Αρχιστράτηγος Γκυγιωμά 1863 – 1940, πριν 100 χρόνια στην Κοζάνη – Στη μνήμη του Μεγάλου Φιλέλληνα του 20ου αιώνα

Πριν 100 χρόνια την 8 – 9 Μαίου 1918 (παλαιό ημερολόγιο), η Κοζάνη υποδέχεται ένα εκλεκτό επισκέπτη. Πρόκειται για τον Αρχιστράτηγο Γκυγιωμά, Ανώτατο Στρατιωτικό Διοικητή των συμμαχικών δυνάμεων της Αντάντ στα Βαλκάνια (Στρατιά της Ανατολής).

Η εφημερίδα ΗΧΩ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ (2.5.1918) αναγγέλλει ότι η είδηση της επίσκεψης «Κυκλοφορήσασα εις Κοζάνην προκάλεσεν συγκίνησιν και ενθουσιασμόν» και ο λαός «Ακόμη μιαν φοράν εις το πρόσωπον ενός ήρωος του Βερδέν, βλέπει την αγαπημένην του Γαλλίαν». Μικρό δείγμα του κλίματος που επικρατεί εκείνες τις στιγμές είναι και η διακόσμηση της πόλης μας «Ο δρόμος από το ύψωμα της Αγίας Παρασκευής έως το Διοικητήριον εγέμισεν από αψίδας. Μας συγκινεί η αψίδα έξω από το Γαλλικόν Φρουραρχείον με τον Δικέφαλον Αετόν : Το πιο βαθύ και αισθητικόν σύμβολον της Φυλής, της σκλάβας και της ελευθέρας Φυλής. Ανάμεσα από τις μυρσίνες και τις σημαίες αναδύονται : Η εικόνα του Βασιλέως Αλεξάνδρου καθώς και εκείνη του γίγαντα Εθνάρχου Βενιζέλου, που μοιραία σταλμένος από τον Θεόν ήλθε να σώση το ΄Εθνος εις μίαν κρίσιμον περίοδον».

Που οφείλεται όμως η επίσκεψη ενός πρωτεύσαντα το 1884 της Γαλλικής Στρατιωτικής Ακαδημίας Saint Cyr και φορέα των αρχών της Γαλλικής Επανάστασης (Αδελφότης, Ισότης, Ελευθερία, Δικαιοσύνη) στην Κοζάνη, σημαντικότερο – μετά τη Θεσσαλονίκη – κέντρο ανάσχεσης του Παγγερμανισμού και Πανσλαβισμού ;

Το 1918 προβλέπεται από όλους ότι θα είναι το τελευταίο έτος του Μεγάλου Πολέμου και οι Ηγέτες των δύο στρατοπέδων αναζητούν το χώρο που θα δοθεί το θανάσιμο κτύπημα, μετά μάλιστα και την μεγάλη επιτυχία των Γερμανικών Μυστικών Υπηρεσιών με την συμβολή τους στην επικράτηση των Μπολσεβίκων στην Ρωσία (Οκτώβριο 1917), αυτό δείχνει καθαρά τον δρόμο ή μάλλον μονόδρομο Βερολίνο – Βαγδάτη, όπου κυριαρχεί το Ελληνικό στοιχείο (Μακεδονία – Θράκη – Αιγαίο – Μικρά Ασία – Ευξείνιος περιοχή – Κύπρος δημιουργούν το απόλυτο κράσπεδο της Αντάντ).

Κατόπιν αυτών γίνεται δεκτή η εισήγηση Κλεμανσώ και η Ανωτάτη Στρατιωτική Διοίκηση της Στρατιάς της Ανατολής ανατίθεται τον Δεκέμβριο 1917 στον Στρατηγό Γκυγιωμά. Η εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ (10.12.1917) έχει άρθρο «Η ΕΛΛΑΣ ΧΑΙΡΕΤΑ……Ευγνώμων πάντοτε και προς την Γαλλίαν και προς τα εκλεκτά της τέκνα η Ελλάς υπόσχεται να ενισχύση το έργον του Αρχιστρατήγου Γκυγιωμά δια να συντριβεί ο ζυγός όστις πιέζει την Βαλκανικήν. Με την υπόσχεσιν ταύτην εύχεται ο ελληνικός λαός το «ως ευ παρέστη» εις τον Στρατηγόν Γκυγιωμά».

Ο Αρχιστράτηγος, σπεσιαλίστας της πολεμικής τέχνης, θιασώτης της σκληρής εργασίας και απόλυτης πειθαρχίας, αναλαμβάνοντας την Διοίκηση και γνωρίζοντας το προαιώνιο μίσος Ελλήνων – Βουλγάρων, παρότι ηγείτο στρατεύματος τόσων χωρών, δεν είχε την παραμικρή αμφιβολία ποιους θα θέσει από το συμμαχικό στρατόπεδο στο πλάι του.

Απαίτησε από Βασιλέα Αλέξανδρο – Πρωθυπουργό Βενιζέλο και τέθηκε στη διάθεσή του το σύνολο του Ελληνικού Στρατού. Κατόπιν χαρτογράφησε το σημείο ΑΝΣΚ του θανάσιμου κτυπήματος μεταξύ Αξιού ποταμού – Βορειοδυτικής Μακεδονίας, το οποίο με προσωπική επίσκεψη – σάρωση και αξιοποίηση πληροφοριών όρισε μαζί με τους επιτελείς του στη θέση Σκρά Ντι Λέγκεν (Λίκνο των Βράχων κατά Βλάχικη Διάλεκτο). Ο Στρατηγός Ζερόμ είχε το Γενικό πρόσταγμα, ενώ οι Μεραρχίες του Στρατηγού Εμμανουήλ Ζυμβρακάκη πέτυχαν με πρωτοφανή αυτοθυσία τη νίκη (16-17.5.1918 παλαιό ημερολόγιο). Το θανάσιμο κτύπημα δόθηκε και άνοιξε ο δρόμος για την τελική νίκη που υλοποίησε ο διάδοχός του από 17.6.1918 Αρχιστράτηγος Ντ’ Εσπεραί.

Όταν η αγαπημένη του Γαλλία τον Ιούνιο 1918 του ανέθεσε την Διοίκηση των Παρισίων, αναχωρώντας με το θωρηκτό «Patrie» ο Αρχιστράτηγος, στρέφοντας για τελευταία φορά το βλέμμα του προς το Λευκό Πύργο και έχοντας καταφέρει σε έξι μήνες να αφήσει τεράστιο πολιτικό/οικονομικό/στρατιωτικό/κοινωνικό έργο πίσω του, μπορούσε δίκαια να είναι ευτυχής : «Η Μακεδονία Σώθηκε, η Ελλάς Νίκησε».

Τα επόμενα χρόνια και μέχρι το φυσικό του τέλος (Μάϊος 1940) με πάθος υποστήριζε τα Ελληνικά δίκαια.

Αιωνία η Μνήμη Του.

Εμμανουήλ Θ. Τράγιας
Δημοτικός Υπάλληλος

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
1. Φωτογραφία Γκυγιωμά από www.military-photos.com
2. Εφημερίδα Κοζάνης ΗΧΩ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ 1918, εκδ. Τζώνης
3. «Χρονικό της Κοζάνης 1914-1919», Χρήστου Μπέσσα, εκδ. 1999
4. «Οι τρείς Γάλλοι Αρχιστράτηγοι της Στρατιάς της Ανατολής
στη Θεσσαλονίκη»,. Αντώνη Σατραζάνη, εκδ. 2015