Πάντοτε τούτες τις μέρες μου έρχεται στο νου ο μακαριότατος Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος να περιδιαβαίνει τις περιοχές του μετώπου του έπους του 40 και να ψέλνει την νεκρώσιμη ακολουθία. Όταν τον ρώτησα το γιατί; μου απάντησε ότι ψέλνει για τους Έλληνες στρατιώτες του 1940 που έμειναν άθαφτοι και άψαλτοι.
Πράγματι οι νεκροί του 40 είναι μια θλιβερή ιστορία που δεν περιποιεί τιμή για την Ελλάδα. Η ταφή των νεκρών, γινόταν είτε σε πρόχειρα στρατιωτικά νεκροταφεία, είτε στο σημείο όπου έπεσαν μαχόμενοι, ακόμη και σε ομαδικούς τάφους. Δυστυχώς όμως, η ταφή όλων των νεκρών δεν ήταν πάντοτε εφικτή, γιατί πολλοί σε ορισμένες επιχειρήσεις εγκαταλείφθηκαν, σκεπάστηκαν από τα χιόνια και έμειναν άταφοι, ή θάφτηκαν μεμονωμένα από τους συντρόφους.
Οι Ιταλοί μετά τον πόλεμο έθαψαν τους νεκρούς τους αρχικά στην Αλβανία μαζί με όσους δικούς μας έβρισκαν και αργότερα πήραν τους νεκρούς τους και τους έθαψαν στην Ιταλία.
Με την πάροδο του χρόνου η ανάπτυξη οικισμών, η επέκταση των πόλεων και η κατασκευή κτιρίων στις περιοχές όπου είχαν ταφεί νεκροί, καθώς και η καταστροφή των νεκροταφείων, διότι είχαν αναπτυχθεί σε χωράφια τα οποία στη συνέχεια καλλιεργήθηκαν και επειδή οι νεκροί είχαν ταφεί σε μικρό βάθος, με την πάροδο των ετών, τα οστά τους βγήκαν στην επιφάνεια και κομματιάστηκαν κατά την άροση των χωραφιών από τα τρακτέρ. Έτσι δυσκόλεψε η ανεύρεση των νεκρών και η ταυτοποίησή τους ακόμα περισσότερο.
Το 1981 η Ελλάδα για πρώτη φορά υποβάλει αίτημα στην Αλβανία για τον εντοπισμό και τη συγκέντρωση των οστών των Ελλήνων στρατιωτών. Το αίτημα έγινε δεκτό όμως η διαδικασία πάγωσε καθώς η Ελλάδα όχι μόνο δεν πήρε τους νεκρούς της, όπως ήλπιζε ο Ενβέρ Χότζα, αλλά το 1987 ο τότε ΥΠΕΞ της Ελλάδος Κάρολος Παπούλιας από την Κλεισούρα όπου είχε καταθέσει στεφάνι προς τιμή των νεκρών διεμήνυσε ότι <<οι Έλληνες νεκροί είναι στον τόπο τους>>.
Στη συνέχεια το υπουργείο Εθνικής Άμυνας προσπάθησε να λύσει το θέμα την περίοδο 1990-1993, χωρίς όμως ουσιαστικό αποτέλεσμα λόγω της αρνητικής στάσης της αλβανικής πλευράς.
Το 1997 και 1998, προωθήθηκαν για υπογραφή Πρωτόκολλα και Μνημόνια Συνεργασίας, σχετικά με το θέμα. Το ΥΠΕΞ Αλβανίας αρνήθηκε την υπογραφή τους, δεν φάνηκε όμως να είχε αντίρρηση για την εύρεση των νεκρών, αλλά με την προϋπόθεση της μεταφοράς των οστών και την κατασκευή Στρατιωτικών Νεκροταφείων στην Ελλάδα. Το ΥΠΑΜ Αλβανίας, σε αντίθεση με το ΥΠΕΞ της χώρας του, εκφράσθηκε θετικά και μετά από συνάντηση των υπουργών Άμυνας Ελλάδος και Αλβανίας, στις 25-9-97,επιτευχθηκε προφορική συμφωνία συνεργασίας για την, με διακριτικό τρόπο έναρξη των ερευνών για την ανεύρεση των νεκρών μας ηρώων.
Την περίοδο 1997 -2002 με ενέργειες της Ελληνικής Στρατιωτικής Αποστολής Αλβανίας, της οποίας ήμουν μέλος, και της Ελληνικής Δύναμης Αλβανίας της οποίας διετέλεσα διοικητής, εντοπίσθηκαν και συλλέχθηκαν τα οστά ενός μεγάλου αριθμού των νεκρών, ο οποίος παραμένει ο ίδιος μέχρι σήμερα, κτίσθηκε το Ελληνικό στρατιωτικό νεκροταφείο στις Βουλιαράτες και ανεγέρθηκε το πρώτο πρόχειρο μνημείο στο ύψωμα 731.
Μετά το 2002 πάγωσε ξανά η διαδικασία για τους νεκρούς μας και το 2005 ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος ανακαινίζοντας τη μονή του Αγίου Νικολάου στην Κλεισούρα, σαν προέκταση της μονής έκτισε νεκροταφείο για να τοποθετηθούν τα οστά των Ελλήνων πεσόντων.
Το 2010 υπογράφηκε νέα συμφωνία για τους νεκρούς μας η οποία δεν έχει ακόμα εφαρμοσθεί λόγω κωλυσιεργίας των Αλβανών.
Δυστυχώς οι Αλβανοί εθνικιστές βλέπουν πίσω από τη δημιουργία ελληνικών στρατιωτικών νεκροταφείων στην περιοχή, το πρώτο βήμα για την αυτονόμηση της Βορείου Ηπείρου από την Αλβανία.
Γιώργος Ντζιμάνης
Στρατηγός, Βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ ΠΕ Κοζάνης
