Του Σταύρου Π. Καπλάνογλου:
Μετά την ολοκλήρωση του έργου του Χαρίση Τράντα το 1650 π.Χ. περίπου, η πόλη που δημιούργησε ,άρχισε να αυξάνει τον πληθυσμό.
Κάποια στιγμή οι κάτοικοι ανακάλυψαν τον δρόμο των Βαλκανίων, όπου αναπτύσσοντας το εμπορικό τους δαιμόνιον, διέπρεψαν στα μεγάλα αστικά κέντρα, Κωνσταντινούπολη, Ουγγαρία, Πολωνία, Γερμανία.
Και όχι μόνο. Δημιουργήθηκαν οι ονομαστές κοινότητες των Κοζανιτών, στο Ζέμουν (Σέμλινο), στη Βιέννη, στη Βούδα, στην Πέστη, το Βουκουρέστι και σε άλλες πόλεις της Αυστροουγγαρίας.κ.α.
Μυστικό της επιτυχίας, η καλή οργάνωση, στην πόλη, της βιοτεχνίας, η δημιουργία επαγγελματικών στελεχών, μέσα από την λειτουργιά των συντεχνιών και η αντίστοιχη δημιουργία των κομπανιών, στο εξωτερικό, το οποίο σήμαινε αλληλο-υποστήριξη .
Οι Κοζανίτες, όπως και άλλοι Δυτικόμακεδόνες, προωθούσαν προϊόντα του τόπου τους, στις Ευρωπαϊκές αγορές.( Κιλίμια, αλατζάδες, κάπες, νήματα, μεταξωτά, κρόκο, κρασιά, δέρματα , υφαντά κ.α ).
Η επαφή αυτή με την Ευρώπη προάγει οικονομικά, πνευματικά και κοινωνικά την πόλη.
Στην Κοζάνη δημιουργήθηκαν αξιόλογα σχολεία, με φημισμένους δασκάλους, όπως ο Ευγένιος Βούλγαρης .
Ηρθε στην Επισκοπή, από τα Σέρβια.που αργότερα έγινε η Μητρόπολη Σερβίων και Κοζάνης , Αναδειχτήκαν πολλοί άνθρωποι των γραμμάτων και τεχνών και αξία τεκνά της έγιναν ευεργέτες, προσφέροντας πολλά στη γενέθλια τους πόλη.
Φυσικά, όλα δεν ήταν πάντοτε ρόδινα.
Θλιβερές διαμάχες ανέκοψαν την οικονομική πορεία της πόλης, όπως και ζημιά έκαναν αποφάσεις που πήραν οι κυβερνήσεις, στις χώρες που βρισκόταν απόδημοι Κοζανίτες, εμποδίζοντας τις συναλλαγές των μεταναστών με την πατρίδα τους.
Φιλοδοξίες και τα συμφέροντα , οι ασθένειες , οι συνέπειες διαφόρων πολεμικών γεγονότων όπως και ο πόθος των κατοίκων της, για ελευθερία, πολλές φορές δημιούργησαν αναταραχές .
Όμως, η Κοζάνη κάθε φορά ξεπερνούσε τις δυσκολίες και με νέο αίμα ,με νέους ανθρώπους που έφταναν από διάφορα μέρη , ανέκαμπτε, με αποτέλεσμα, σήμερα να είναι η πόλη των 50000 και πλέον κατοίκων και η πρωτεύουσα της περιφέρειας Δ.Μακεδονίας.
Όλα αυτά μπορείτε να τα δείτε στο video που ακολουθεί και αποτελεί το δεύτερο μέρος της περίληψης της ιστορίας της νεώτερης ιστορίας της Κοζάνης.,στο πλαίσιο της παρουσίασης μιας σειράς εκπομπών αρχείου με τον τίτλο ”Τύρισσα λεγόταν η αρχαία Κοζάνη ”.
