Του Σταύρου Καπλάνογλου:
ΤΙ ΗΤΑΝ
Ο Δάρδανος ήταν μια αρχαία Ελληνική πόλη στην Τρωάδα, η οποία ιδρύθηκε από Αιολείς αποίκους, στην ακτή του Ελλησπόντου, μεταξύ της Αβύδου και του Ιλίου (Τροίας).
Από την πόλη αυτή ονομάσθηκε ο Ελλήσποντος και Δαρδανέλλια.
Η Δάρδανος και η Δαρδανία αναφέρονται στην Ιλιάδα (ii. 819, xv. 425). Ο Αινείας, στην Ιλιάδα, είναι ο διοικητής του Δαρδανίου.
ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ
Την εποχή του γεωγράφου Στράβωνα ,η πόλη του Δάρδανου βρισκόταν σε απόσταση ενός μιλίου, νότια από τον ομώνυμο ορίζοντα του Δαρδανή, το σημείο, στο οποίο αρχίζει να στενεύει ο Ελλήσποντος, ο οποίος, σήμερα ονομάζεται “Δαρδανέλια” ,μετά την πόλη.
Σήμερα, η θέση της αρχαίας αυτής πόλης προσδιορίζεται 8 χλμ. νοτιοδυτικά της πόλης των Δαρδανελίων.
Η Άβυδος βρισκόταν περίπου 14 χιλιόμετρα στα βόρεια και το Ρόοτεουμ περίπου στην ίδια απόσταση προς νότο.
Κοντά στην πόλη έρεε ο ποταμός Ροδίος (Kocaçay), όπως μνημονεύει ο Όμηρος.
ΤΟ ΟΝΟΜΑ
Την συναντούμε με το όνομα ο Δάρδανος.
Δάρδανος ονομάστηκε μερικές φορές η Δαρδανία , ένας όρος, όμως, που έχει ευρύτερη έννοια, καθώς συμπεριλαμβάνει όχι μόνον την πόλη, αλλά και την γύρω περιφέρεια της.
Ο Πλίνιος ο πρεσβύτερος την ονόμασε Dardanium .
Οι Δάρδανοι ή Δαρδάνιοι των ομηρικών επών, ήταν ένα, τυρρηνικής καταγωγής, φύλο, που κατοικούσε στην περιοχή του όρους Ίδη της Τρωάδος. Επώνυμος τους ήρωας, ήταν ο Δάρδανος,
ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ
Ο Δάρδανος, κατά την παράδοση ήταν γιος του Δία και της κόρης του Άτλαντα, Ηλέκτρας.
Στην ελληνική μυθολογία ο Δαρδανός ήταν δίδυμος του Ιλλυρίου και ιδρυτής της πόλης του Δαρδανιού, στους πρόποδες του όρους Ίδα, στην Τρωάδα.
Αναφέρεται ότι ο Δάρδανος ,έφυγε από την Αρκαδία και πήγε στην Σαμοθράκη και από εκεί στην Μ. Ασία, όπου καταλαμβάνει ένα μέρος της Μυσίας.
Στη Φρυγία, βασιλιάς ήταν ο Τεύκρος.
Ο Δάρδανος παντρεύτηκε μια κόρη του ,που του έδωσε μια περιοχή να οικοδομήσει και να εγκατασταθεί
Αυτός εκεί δημιούργησε μια νέα πόλη, που της έδωσε το όνομα του, Δάρδανος .
Γιος του Δαρδάνου ήταν ο Εριχθόνιος, ο πλουσιότατος των ανθρώπων και γιος (ή αδελφός του), ο Τρώς, ο γενάρχης των Τρώων (Ιλιάς Υ, 215).
Οι απόγονοι αυτού ήταν ο Πρίαμος, Ίλος και Αγχίσης, που λέγονται Δαρδανίδαι, από τον Όμηρο. Υπήρχαν πέντε γενιές από τον Δαρδανό στον Πρίαμο (Ιλ. Xx., 215, & ο.)
ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ
Η πόλη, που γνώριζε ο Στράβωνας ήταν μια Αιολική αποικία και ήταν ξεχωριστή από τον τότε εξαφανισμένο Δάρδανο ,τον Δαρδανιά, που παρουσιάζεται στην Ιλιάδα ,που βρίσκεται στους πρόποδες του Όρους Ίδα και φημίζεται για το όνομά της που το είχε πάρει από τον Δάρδανο
Η ιστορική πόλη ήταν μια από εκείνες που υπέστη την δυσμενή επίδραση της δράσης της Αχαιμενιδικής Αυτοκρατορία της αποκαλούμενης επίσης Πρώτη Περσική Αυτοκρατορία
το 467 π.Χ την κατέλαβε και την κατέκαψε, κατά την διάρκεια της επανάστασης των Ιωνικών πόλεων, που βρισκόταν στην Αιολίδα,Δωρίδα,Κύπρο και Καριά.
Η Ιωνική Επανάσταση, που κράτησε 6 περίπου χρόνια 500/499 π.Χ. – 494 π.Χ., ήταν στρατιωτικές εξεγέρσεις πολλών περιοχών της Μικράς Ασίας, κατά της προαναφερόμενης αυτοκρατορίας και έληξαν με την αποφασιστική νίκη των Περσών και την κατάπνιξη της εξέγερσης.
Δυο αιώνες περίπου αργότερα κοντά στον Δάρδανο το 411 π.Χ., έγινε η λεγόμενη Μάχη της Αβύδου, κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο, που κατέληξε σε νίκη των Αθηναίων.
Κατά τους χρόνους των Επιγόνων του Μ.Αλεξάνδρου η Δάρδανος ήταν πια τόσο άσημη, που οι Βασιλείς άλλοτε μετοίκιζαν τους κατοίκους στην Άβυδο και άλλοτε τους επανέφεραν σ΄ αυτήν. Μετά την ήττα που υπέστη ο Αντίοχος Γ’, στη Μαγνησία από τους Ρωμαίους, τόσο η Δάρδανος όσο και το Ιλιον κηρύχθηκαν απ΄ αυτούς πόλεις αυτοδιοίκητες (ως ανεξάρτητες) από σεβασμό στην ιστορία των αρχαίων παραδόσεών του.
Επίσης το 85 π.Χ. στην Δάρδανο ο Μιθριδάτης βασιλιάς του Πόντου υπέγραψε την συνθήκη του Δαρδάνου μετά την ήττα του από τον Ρωμαίο Σύλλα
Τέλος, από την αρχαία αυτή πόλη δόθηκε το όνομα Δαρδανέλια, τόσο στον πορθμό του Ελλησπόντου, όσο και στη μικρή πόλη που δημιουργήθηκε στην περιοχή που σήμερα ονομάζεται Τσανάκκαλε.
ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ
Η ανακάλυψη του τύμβου του Δαρδανίου, συνέβη κατά λάθος, κατά τη διάρκεια των εργασιών κατασκευής κοντινού εργοστασίου τσιμέντου, που πραγματοποιήθηκε το 1959.
Ο τύμβος του Dardanos βρίσκεται στις εγκαταστάσεις μιας από τις πανεπιστημιουπόλεις του Πανεπιστημίου Onsekiz Mart από το Canakalle.
Ο τύμβος του Δαρδανιού θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους στην περιοχή .
Ηταν ένας δυσδιάκριτος λόφος
. Η είσοδος στον τάφο προστατεύεται από ανθεκτικές σχάρες.
Πρόκειται για έναν πέτρινο τάφο κρυμμένο, κάτω από ένα τεχνητό ανάχωμα.
Ο τάφος αποτελείται από διάδρομο, προθάλαμο και θάλαμο ταφής.
Οι χρυσοί θησαυροί του Δαρδανιού εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο των Δαρδανελλίων . Μέχρι στιγμής δεν έχουν διεξαχθεί συστηματικές ανασκαφές που θα μπορούσαν να αποκαλύψουν τα ερείπια δημοτικών κτιρίων.
Κρίνοντας από τα θραύσματα κεραμικής ο οικισμός ιδρύθηκε τον 7ο ή τον 6ο αιώνα π.Χ., δηλαδή την εποχή του ελληνικού αποικισμού της Τρωάδας από τη Λέσβο.
Οι επιγραφές στους τοίχους του τάφου δείχνουν ότι χτίστηκε στα τέλη του 6ου αιώνα π.Χ. από έναν πλούσιο πολίτη του Δαρδανό, τον Σκαμντάριο ή για λογαριασμό του.
Ο τύμβος ήταν ο τόπος ταφής για μεγάλο χρονικό διάστημα, μέχρι τον 1ο ή τον 2ο αιώνα μ.Χ. Όταν έπαψε να χρησιμοποιείται για το σκοπό αυτό, η είσοδος στην αίθουσα έκλεινε με ογκόλιθους και το εξωτερικό του κάλυπτε τη λάσπη και τα συντρίμμια.
Τα βασικά περιεχόμενα του τάφου ήταν και τα κτερίσματα.
Περίπου 470 αντικείμενα έχουν ανακαλυφθεί εκεί, συμπεριλαμβανομένων ειδωλίων από τερακότα, λάμπες πετρελαίου, μπουκάλια αρωμάτων, κομμάτια από μάλλινα ρούχα, καλάθια, ξύλινα μουσικά όργανα και έπιπλα.
Μεταλλικά προϊόντα κάνουν ένα εντυπωσιακό σύνολο από 85 αντικείμενα, που αποτελείται από κοσμήματα και εργαλεία από χρυσό, ασήμι, χαλκό, σίδηρο και μόλυβδο.
Η πιο εντυπωσιακή ανακάλυψη του Δαρδανίου ήταν μια συλλογή από χρυσά κοσμήματα, συμπεριλαμβανομένων κορωνών, στεφάνων, μενταγιόν, σκουλαρίκια, περιδέραια και δαχτυλίδια, κυρίως από την Ελληνιστική περίοδο. Δαρδανία
Όπως προαναφέραμε, η περιοχή γύρω από την πόλη Δάρδανος ονομαζόταν Δαρδανία
Οι Λατίνοι συγγραφείς γράφουν ότι η Δαρδανία ήταν μια μικρή χώρα πάνω από την Τρωάδα και ο Αινείας ήταν ηγέτης της.
Υπήρξε παράδοση ότι οι απόγονοι του Αινεία διατηρήθηκαν σε μέρος της ενδοχώρας της Δαρδανίας μετά τον πόλεμο της Τροίας.
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΔΙΝΕΙ ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΗΝ ΣΧΕΣΗ ΜΑΚΕΔΟΝΩΝ ΚΑΙ
ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΤΩΝ ΣΚΟΠΙΩΝ
Υπάρχει ενδιαφέρον ότι περιοχή με το όνομα Δαρδανία υπήρχε στην αρχαιότητα στα Βαλκάνια που ένα μέρος της καταλαμβάνει σήμερα το μικρο κρατίδιο της Πρώην Γιουγκοσλαβίας ”Μακεδονία” μαζί με την αρχαία Παιονία και ένα πολύ μικρότερο μέρος από την Μακεδονία του Φιλίππου
Στην περιοχή της Δαρδανίας, είχαν δημιουργηθεί τα Σκόπια (Scipe),σε θέση που προϋπήρχε άλλη πόλη από τους προϊστορικούς χρόνους .
Οι Δαρδανοί ήσαν για την εποχή τους ένας επιθετικός λαός, που για να προστατέψει τα σύνορα του, ο βασιλεύς τον Μακεδόνων Φίλιππος Β συγκρούσθηκε, επανειλημμένως, μαζί τους, συγκρούσεις υπήρξαν και στους Ελληνιστικούς χρόνους μάλιστα το 229 μ.Χ.
Ο τότε βασιλιάς των Μακεδόνων Δημήτριος Β σε μάχη έχασε την ζωή του.
Έχει ενδιαφέρον κάποια στιγμή να μελετήσουμε καλύτερα αυτή την ιστορία, λόγω της επικαιρότητας του θέματος και της αναμονής κύρωσης του ονόματος ”Βόρεια Μακεδονία” σε όλη την έκταση του κρατιδίου από το Ελληνικό κοινοβούλιο.
ΑΡΧΑΙΑ ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ
Από την αρχαία Δάρδανο έχουν βρεθεί και σωθεί πολλά αρχαία νομίσματα, σχεδόν από την εποχή της κτίσης της.
Έτσι, τα αρχαιότερα ανευρεθέντα νομίσματά της ανάγονται στον 7ο αιώνα π.Χ. και είναι κατασκευασμένα από Mιλήσιο ήλεκτρο και σύμφωνα με τον φωκαϊκό μετρικό – σταθμητικό κανόνα.
Στην εμπρόσθια όψη φέρουν παράσταση με δύο πετεινούς (αλέκτορες) μαχόμενους και στην οπίσθια όψη έγκοιλο (εσώγλυφο) τετράγωνο.
Χωρίς ιδιαίτερες διαφορές είναι και εκείνα των επόμενων αιώνων (του 6ου και 5ου π.Χ.) που αντί τους δύο πετεινούς απεικονίζουν έναν, με Ανθέμιο, υπεράνω αυτού και στην άλλη όψη το έγκοιλο τετράγωνο διαιρεμένο σε τέσσερα μέρη.
Τα νομίσματα του 5ου αιώνα φέρουν ενίοτε την επιγραφή ΔΑΡ.
Τα του 4ου αιώνα είναι χάλκινα και φέρουν στη μία όψη ιππέα σε ανορθωμένο ίππο και στην άλλη έναν πετεινό και την επιγραφή ΔΑΡΔΑΝ.
Στη περίοδο των Ρωμαίων τα νομίσματα της Δαρδάνου φέρουν την επιγραφή ΔΑΡΔΑΝΙΟΝ και απεικονίζουν άλλοτε τον Γανυμήδη να τον αρπάζει αετός (ο Δίας) και άλλοτε τον Αινεία να κουβαλά τον Αγχίστη στον ώμο και να κρατά τον Ασκάνιο απ’ το χέρι, ενίοτε με την επιγραφή ΡΟΔΙΟC.
Η ΔΑΡΔΑΝΟΣ ΕΠΙ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ
Στην Δαρδανία υπήρξε Χριστιανική επισκοπή τουλάχιστον από το 431μ.Χ- 879 μ. Χ., που υπαγόταν στην Μητρόπολη της Κυζίκου.
Αυτό συνάγεται από τα ονόματα, που βρεθήκαν, εκπροσωπώντας τις επισκοπές του, σε διάφορους οικουμενικούς συνόδους.
Τα ονόματα πολλών αρχαίων επισκόπων είναι γνωστά.
Επίσκοπος Παύλος εκπροσώπησε την επισκοπή το 431 μ.Χ. Συμμετείχε στην σύνοδο της Εφέσου. Επίσκοπος Πέτρος εκπροσώπησε την επισκοπή το 451 μ.Χ. Συμμετείχε στην σύνοδο της Χαλκηδόνος.
Επίσκοπος Φωκάς εκπροσώπησε την επισκοπή το 536 μ.Χ.
Επίσκοπος Στρατηγός το 787 μ.Χ. συμμετείχε στην δεύτερη σύνοδο της Νικαίας
Επίσκοπος Ιωάννης το 879 μ.Χ. Συμμετείχε στην Φωκική σύνοδο της Κωνσταντινούπολης.
Δεν υπάρχουν πληροφορίες για την ύπαρξη της Δαρδάνου στην μετέπειτα εποχη .
Η ΔΑΡΔΑΝΟΣ ΣΗΜΕΡΑ
Στη θέση που βρισκόταν η πόλη Δάρδανος, σήμερα, υπάρχει ένα μικρο χωριό, το Çınarlı, το οποίο απέχει από το κέντρο της πόλης των Δαρδανελίων 13χλμ.
Το άνω και το κάτω μέρος του χωριού περιβάλλεται από βουνά.
Εκτιμάται ότι έχει ιστορία πάνω από 600-700 χρόνια, παρόλο που δεν υπάρχει κανένα έγγραφο για το πότε ιδρύθηκε το χωριό.
Το παλιό του όνομα είναι, Το παλιό του όνομα είναι το Kusköy.
σύμφωνα με άλλη άποψη ήταν Beğendik’tak.
Ο παλαιός οικισμός του χωριού εκτιμάται ότι είναι 600 μέτρα νοτιοανατολικά της σημερινής του τοποθεσίας
Ο τύμβος του Δαρδανίου, που ανακαλύφθηκε το 1959, είναι σημαντικός, γιατί είναι ο οικογενειακός τάφος των ιδρυτών της αρχαίας πόλης.
