Του Ρούλη Κοκελίδη, επίτιμου μέλους της ΕΣΗΕΑ, διδάσκει στο Πανεπιστήμιο της Μπολονια:
Όταν τον Αύγουστο του 1950 αποφασίστηκε η ίδρυση της ΔΕΗ, ο χώρος της ηλεκτρικής ενέργειας ήταν πλήρως ιδιωτικοποιημένος. Δεκάδες επιχειρήσεις παρήγαν ενέργεια χωρίς κανένα σχεδιασμό και προγραμματισμό. Τα προβλήματα πολλά, κυρίως λόγω αδυναμίας σύνδεσης των δικτύων μεταξύ τους, αξιοποίησης των κοιτασμάτων του λιγνίτη και του υδάτινου πλούτου της χώρας.
Με έμφαση στους εγχώριους ενεργειακούς πόρους, η δημιουργία της ΔΕΗ και η εξαγορά όλων των ιδιωτικών εταιρειών ήταν μια εξέλιξη καταλυτική για τον εξηλεκτρισμό της χώρας και τη στήριξη στην ανάπτυξη της πατρίδας μας.Η συμβολή των εργαζομένων ήταν ουσιαστική.
Απουσίαζε ωστόσο ο ενεργειακός στρατηγικός σχεδιασμός, ένα μεγάλο. κενό που αποφάσισε να καλύψει η σημερινή κυβέρνηση.
Ο ενεργειακός σχεδιασμός πρέπει να είναι αποτέλεσμα συστηματικής επιστημονικής μελέτης, ουσιαστικού διαλόγου, με ευρύτατη συμμετοχή, για να ξεκαθαρίσει με ουσιαστικό τρόπο το ενεργειακό μείγμα. Θα μπορούσε να είναι, μετά το τέλος των μνημονίων, που τόσες καταστροφικές επιπτώσεις έφεραν στη χώρα μας, η πρώτη μεγάλη πρόκληση για το πολιτικό σύστημα: να συμβάλει στην κινητοποίηση της ελληνικής κοινωνίας για το ξεπέρασμα της κρίσης στο πλαίσιο μιας εθνικής Αναπτυξιακής Στρατηγικής.
Ο ενεργειακός τομέας μεταβάλλεται πολύ γρήγορα, και παρά τα προβλήματα που επιφέρει η πώληση μονάδων της ΔΕΗ και άλλων δημόσιων υποδομών ενέργειας, υπάρχουν ουσιαστικές δυνατότητες να κρατήσει η πολιτεία έναν ρόλο-κλειδί στην ενεργειακή πολιτική.
«Η Ελλάδα πρέπει επιτέλους να αλλάξει σελίδα, να ξεπεράσει τις παθογένειες της οικονομίας και να αξιοποιήσει τις πλουτοπαραγωγικές δυνατότητές της. Το μοντέλο των υπηρεσιών και του τουρισμού δεν είναι ικανό για να κερδίσουμε το στοίχημα της οικονομικής μεγέθυνσης. Να ενώσουμε τις προσπάθειές μας για να ξανασταθεί η Ελλάδα στα πόδια της με πρωταγωνιστές τους νέους και τον κόσμο της εργασίας», τόνισεεπανηλλημενα ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας. Κοντολογίς, πρέπει να επικεντρώσουμε την προσοχή μας στην επιτευξη μεγάλων ρυθμών ανάπτυξης και ουσιαστικής μείωσης της ανεργίας, ιδιαίτερα της νεολαίας.
Μετά το τέλος των μνημονίων, η χώρα, για την αποκατάσταση των πληγών που δημιουργήθηκαν από την υπανάπτυξη, την άγρια λιτότητα και τη φτωχοποίηση, πρέπει να αναζητήσει μονοπάτια ανάπτυξης, να πιστέψει ξανά σήμερα περισσότερο από ποτέ στον εαυτό της. Με επίκεντρο την κοινωνία, να ξεπεράσουμε τον νεοφιλελευθερισμο, προωθώντας την ενεργητική ανάπτυξη, την πρόοδο, την εργασία, το κράτος πρόνοιας, τη νέα γενιά, τις ζωντανές παραγωγικές δυνάμεις, τη δίκαιη και βιώσιμη εξέλιξη. Παραπέρα η επαναφορά της εργασιακής κανονικότατας και αξιοπρέπειας της εργασίας, η ενεργοποίηση των συλλογικών διαπραγματεύσεων, η αύξηση του κατώτατου μισθού και η σταδιακή μεταβολή προς τα πάνω των κατωτατων μισθών, θα συμβάλλει στην αναζωογόνηση της ελληνικής οικονομίας.
Ο ρόλος της νεολαίας και του επιστημονικού δυναμικού είναι καθοριστικός στην προοπτική μιας δυναμικής ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας, η οποία απαιτείται να κάνει άλματα. Οι μεγάλοι ρυθμοί ανάπτυξης επιβάλλουν τη διεύρυνση των παραγωγικών δυνατοτήτων.
Η έρευνα, η τεχνολογία και η καινοτομία είναι τα ζητούμενα. Επείγει ως εκ τούτου η ενεργοποίηση της πολιτείας για μια εξειδικευμένη στρατηγική πολιτική με συγκεκριμένες στοχεύσεις και μεγαλύτερες χρηματοδοτήσεις. Έχουν γίνει ήδη σοβαρά βήματα, ιδιαίτερα με την απόφαση της κυβέρνησης, πριν από δύο χρόνια, να στηρίξει την πρόταση του αναπληρωτή υπουργού Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΠΙΔΕΚ) για ολοκληρωμένη στρατηγική για την έρευνα και την ανάπτυξη με βάση την δράση “ερευνω-δημιουργω-καινοτομω”. Τα αποτελέσματα μέχρι στιγμής πολλά και θετικά.Η Ελλάδα πρέπει να γίνει ενεργητικός συνδιαμορφωτης των νέων τεχνολογιων σε διεθνές επίπεδο.
Παράλληλα όμως ίσως να πρέπει το υπουργείο Παιδείας –και εν μέσω της προσπάθειάς του για την αναδιάρθρωση και την αναβάθμιση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης–, να δρομολογήσει τη δημιουργία τουΤεχνολογικού Πανεπιστημίου, για την ισόρροπη σχέση της εκπαίδευσης με την παραγωγή. Τη στιγμή μάλιστα που η τέταρτη βιομηχανική επανάσταση είναι ήδη ορατή.
Η ΔΕΗ, μετά την αναγκαστική αναδιάρθρωση, προφανώς θα συρρικνωθεί, αλλά θα συνεχίσει να κατέχει δεσπόζουσα θέση στην ενεργειακή πολιτική της χώρας. Απέναντι στη λογική της ιδιωτικοποίησης των προηγούμενων κυβερνήσεων η ΔΕΗ παραμένει δημόσια, όπως και τα δίκτυα μεταφοράς υψηλής τάσης (ΑΔΜΗΕ). Επίσης είναι ιδιαίτερα σημαντικό που τα υδροηλεκτρικα παραμένουν στη ΔΕΗ.
Χρειάζεται όμως επανασχεδιασμός απέναντι στην αναδυόμενη ενεργειακή πολιτική της Ευρώπης – επανασχεδιασμός ιδιαίτερα για τις λιγνιτικές περιοχές της χώρας μας, οι οποίες στήριξαν την ελληνική οικονομία. Οι τοπικές κοινωνίες και οι εργαζόμενοι στον ενεργειακό τομέα αγωνιούν για το μέλλον τους. Το μαρτυρούν οι κινητοποιήσεις και οι πρωτοβουλίες, ιδιαίτερα από τους φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Επείγει να σχεδιαστεί η μετάβαση για την μετά τον λιγνίτη εποχή.
Ειδικά οι κάτοικοι των περιοχών Κοζάνης, Πτολεμαΐδας, Φλώρινας –η Δ. Μακεδονία γενικότερα που «αναπτύχθηκε» με τη ΔΕΗ–, δέθηκαν πολλαπλά με την επιχείρηση (με τα θετικά και τα αρνητικά), είναι σοβαρά προβληματισμένοι για το αύριο.
Είναι αναμφίβολα θετική εξέλιξη που η Δ. Μακεδονία επιλέχθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για το πιλοτικό πρόγραμμα «Λιγνιτικές περιοχές σε μετάβαση» και το ότι το υπουργείο Περιβάλλοντος ανακοίνωσε τη σύσταση Εθνικού Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης για την τριετία 2018-20 με εξασφαλισμένους πόρους. Είναι ένα βήμα, απαιτούνται όμως πολλά περισσότερα.Η ενέργεια είναι πάντα στρατηγικής σημασίας για τη χώρα μας και η κυβέρνηση πολύ σωστά διασφαλισε τον έλεγχο του δημοσίου στη ΔΕΗ.
Η περιοχή έχει όλες τις προϋποθέσεις να ανταποκριθεί στη μεγάλη πρόκληση της ενεργειακής προοπτικής με βάση τις ανανεώσιμες πηγές, την έρευνα και την καινοτομία.Στην μεταβατική περίοδο η μέριμνα της πολιτείας και της ΔΕΗ πρέπει να είναι η σταδιακή και ασφαλής μετάβαση από τον λιγνίτη στις ΑΠΕ, για να εκμηδενισθουνοι κίνδυνοι για την εθνική οικονομία.
Τέλος η Πολιτεια, το υπουργείο παιδείας σε συνεργασία με την ΔΕΗ, τα αναβαθμίσμενα εκπαιδευτικά ιδρύματα της Δ. Μακεδονίας, τους φορείς της Τ. Α να επενδύσουν στον επιστημονικό πλούτο, ιδρύοντας ερευνητικά κέντρα και ινστιτούτα για την ενέργεια και τις νέες τεχνολογίες. Η πρωτοβουλία μπορεί να ενταχθεί στον μακροχρόνιο ενεργειακό σχεδιασμό και να συμβάλει στη δημιουργία του τεχνολογικού πανεπιστημίου.
-Χωρίς καθυστέρηση να καλύψουμε το μεγάλο κενό, από την αναδιάρθρωση του ενεργειακού μείγματος. Αυτή είναι η σκληρή πραγματικότητα. Να κάνουμε και λίγη αυτοκριτικη σε τοπικό και κεντρικό επίπεδο…… Δεν βλάπτει αντίθετα.
Δεν έχουμε περιθώρια η περιοχή μας να βιώσει μια ακόμα αποβιομηχανηση, όπως την δεκαετία του 90. Η πιο σημαντική πρόκληση μας είναι να έχουμε σοβαρό και κομβικό ρόλο στο νέο αναπτυξιακό σχεδιασμό για την οικονομική και παραγωγική ανασυγκροτηση της πατρίδας μας. – Παραπέρα : με αποφασιστικες πρωτοβουλίες προς την πολιτεία άμεσα το πρόβλημα του πλασματικού ΑΕΠ στην Δ. Μακεδονία πρέπει να επιλυθεί. Χρόνια τώρα αποτελεί τροχοπέδη στην αναπτυξιακή προσπάθεια. Να δοθεί ιδιαίτερη βαρύτητα στο μεγάλο πρόβλημα της ανεργίας που πλήττει ευάλωτες κοινωνικές ομάδες όπως οι νέοι κοι οι γυναίκες. Σημειωτέο ότι η περιφέρεια μας κατέχει τα πρωτεία της ανεργίας σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Να μην χαθεί, η ολοκλήρωση της Πέμπτης μονάδας μέσα στα πλαίσια της σύμβασης, οπως και το πρόβλημα της αποθέιωσης του ΑΗΣ Αγίου Δημητριου.
Διαφορετικά θα υπάρξουν σοβαρά ζητήματα ενέργειας από τη ΔΕΗ. Να μην ξεχάσουμε ότι ο τοπικός πόρος κερδηθηκε με αγώνες, δεν πρέπει να πάει εδώ και εκεί….. Να μη ξεχνάμε ότι η κλιματική αλλαγή είναι μια παγκόσμια πραγματικότητα, το περιβαλλον και η ποιότητα ζωής πρέπει να είναι προτεραιότητα. Να επιταχυνθούν οι μετεγκαταστασεις είναι αδικαιολογητες οι οποίες καθυστερήσεις όπως και η περίπτωση της Ακρινης η οποία ταλανιζεται πολλά χρόνια, ουσιαστικά βρίσκεται σε κατάσταση φυλακισμένου οικισμού.
Είναι απαράδεκτη αυτή η κατάσταση, άμεσα είναι επιτακτική ανάγκη να τελειώσει η υπογραφή του προεδρικού διατάγματος. Η υπομονή των κατοίκων της Ακρινης έχει τα όρια του. Να επιλυθεί η παραγωγική αξιοποίηση των λιγνιτικων περιοχών. Βασικά θα πρέπει να επιλυθεί το ιδιοκτησιακό και να δοθουν από την ΔΕΗ τα εδάφη προς αξιοποίηση στις τοπικές κοινωνίες. Στη νέα αναπτυξιακή προοπτική το αγροτοδιατροφικο θα συμβάλλει καθοριστικά στη βιώσιμη ανάπτυξη. Χρειάζεται όμως έρευνα επιστημονική μελέτη ενημέρωση. Παραδειγμα, μπορούμε να αναπτύξουμε τη Γεωργία όταν επί δεκαετίες εισάγουμε πατατοσπορο από το εξωτερικό; Να αναβαθμίσουμε την υγεία των κατοίκων και των εργαζομένων, η υγεία, η εργασια, η παιδεία η κοινωνική πολιτική είναι αλληλένδετες για τη ζωή του ανθρώπου. Η επιδημιολογικη μελέτη είναι άμεση προτεραιότητα. Αλήθεια τι έγινε με την προηγούμενη προσπάθεια; υπάρχει κάποιος υπεύθυνα να ενημερώσει; Είναι ιδιαίτερα θετικό που έχει δρομολογηθεί η ογκολογικη μονάδα στο μποδοσακειο νοσοκομείο με προοπτική να γίνει περιφερειακή υποδομή με την κατάλληλη στελέχωση. Οι αγώνες των πολιτών και ιδιαίτερα των συλλογών καρκινοπαθων συνέβαλαν καθοριστικά.
Τέλος οι κάτοικοι και οι εργαζόμενοι της Δ. Μακεδονίας όπως στο παρελθόν έτσι και σήμερα με κινητοποίηση, με αποφασιστικότητα, με συναίνεση και με διάλογο μπορούμε να συμβάλλουμε στην νέα αναπτυξιακή προσπάθεια της περιοχής και της χώρας μας γενικότερα.
