράμματος «Σπουδές στον Ευρωπαϊκό Πολιτισμό» της Σχολής Ανθρωπιστικών Σπουδών, του Ελληνικού Ανοιχτού Πανεπιστημίου και τελειόφοιτη του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών στη Δημιουργική Γραφή, με κατεύθυνση τη Συγγραφή, του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας. Εργάζεται ως καθηγήτρια αγγλικών στον ιδιωτικό τομέα από το 2000. Παράλληλα τα τελευταία χρόνια ασχολείται με τη συγγραφή. Κείμενά της έχουν δημοσιευτεί στο fractalart.gr, τοβιβλίο.net, 121 Λέξεις, lifo.gr, λεξητανίλ, φρέαρ, καθώς επίσης και σε τοπικά έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα.