Ελμαλίκ Γιάλοβας: Η προέλευση των κατοίκων της Καλαμιάς Κοζάνης – Του Σταύρου Καπλάνογλου

Του Σταύρου Π. Καπλάνογλου:

ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΤΑΝ
Το Ελμαλί βρισκόταν στην κοιλάδα άγνωστου ξερορέματος που εκβάλλει 5 χλμ. βορειοανατολικά της Γιάλοβας στην Προποντίδα. Το χωριό ήταν χτισμένο σε μια από τις βόρειες πλαγιές του Domanlı Dağı 7,5 νοτιοανατολικά της Γιάλοβας, 58 χλμ. νοτιοανατολικά της Κωνσταντινούπολης και 54 χλμ. νοτιοδυτικά της Νικομήδειας. Η ονομασία ήταν κοινή τόσο στα εκκλησιαστικά όσα και στα οθωμανικά έγγραφα

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΑ
Στις αρχές του 20ού αιώνα, το ΕλμαλίΚ υπαγόταν απευθείας στο καϊμακαμλίκι της Γιάλοβας του μουτεσαριφλικιού της Νικομήδειας

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΑ
Εκκλησιαστικά ο οικισμός ανήκε στη δικαιοδοσία της μητροπόλεως Νικομηδείας. . Η εκκλησία διέθεται τόσο κτηματική περιουσία, όσο και καταθέσεις στην Τράπεζα Αθηνών της Κωνσταντινούπολης. .

ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ
Υπήρχε μία εκκλησία αφιερωμένη στον άγιο Γεώργιο,3 πέτρινη, με ξύλινη στέγη και χωρητικότητα περίπου 500 ατόμων. Δεν υπήρχε καμπαναριό και η καμπάνα ήταν κρεμασμένη σε ένα μεγάλο κυπαρίσσι που βρισκόταν στην αυλή του σχολείου. Η εκκλησία ήταν παλιά, αλλά ανακαινίστηκε γύρω στο 1860.

ΣΧΟΛΕΙΟ
Υπήρχε Ελλάνικο δημοτικό σχολείο και ήταν χτισμένο 100 μ. μακριά από την Εκκλησία. Ήταν μεγάλο, πέτρινο κτήριο, με ξεχωριστή αίθουσα για τη διαμονή του δασκάλου. Ήταν μικτό πεντατάξιο και τα παιδιά διδάσκονταν τόσο ελληνικά όσο και τουρκικά. Ο δάσκαλος πληρωνόταν από τις οικογένειες που έστελναν τα παιδιά τους στο σχολείο.

ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΟΝΟΜΑΤΟΣ
Η ετυμολογία του ονόματος (τόπος με μηλιές) πιθανότατα εξηγείται από την ύπαρξη πολλών άγριων μηλιών στην ορεινή περιοχή που ήταν χτισμένο το χωριό.

ΟΙ ΚΑΤΟΙΚΟΙ
Στο χωριό κατοικούσαν περί τις 350-360 οικογένειες,πάνω απο 2000 κάτοικοι όλοι ελληνορθόδοξοι.. Το Ελμαλίκ θεωρούνταν το παλαιότερο χωριό της περιφέρειας και η ιδρυσή του πιθανολογείται ότι ανάγεται στα μέσα του 15ου αιώνα, αμέσως μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης.

Η ΓΛΩΣΣΑ
Οι κάτοικοι ήταν τουρκόφωνοι αλλά στο σχολείο διδάσκονταν τα ελληνικά, . Στην εκκλησία η λειτουργία γινόταν στην ελληνική, για αυτό και ο ιερέας αρκετές φορές εξηγούσε το Ευαγγέλιο στην τουρκική, ώστε να γίνεται κατανοητό από τους πιστούς. . Τα τραγούδια τους ήταν επίσης τουρκικά, Ελληνικά όμως τα κάλαντα που έλεγαν τα μικρά παιδιά στις γιορτές των Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς και του Πάσχα.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
Η βασική παραγωγική δραστηριότητα των κατοίκων ήταν η σηροτροφία. Τα κουκούλια για το μετάξι τα πουλούσαν στη Γιάλοβα, στο Παζάρκιοϊ και στην Κίο. Παρήγαν επίσης κεράσια και καρπούζια, τα οποία τα πουλούσαν στην Κωνσταντινούπολη. Η παραγωγή σιταριού και καλαμποκιού ικανοποιούσε μόνο τις βασικές ανάγκες των κατοίκων,
Υπήρχαν επίσης στο χωριό 5 μπακάλικα, 9 καφενεία και 3 φούρνοι, όπως και καταστήματα πολλών μικροεπαγγελματιών. Οι βασικές εμπορικές συναλλαγές του οικισμού γίνονταν με τη Γιάλοβα, το Παζάρκιοϊ και την Κίο.
Ενας από αυτούς τους φούρνους έμελλε να εγκατασταθεί στην Κοζάνη στον συνοικισμό των προσφύγων στην οδό Κων/πόλεως από τον Γρηγόρη Καλδεριμτζή που τον κράτησε μέχρι το 1955 και αργότερα τον συνέχισε ο γιος του Μιχάλης. υπάρχει με ένα ψωμί που ξεχώριζε για την γεύση του,και σήμερα και είναι γνωστός σαν φούρνος του Ορτουλίδη

ΔΙΩΞΕΙΣ
Πριν από τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο οι Οθωμανοί εξόρισαν τους επιτρόπους της εκκλησίας με την κατηγορία ότι έστελναν χρήματα στην Ελλάδα

ΠΟΥ ΠΗΓΑΝ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ
Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή κάτοικοι από το Ελμαλίκ εγκαταστάθηκαν στη περιοχή της Κοζάνης δυτικά στα 8 περίπου χιλιόμετρα στο χωρίο Καλάμια και σε 3 χωριά της Αλμωπίας στο νομό Πέλλας στην Μηλιά, την Κωνσταντίνα και τον Εξαπλάτανο, και στο Βόλο.

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΟΥ ΕΛΜΑΛΙΚ
Σε απόσταση περίπου 500-600 μέτρα νότια του χωριού Ελμαλίκ και σε υψόμετρο, 270 μέτρα από την θάλασσά βρίσκεται το κάστρο του Ελμαλίκ Αποτελούσε προπύργιο της παραθαλάσσιας πόλης,Της αρχαίας Πύλας

Το Κάστρο Elmalık, που θεωρείται σημαντικό για τους αιώνες 1ο έως και τον 12ο αιώνα, μ.χ. ήταν το φρούριο της παραλιακής πόλης Πύλαι (Γιάλοβα ) προκείμενου να ελέγχει την γύρω περιοχή την θάλασσα του Μαρμαρά και την ακτή για να την προστατεύει από κινδύνους. Μια και οι λόφοι στα νότια και στα δυτικά είναι ψηλότεροι. και
εμποδιζαν την θεα

Το κάστρο κοιτάζει το Karakilise (που βρίσκεται στο Çiftlikköy)
Θεωρείται ότι δεν είναι κατασκευασμένος για αμυντικούς σκοπούς, επειδή δεν υπάρχουν κατασκευές όπως δεξαμενή νερού, σήραγγα, αποθήκη στο κάστρο. Το φρούριο
θεωρείται ότι έχει κατασκευαστεί για λόγους ελέγχου και ασφάλειας, επειδή ελέγχει δύο δρόμους που διέρχονται από αυτό.

Το κάστρο, βρίσκονταν σε αρκετά καλή κατάσταση μέχρι το 1922 έχει καταστραφεί εντελώς σήμερα.

Υπάρχουν ίχνη μερικών από τους προμαχώνες που βρίσκονται στη δυτική πλευρά και μέρος της νότιας πόρτας. Εδώ, οι πέτρες δεν είναι ομαλές αλλά ένα ορισμένο αριθμό τεμαχίων από το έδαφος για να σχηματίσουν δύο σειρές από τούβλα και μια σειρά από πέτρες. Στο επάνω μέρος συνεχίζεται η κανονική δόμησή.

Υ.Γ. Η εξιστόρηση αυτή έγινε για να τιμηθεί ο φούρναρης της γειτονιάς μας στην Κοζάνη Μπάρμπα Γρηγόρης και η γυναίκα κυρά Κατίνα Καλδεριμζή για το υπέροχο και άφθονο ψωμί που έκαναν στα δύσκολα χρόνια ,μετά άπό επιθυμία τις εγγονής τους Σοφίας Φούκα να μάθει για την πατρίδα των προγόνων της.