Του Σταύρου Π. Καπλάνογλου:
Η ΚΑΤΑΓΩΓΗ
Ο Βενιαμίν Καρίπογλου γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1781 , και ήταν γιος του Δημητρίου Καρίπογλου–Αγραφιώτη και ανατράφηκε από την μητέρα του, μετά τον πρόωρο θάνατο του πατέρα του. Ύστερα από τον θάνατο της μητέρας του, αφιέρωσε το πατρικό σπίτι του στο Ελληνικό Μουσείο της Θεσσαλονίκης, ενώ είχε κι αδερφό, ο οποίος ασχολείτο με το εμπόριο στη Μολδοβλαχία, και αδελφή παντρεμένη στη Θεσσαλονίκη, καλούμενη Δόμινα που πέθανε στην Κοζάνη.
ΕΞΕΛΙΞΗ ΣΤΗΝ ΙΕΡΟΣΥΝΗ
Στην Θεσσαλονίκη ασχολήθηκε με τα εκκλησιαστικά γράμματα και χειροτονήθηκε διάκονος από τον αρχιεπίσκοπο Γεράσιμο.
Το 1810 χρημάτισε αντιπρόσωπος του αρχιεπισκόπου Ιωσήφ, ο οποίος τον χειροτόνησε αρχιμανδρίτη και το 1814 τον διόρισε καθ ηγούμενο της μονής Βλαταίων στη Θεσσαλονίκη (Τσαούς Μοναστήρ). 1815 .
Σε ηλικία 35 ετών χειροτονήθηκε επίσκοπος από τον Ιωσήφ και στάλθηκε στην Επισκοπή Κοζάνης, όπου έμεινε μέχρι το 1849, τριάντα τέσσερα έτη όταν υπέβαλε παραίτηση.
ΕΡΓΑ ΤΟΥ
Επί 35 χρόνια ο Βενιαμίν κυριάρχησε στη θρησκευτική, εκπαιδευτική, πνευματική και οικονομική ζωή της Κοζάνης.
Έκανε αξιόλογα κοινωνικά, φιλανθρωπικά, εκπαιδευτικά και εθνικά έργα, και μερίμνησε για τα φτωχά στρώματα και την τρίτη ηλικία.
Ο Επίσκοπος Βενιαμίν δεν αρκέσθηκε στα θρησκευτικά του καθήκοντα, αλλά και με αφοσίωση επιδόθηκε στη βελτίωση της πόλης και της επαρχίας, εργαζόμενος νυχθημερόν και συστήνοντας παντού σχολεία και ναούς.
Ο ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ
Το 1817 Τα πρώτα χρόνια που ήταν επίσκοπος αναγέρθηκε ο ναός του Αγίου Γεωργίου.
ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΟΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ
Το δε 1818 μετέβη στη Δακία, στην οποία γνώρισε πολλούς λόγιους του έθνους, από τους οποίους, μάλιστα, έλαβε δωρεά 100 περίπου τόμους συγγραμμάτων για τη Βιβλιοθήκη της Κοζάνης.
ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΛΗ ΠΑΣΑ ΓΙΑ ΑΠΟΛΟΓΙΑ 1818
Μετά την επιστροφή από την Δακία προσκλήθηκε από τον Αλή πασά, εσπευσμένα και επιτακτικά για απολογία, διότι τον κατηγορούσαν ότι ενεργούσε εναντίον του. .Ο Βενιαμίν, αναγκάστηκε να μεταβεί στα Γιάννενα,προς μεγάλη θλίψη των πολιτών και των κατοίκων της επαρχίας, οι οποίοι φοβούνταν σκληρή τιμωρία.
Εκεί ,όμως, χάριν της διπλωματικής του ικανότητος και της ρητορικής ευφράδειας που είχε, άλλαξε την διάθεση του Αλή πασά ο οποίος θεώρησε, ότι οι κατηγορίες που του απέδιδαν κάποιοι Κοζανίτες ήταν ψευδείς και του επέτρεψε να συνεχίσει να ασκεί τα καθήκοντα του. Επανήλθε αβλαβής από τα Γιάννενα στην επαρχία Κοζάνης και Σερβίων ,κάτι που ικανοποίησε το ποίμνιο του.
ΠΟΙΜΑΝΤΟΡΙΚΑ ΚΑΙ ΟΧΙ ΜΟΝΟΝ ΚΑΘΗΚΟΝΤΑ
Το επόμενο έτος κανόνισε τα λεγόμενα ισνάφια (συντεχνίες), πλην των αρτοποιών και των υφαντών, τα οποία είχαν κανονιστεί βραδύτερα,
Υπήρχαν συντεχνίες των ΓΟΥΝΑΡΑΔΩΝ, των ΡΑΦΤΑΔΩΝ, των ΠΑΠΟΥΤΣΗΔΩΝ, των ΚΡΕΟΠΩΛΩΝ, των ΠΑΝΤΟΠΩΛΩΝ των ΚΤΙΣΤΩΝ των ΒΥΡΣΟΔΕΨΩΝ κ.α. , που με ΣΥΝΟΔΙΚΗ απόφαση, (που έχει ισχύ νόμου), θα καθορίζονταν οι γιορτές και οι αργίες όλου του χρόνου και όχι μόνον με σκοπό την ομαλότερη λειτουργία της αγοράς.
Έβαλε, δηλαδή, τους κανόνες συνεργασίας των ανθρώπων, οι οποίοι έκαναν το ίδιο επάγγελμα, για να μην υπάρχει αθέμιτος συναγωνισμός ,να προμηθεύονται μαζί τις πρώτες ύλες,να διαθέτουν τα προϊόντα που παρήγαν κ.α.
Ο Δεσπότης τους συνέτασσε και με τη συμμετοχή των Αρχόντων και των εκπροσώπων των εργαζομένων και το σχετικό εορτολόγιο, ορίζοντας, συγχρόνως, τις κοσμικές και θρησκευτικές ποινές που θα αντιμετώπιζαν οι παραβάτες. Ταυτόχρονα, προσπάθησε να περιορίσει την διαφθορά που στερούσε από έσοδα τους χριστιανούς της πόλης της Κοζάνης, πουλώντας και νοθευμένα προϊόντα π.χ
Οι κηροπώλες, προκείμενου, να κερδίσουν περισσότερα χρήματα νόθευαν το κερί , με συνοδικό γράμμα, υποχρεώθηκε το σωματείο να κατασκευάζει καθαρό κι ανόθευτο κερί.
ΓΙΝΕΤΑΙ ΜΕΛΟΣ ΤΗΣ ΦΙΛΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ
Γύρω στις αρχές του 1819 μυήθηκε στην Φιλική εταιρία ο Επίσκοπος Βενιαμίν, ο οποίος και άρχιζε να προετοιμάζεται κατάλληλα για τη μέλλουσα δράση.
Η ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΤΟΥ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΟΘΩΜΑΝΟΥΣ
Η προεπαναστατική και η επαναστατική περίοδος ήταν επικίνδυνη για όλους τους Έλληνες και ιδιαιτέρως για την περιοχή της Κοζάνης, που ήταν το πέρασμα τακτικών, αλλά και ατάκτων στρατευμάτων των Οθωμανών.
Η πολιτική σύνεση και διπλωματικό ταλέντο, περιέσωσαν την επαρχία, που κινδύνεψε επανειλημμένα στους δύσκολους εκείνους καιρούς.
Περί τα τέλη του 1819, η Σουλτανική κυβέρνηση έλαβε γνώση των ενεργειών του Αλή πασά, ο οποίος ετοίμαζε σοβαρό κίνημα·
Πληροφορούμενη δε και τις ύποπτες κινήσεις των Ελλήνων και εκλαμβάνοντας αυτές ως αποτελέσματα των ενεργειών του Αλή, ταχέως απέστειλε έμπιστους διοικητές και στρατηγούς, τους οποίους όρισε σε θέσεις που κατείχαν νωρίτερα ανώτεροι υπάλληλοι του Αλή πασά.
Μέσω του Πατριαρχείου, κοινοποίησε, ακόμη, σε καθέναν από τους τοπικούς μητροπολίτες κι επισκόπους την αποστασία του Αλή και την καταδίωξη του Εν τω μεταξύ ο Αλή πασάς, επειδή θεωρούσε τον Βενιαμίν ένοχο από τους πρώτους για ένταξη του από την πλευρά της Σουλτανικής κυβέρνησης,έστειλε ανθρώπους να τον αναζητήσουν· ο Βενιαμίν όμως, με κάποια πρόφαση, πρόλαβε και ήρθε στη Θεσσαλονίκη, ετοιμαζόταν δε να μεταβεί στην Κωνσταντινούπολη, όταν κηρύχθηκε η εκστρατεία εναντίον του Αλή .
Στην περιοχή της Κοζάνης ο Σουλτάνος έστειλε Χατζή Αλή πασά.
Ο Χατζή Χαλήλ αγάς με επιστολή του αναγγέλλει στον αρχιερέα τον διορισμό του τάχθηκε γενικός φρούραρχος στις επαρχίες Σερβίων, Χασίων, Ελασσόνας, Καϊλαρίου και Γρεβενών.
Το 1827· συνδέθηκε μάλιστα φιλικά με τους πέριξ μπέηδες, Ζαήρ βέην και Κιολεμέτ Σαρίγγιογλου, και ιδίως προς τον ισχυρό μπέη των Σερβίων Χατζή Χαλήλ αγά, ο οποίος επιβαλλόταν σε ολόκληρη την επαρχία
Με πρωτοβουλία του Βενιαμίν έγιναν σύντομα φίλοι Η φιλική συμπεριφορά του αρχιερέα προς τους Οθωμανούς άρχοντες χρησίμευσε κι ήταν ωφέλιμη σε δύσκολες περιστάσεις, κατά τις οποίες κίνδυνοι περιέζωσαν την πόλη και την επαρχία.
ΣΩΖΕΙ ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ ΤΟΥ ΜΕΤΑΞΑ ΚΑΙ ΤΟΥ ΔΕΛΙΝΟΥ (ΤΡΙΓΩΝΙΚΟΥ )
Μετά την καταστροφή του Αλή, ο Βενιαμίν επανήλθε στην επαρχία του, αλλά δεν ησύχασε, διότι η κυβέρνηση, επειδή γνώριζε ότι στα Χάσια υπέβοσκε η τάση προς ανταρσία, συνέλαβε τους ιερείς Μεταξά και Δέλινου και κάποιους προκρίτους, και τους απέστειλε δέσμιους στον Χουρσίτ πασά στη Λάρισα.
Αυτό ανάγκασε τον ιερέα να μεταβεί στην πόλη κι έπειτα από πολλές παρακλήσεις του Χατζή Χαλήλ αγά, του φίλου του, και με την εμφάνιση πιστοποιητικού από τους κατοίκους των Χασίων, σώζει τους ιερείς και τους προκρίτους από την αγχόνη·
ΦΡΟΝΤΙΣΕ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΑΡΠΑΓΕΝΤΩΝ ΑΓΡΩΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΛΗ ΠΑΣΑ
Προηγουμένως, έσωσε την περιουσία των κατοίκων των Χασίων από τον Αλή Πασά, ο οποίος, με το έτσι θέλω, έκανε όλη την γη των χωριών δική του και τους στέρησε τον βίο τους.
Μετά την επάνοδό του ο Βενιαμίν για αυτή την πράξη δέχεται και ευχαριστήρια επιστολή από την επαρχία, σχετικά με την απολύτρωση των χωριών Τρανόβαλτου, Λαζαράδων και Μόκρου (Λιβαδερού), τα οποία είχε εξουσιάσει ο τύραννος με τη βία
Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΣΤΗΝ ΝΑΟΥΣΣΑ
Εν τω μεταξύ, ξεσπά η επανάσταση στη Νάουσα.
Πληροφορούμενος ότι η πόλη της Νάουσας βρίσκεται σε εξέγερση,Ο Αμπαλαμπούτ κάλεσε τους Ζαφειράκη Θεοδοσίου Λογοθέτη, Καρατάσο, Αγγελή Γάτσο και Διαμαντή Νικολάου να έρθουν να τον προσκυνήσουν στη Θεσσαλονίκη.
Αυτοί, αρχικά προφασιζόμενοι απέφευγαν, αλλά αφού ο πασάς επέμενε, σήκωσαν την σημαία της επανάστασης,
Αμέσως, ο Αμπαλαμπούτ έστειλε τη στρατιά στη Βέροια υπό τον Κεχαγιάμπεη, κι ετοιμαζόταν να κινηθεί κατά της Νάουσας.
Επιτίθενται, όμως, εναντίον του οι καπεταναίοι και την προξενούν μεγάλη ζημιά. Aυτό εξαγρίωσε τον Αμπαλαμπούτ, ο οποίος διατάζει την πολιορκία της πόλης, τον Απρίλιο του 1822.
Ύστερα από πεισματώδεις μάχες, η πόλη αλώθηκε με προδοσία,με με φυλακισμένους οι οποίοι απέδρασαν από τη φυλακή και άνοιξαν τις πύλες.
Έπειτα από μάχη τριών ημερών, ακολούθησε σφαγή 10.000 περίπου Ναουσαίων και λεηλασία ,ενώ αιχμαλωτίστηκαν πολλές γυναίκες και παιδιά
. Και ο μεν Ζαφειράκης με κάποιον από τους γιους του Καρατάσου φονεύτηκε πολιορκημένος στο Βάλτο, οι δε Καρατάσος και Γάτσος, μαζί με τους Δουμπιώτη, Αποστολάρα και Μήτρο Λιακόπουλο αποσύρθηκαν στο Σέλι κι από ΄κει με 500 στρατιώτες, περνώντας από τα χωριά των Μπουτζακίων διάβηκαν τον Αλιάκμονα και μέσω των Χασίων υποχώρησαν στον Ασπροπόταμο και μετά τη μάχη κοντά στο Κομπότι, έφτασαν στο Μεσσολόγι.
Η ΔΙΑΣΩΣΗ ΤΗΣ ΚΟΖΑΝΗΣ ΧΑΡΙΝ ΤΩΝ ΔΙΠΛΑΜΑΤΙΚΩΝ ΙΚΑΝΟΤΗΤΩΝ ΤΟΥ ΒΕΝΙΑΜΙΝ
Όταν ξέσπασε η επανάσταση στην Νάουσα και με την παρέμβαση του Αμπαλαμπούτ πασά απέτυχε, πολλοί Ναουσαίοι κατέφυγαν στην Κοζάνη για να σωθούν.
Η Κοζάνη με προθυμία βοήθησε τους φυγάδες, σώζοντας από άμεσο κίνδυνο 124 άνδρες και γυναίκες.
ΟΡΓΙΣΘΗΚΕ Ο ΠΑΣΑΣ
Όταν αυτό έγινε γνωστό, προκάλεσε την οργή του Αμπαλαμπούτ πασά, ο οποίος φοβήθηκε εξέγερση και της πόλης τής Κοζάνης.
Ξεκίνησε λοιπόν να την καταστρέψει, αφού μάλιστα την κατηγορούσαν και οι περίοικοι Μουσουλμάνοι.
Η καταστροφή της Κοζάνης ήταν αναπόφευκτη, αν δυο άνδρες δεν προλάβαιναν τον κίνδυνο, με υπεράνθρωπες ενέργειες.
Ο μεν Βενιαμίν, πληροφορήθηκε την επικείμενη κάθοδο του άγριου στρατού και τον σκοπό της, έσπευσε αμέσως στον Χατζή Χαλήλ αγά και τον παρακάλεσε να μεσολαβήσει προς τον Αμπαλαμπούτ· ο δε Καραμάρκος Παύλου Πριτσούλης, ο οποίος είχε φιλικές συνδέσεις με τους ισχυρούς τοπάρχες Ζαήρ Μπέη και Κιολεμέτ Σαρήγγιολου, τους έπεισε να εκδηλώσουν τις διαθέσεις τους υπέρ της πόλης.
Η ΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗ ΠΙΑΝΕΙ ΤΟΠΟ
Πράγματι, φθάνοντας ο Αμπαλαμπούτ στο Δρέπανο (Καρατζιλάρ)και συναντώντας εκπροσώπους των Οθωμανικων αρχών ηρέμησε κάπως περιορίζοντας την οργή του Έστειλε τον στρατό να καταλάβει την πόλη με αυστηρή διαταγή να μην πειράξει κάνεις τίποτα και κανέναν
Την επόμενη μέρα μπήκε στην πόλη και ο ίδιος με 12000 στρατό μένοντας στην κατοικία του Νικολ. Αρμενούλη.
Οι περισσότεροι Κοζανίτες φοβούμενοι έφυγαν και πήγαν σε κοντινά Ελληνικά χωριά.
Ο Βενιαμίν όμως κράτησε μερικούς από τους προκρίτους, και, με την άφιξη του στρατάρχη, έστειλε δύο μουλάρια φορτωμένα με αντικείμενα μεγάλης αξίας και 10 χιλιάδες χρυσά φλουριά ( ρουχβιέδες.)
Ύστερα από μια ώρα, παρέλαβε δύο από τους προκρίτους και πήγε να τον επισκεφτεί. Από τη μια τα δώρα και η φιλόφρονη προθυμία, κι από την άλλη οι θερμές συστάσεις του Χατζη Χαλήλ αγά μαλάκωσαν τον άγριο καταστροφέα της Νάουσας, κι έπειτα από πολλές περιπέτειες και διατυπώσεις δέχτηκε τον Βενιαμίν. Ταυτόχρονα, έφτασε και πεζός απεσταλμένος από τον Μαχμούτ πασά Δράμαλη, ο οποίος σύστηνε τον Βενιαμίν ως πιστό.
Έτσι σώθηκε η Κοζάνη από βέβαιο κίνδυνο, αφού πίστεψε ότι κανείς Ναουσαίος δεν κατέφυγε εκεί και η πόλη είχε δήθεν άγνοια για το κίνημα.
Η ΑΣΤΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΗΣ ΚΟΖΑΝΗΣ
Το 1832 δημιουργεί την Αλληλοδιδακτική Σχολή με δάσκαλο Γεώργιο Μανακιση η οποία λειτούργησε μέχρι το 1876
Ο ΑΓΙΟΣ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ
Το 1835 ανήγειρε τον ναό εις μνήμη του Αγίου Χριστόφορου
ΕΜΕΙΝΕ ΑΞΕΧΑΣΤΟΣ
Παραιτήθηκε το 1849 και πέθανε τον Απρίλιο του 1851.
Με διαθήκη του άφησε την περιουσία του για κοινωφελείς σκοπούς στην Κοζάνη, στην Σχολή των Σερβίων ,του Βελβενδού,του Καταφυγίου, 300 τόμους βιβλίων στην Βιβλιοθήκη της Κοζάνης , Χρήματα για να σπουδάσουν παιδιά στην Κοζάνη και την Αθήνα. Χρήματα διέθεσε και για σχολειά της Θεσσαλονίκης , του Νοσοκομείου και διάφορες εκκλησίες.
