Του Σταύρου Καπλάνογλου:
ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ
Η Βίγα (Biga )είναι μια πόλη στην περιοχή του Μαρμαρά της Τουρκίας.
Είναι κτισμένη στους πρόποδες του Τσατάλ-Τεπέ, κοντά στην αρχαία Ελληνική πόλη Πρίαπο .
Βρίσκεται σε ένα παραπόταμο του Γρανικού ποταμού , 90 χιλιόμετρα βορειοανατολικά από το κέντρο της πόλης των Δαρδανελλιών ( Canakkale. ) 73 χλμ. Β-ΒΑ του Αδραμυτίου 73 χλμ. . ΒΔ του Μπαλούκεσερ
ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΟ 1922
Η εγκατάσταση χριστιανών στην περιοχή και πιο συγκεκριμένα, στην πόλη της Μπίγα πρέπει να έγινε μετά το 18ο αιώνα.
Αναφέρεται ότι ένα μέρος του ελληνορθόδοξου πληθυσμού της Μπίγα ήταν κάποτε «βοσκοί και μαραγκοί των Τούρκων».
Ο πληθυσμός της Μπίγα κατά το 1914 είχε περίπου την εξής κατανομή: 2.500 ελληνορθόδοξοι, 5.000 μουσουλμάνοι, 750 Αρμένιοι και 25 Εβραίοι Στο μουσουλμανικό πληθυσμό, εκτός από τους ντόπιους Τούρκους, Κιρκάσιους και Πομάκους .
Μέσα στους Μουσουλμάνους υπήρχαν Ελληνικής καταγωγής, πληθυσμός οικονομικά ευκατάστατος που είχε αλλαξοπιστήσει προκειμένου να διατηρήσει τα προνόμια του. Υπήρχαν και έποικοι από τη Μακεδονία (Φλώρινα), τη Θεσσαλία , τη Θράκη (Γανόχωρα) και την Ήπειρο.
Υπήρχαν, επίσης και Έλληνες υπήκοοι έμποροι ξυλείας, από τη Σύρο, οι οποίοι με την βοήθεια των ντόπιων συνέλεγαν την ξυλεία, που κατέβαζε ο Γρανικός ποταμός, για να την χρησιμοποιήσουν για ναυπηγικούς σκοπούς.
Οι ντόπιοι ελληνορθόδοξοι ήταν τουρκόφωνοι, ενώ αντίθετα οι έποικοι ήταν ελληνόφωνοι.
Οι τελευταίοι, πάντως, δεν ξεπερνούσαν το 5% του ελληνορθόδοξου πληθυσμού.
Η εγκατάσταση χριστιανών στην περιοχή και πιο συγκεκριμένα στην πόλη της Μπίγα, πρέπει να έγινε μετά το 18ο αιώνα. Αναφέρεται ότι ένα μέρος του ελληνορθόδοξου πληθυσμού της Μπίγα ήταν κάποτε «βοσκοί και μαραγκοί των Τούρκων».
ΤΟ ΟΝΟΜΑ
Η ονομασία του οικισμού ως Μπίγα αναφερόταν στα επίσημα οθωμανικά κρατικά έγγραφα.
Στα βιβλία της Μητρόπολης Λαμσάκου και Δαρδανελλίων ήταν καταχωρισμένη ως Βίγα Δαρδανελίων.
Η ονομασία όμως, που ήταν διαδεδομένη στο λαό ήταν Μπογά σεχίρ. Μπογά σεχίρ θα πει στα τουρκικά «Πόλη των ταύρων»
Πράγματι, κάθε χρόνο στις 25 Μαΐου γινόταν στην Μπίγα μεγάλη ζωοπανήγυρη, κατά την οποία έφερναν από τα γύρω τουρκικά τσιφλίκια μεγάλα ζώα, βόδια και ταύρους.
Το Μπίγα, όπως και το Βίγα, προέρχεται από την αρχαία ονομασία του οικισμού Πηγαί.
Κάποιοι ισχυρίζονται ότι η ονομασία επί Βυζαντινών ήταν Pegau (από τα ελληνικά: Πηγαία), επίσης ότι ήταν γνωστή ως Πηγαί «οι Springs», μέχρι τα τέλη του Βυζαντινών χρόνων, αλλά σε συγγραφείς που ασχολούνται με τους Σταυροφόρους έχει ακουστεί το όνομα Spiga. Όπως όμως ήδη έχουμε γράψει
Πηγαία λεγόταν επί Βυζαντινών και η παραλιακή πόλη Πρίαπος (Karabiga), που τότε ήταν ένα φρούριο. Έτσι, διαπιστώσαμε ότι στην πραγματικότητα για την περίπτωση αυτή επικρατεί μια μικρή σύγχυση, οι αρχαιολόγοι δεν έχουν ακόμη διαπιστώσει πόσο μακριά η πόσο κοντά βρισκόταν η θέση της αρχαίας πόλης Πηγαίας στην σημερινή Βίγα.
Στην αρχαιότητα,προφανώς η Πήγεια, που βρίσκεται στην πεδιάδα του Adrastea στα σύνορα μεταξύ της Τρωάδας και της Μυσίας και ανάμεσα στους δυο οικισμούς έδωσε τα ονόματα στην περίοδο της Οθωμανικής αυτοκρατορίας Βίγα (Βiga ), για την πόλη στο εσωτερικό και ( Karabiga ) για τον παραλιακό μικρότερο οικισμό που ήταν και είναι το επίνειο της πόλης.
Έτσι, έχουμε για την πόλη αυτή διαχρονικά τις ονομασίες Βίγα Δαρδανελίων ,Μπίγα ,Πηγαία ‘’springs’’ , Μπογά σεχίρ, Bogasechir, Biga,Pegae ή Pegai ,Spiga ,Σιδένα
ΙΣΤΟΡΙΑ
Μυθολογία
Στην μυθολογία γίνεται αναφορά για την περιοχή της Βίγκας στην παρουσία του Πήγασου του φτερωτού αλόγου, που με τον Βελλεροφόντη στην πλάτη του κατεβαίνει στην πεδιάδα, αναζητώντας νερό, προκειμένου να ξεδιψάσει του σκάβοντας το έδαφος.
Λουβιανοί
Οι Λουβιανοί ήταν εγκαταστημένοι στην περιοχή πριν από το 2000 π.Χ. ,ήταν μια ομάδα ανατολικών λαών που ζούσαν στην κεντρική, δυτική και νότια Μικρά Ασία καθώς και στο βόρειο τμήμα του δυτικού Levant στην Εποχή του Χαλκού και την Εποχή του Σιδήρου . Μιλούσαν την δίκη τους γλώσσα, τη Λουβιανή, που ανήκε στις ινδοευρωπαϊκές διαλέκτους και είχαν τους δικούς τους Θεούς . Για την προέλευση τους οι γνώμες διχάζονται οι διάφορες προτάσεις περιλαμβάνουν τα Βαλκάνια , το Κάτω Βόλγα και την Κεντρική Ασία.
Χετταίοι.
Το 2000 π.Χ. εμφανίζονται οι Χετταίοι, οι οποίοι κυριαρχούν μέχρι το 1200 π.Χ διαλύοντας τους Λουβιανούς Ιωνες.
Στον 8ο αιώνα κυριάρχησαν οι ΄Ιωνες ,Λυδοίι, Πέρσες.
Για να ρθει ο 6ος αιώνας, όπου θα εμφανισθούν οι Λυδοί και μετά από αυτούς οι Πέρσες Μακεδόνες.
Το 334 π.Χ. ο Μ. Αλέξανδρος θα δώσει την πρώτη μεγάλη μάχη στο ποτάμι της Βίγας τον Γρανικό ποταμοί ,οι κάτοικοι της οποίας θα προσχωρήσουν στον Μ. Αλέξανδρο, μετά την νίκη του, χωρίς καμιά αντίσταση.
Ελληνιστικοί χρόνοι
Το 302, η Biga συνδέθηκε με το Βασίλειο της Περγάμου. Βασίλειο του Πόντου Ο έλεγχος της περιοχής περνά στα χέρια του βασιλείου του Πόντου που όμως το 72 π.Χ. ο βασιλιάς Μιθριδάτης ο Ευπάτωρ, στον Γρανικό ποταμό, θα χάσει την μάχη, κόντρα στον στρατηγό Λούκουλο των Ρωμαίων και η περιοχή θα γίνει Ρωμαϊκή επαρχία.
Ρωμαίοι
Μετά τον Θάνατο του Θεοδοσίου του Α το 395 μ.Χ, .η περιοχή εντάχθηκε στο ανατολικό τμήμα της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και από τους Ρωμαίους αποκαλείτο Ανατολική Ρώμη
Βυζάντιο.
Όταν οι Οθωμανοί επιτίθεντο, κατά των Βυζαντινών, ο Αυτοκράτορας του Βυζαντίου κάλεσε τους Καταλανούς ,από την Ισπανία να αντιμετωπίσουν τους Οθωμανούς, οι οποίοι έμειναν πολύ καιρό την περιοχή.
Οθωμανοί
Τελικά, οι ιστορικοί δίνουν το 1365 ως ημερομηνία κατάκτησης της Biga από τους Οθωμανούς
ΠΑΙΔΕΙΑ
Στην Μπίγα υπήρχε τόσο νηπιαγωγείο όσο και δημοτικό εξατάξιο σχολείο , στο οποίο συστεγάζονταν ένα αρρεναγωγείο με δύο δασκάλους και ένα παρθεναγωγείο των Ελλήνων . Οι μαθητές του δημοτικού σχολείου το 1905 ανέρχονταν σε 110, ενώ οι μαθήτριες του παρθεναγωγείου σε 50.
Τα έξοδα λειτουργίας των σχολείων καταβάλλονταν από το εκκλησιαστικό ταμείο και από την ενοικίαση εκκλησιαστικών κτημάτων.
Στις τελευταίες τάξεις του δημοτικού, οι μαθητές διδάσκονταν τουρκικά (γραφή και ανάγνωση) και γαλλικά.
ΘΡΗΣΚΕΙΑ
Η Μπίγα υπαγόταν εκκλησιαστικά στη Μητρόπολη Δαρδανελίων και Λαμψάκου, με έδρα τα Δαρδανέλια.
Άγιος Αθανάσιος
Η μοναδική εκκλησία του οικισμού ήταν αφιερωμένη στον Άγιο Αθανάσιο .
Η εκκλησία αυτή ήταν ξύλινη και οι τουρκόφωνοι κάτοικοι της Μπίγα την αποκαλούσαν Άι Τανάς.
Την παραμονή της εορτής του Αγίου η εκκλησιαστική επιτροπή επισκεπτόταν τα σπίτια των ελληνορθοδόξων και συγκέντρωνε σιτάρι (από τους γεωργούς) και σφαχτάρια (από τους κτηνοτρόφους).
Ανήμερα της γιορτής έστηναν καζάνια στην αυλή της εκκλησίας και μαγείρευαν πιλάφι. Το 1922 οι εκκλησίες καταστράφηκαν από πυρκαγιά.
Εκκλησία της Παναγιάς Θεοτόκου
Υπήρχε παλαιότερα και άλλη εκκλησία, αφιερωμένη στη Θεοτόκο, η οποία όμως καταστράφηκε από την πυρκαγιά του 1900).
Αγία Παρασκευή & Αγιά Άννα .
Έξω από το χωριό και σε μικρή απόσταση από αυτό υπήρχαν δύο ξωκλήσια: της Αγίας Παρασκευής και της Αγίας Άννας.
Και στα δύο αυτά ξωκλήσια υπήρχαν αγιάσματα.
ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ
Ελλήνων
Οι ΄Ελληνες της Μπίγα ήταν επαγγελματίες. Είχαν μπακάλικα, κρεοπωλεία, φούρνους κ.λπ. Σε αυτούς αντιστοιχούσε μεγάλο μέρος των εμπορικών δραστηριοτήτων της περιφέρειας της Μπίγα.
Συγκέντρωναν τα σιτηρά από τα τουρκικά χωριά της περιφέρειας και τα φόρτωναν σε πλοία στο λιμάνι της Πριάπου (Καραμπίγα), με προορισμό την Κωνσταντινούπολη και την απέναντι Θρακική ακτή.
Έστελναν επίσης ξερά κουκιά στα νησιά του Αιγαίου και είχαν συναλλαγές με τα ελληνικά χωριά της Θράκης Μυριόφυτο και Περίσταση ,που έφερναν από εκεί διάφορα είδη αγγειοπλαστικής και τα πουλούσαν στα τουρκικά χωριά της περιφέρειας της Μπίγα Αρμενίων
Οι Αρμένιοι ήταν κατά βάση τεχνίτες (σιδεράδες, γανωτήδες, μαραγκοί κ.λπ.). Μουσουλμάνων
Οι μουσουλμάνοι ασχολούνταν κατά βάση με τη γεωργία (κυρίως τη σιτοπαραγωγή), ενώ αρκετοί από αυτούς ήταν εισοδηματίες (κάτοχοι ιδιοκτησιών, σπιτιών ή μαγαζιών, που τα ενοικίαζαν).
Εβραίων Τέλος οι λιγοστοί Εβραίοι ήταν μικρέμποροι.
Σηροτροφοι
Όλοι οι κάτοικοι της Μπίγα λίγο η πολύ ασχολούνταν με τη σηροτροφία.
Όλα τα σπίτια ήταν μεγάλα και ευρύχωρα, ακριβώς για να μπορεί να γίνεται η εκτροφή μεταξοσκωλήκων, ενώ στις αυλές των σπιτιών υπήρχαν μουριές απαραίτητες για την εκτροφή τους.
Οι εργασίες έφθαναν στο αποκορύφωμά τους κατά τους μήνες Απρίλιο, Μάιο και Ιούνιο. Αμέσως μετά γινόταν πλειοδοτική δημοπρασία κατά την οποία οι έμποροι αγόραζαν τα κουκούλια και τα μεταπωλούσαν στην Προύσα, όπου υπήρχαν πολλά εργοστάσια επεξεργασίας μεταξιού.
Το μεγάλο παζάρι και η ζωοπανήγυρη Μια φορά την εβδομάδα στην Μπίγα γινόταν μεγάλο παζάρι, στο οποίο συγκεντρώνονταν αγροτικά προϊόντα από τα γύρω τουρκικά χωριά.
Οι έμποροι της Μπίγα προμηθεύονταν τα εμπορεύματά τους από την Κωνσταντινούπολη. Επίσης, τον Μάιο γινόταν στην Μπίγα ζωοπανήγυρη, η οποία διαρκούσε 15 μέρες και συγκέντρωνε κόσμο από την Αρτάκη και την Πάνορμο αλλά και από τη Θράκη.
ΔΙΩΞΕΙΣ – ΞΕΡΙΖΩΜΟΣ
Ο πρώτος διωγμός των ελληνορθόδοξων κατοίκων της Μπίγα έγινε το 1914 με την έναρξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η Μπίγα, όπως και η Καραμπίγα, ανήκαν στην Αγγλική ζώνη επιρροής, μετά την ανακωχή του Μούδρου (Οκτώβριος 1918). Οι Άγγλοι διατήρησαν τον έλεγχο της περιοχής μέχρι τον Σεπτέμβριο του 1922, .
ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Μετά την Έξοδο, οικογένειες από τον οικισμό εγκαταστάθηκαν στην Έδεσσα, στην Κομοτηνή, στη Νέα Λάμψακο Ευβοίας, στη Φλώρινα και στην Αθήνα.
ΣΗΜΕΡΑ
H Biga είναι μια πόλη και μια περιοχή της επαρχίας Çanakkale στην περιοχή του Μαρμαρά της Τουρκίας . Βρίσκεται στον Γρανικό ποταμό , 90 χιλιόμετρα βορειοανατολικά από το κέντρο της πόλης Δαρδανελλίων . Το κέντρο της Σχολής Οικονομικών και Διοικητικών Επιστημών βρίσκεται στη Biga.
