Δυτική Μακεδονία και Επιχειρηματικότητα: Η σύνδεση με το τρέχον ΕΣΠΑ – Ανάλυση του Κ. Καραμάρκου

Πότε, πως & ποιος θα καθοδηγήσει αποτελεσματικά τη διοχέτευση όρων & θα παρέχει ουσιαστική θεσμική υποστήριξη σε επαγγελματίες & επιχειρήσεις της περιφέρειας μας;

Υπάρχουν δύο κατηγορίες επιχειρήσεων & επαγγελματιών σε σχέση με την αξιοποίηση των χρηματοδοτήσεων με τη μορφή απευθείας ενισχύσεων του ΕΣΠΑ 2014-2020: Αυτοί που αναμένουν με συνεχές ενδιαφέρον κάθε πρόσκληση που δημιουργεί προσδοκίες ανάκαμψης ή αναβάθμισης και αυτοί που δεν τις αξιοποιούν καθόλου.

Η συντριπτική βέβαια πλειοψηφία αναμένει & συνήθως επικροτεί κάθε είδους υποδομή ή δομή που μπορεί να τους προσφέρει υποστήριξη, υπεραξία ή εξωστρέφεια και ενισχύεται μέσω θεσμικών φορέων επίσης από αντίστοιχους πόρους του ΕΣΠΑ.

Σήμερα, τέλος καλοκαιριού του 2017, είναι περισσότερο από προφανές ότι κάτι, είτε δεν έχει σχεδιαστεί σωστά, είτε δεν μπορεί να εφαρμοστεί σωστά, είτε δεν μπορεί να εφαρμοστεί καν.

Οι πόροι που είναι διαθέσιμοι, είτε για απευθείας ενισχύσεις στους επιχειρηματίες, είτε για ενισχύσεις δράσεων επιχειρηματικότητας μέσω σχετικών φορέων, δομών και υποδομών, διατίθενται με το σταγονόμετρο & χωρίς σαφή προγραμματισμό & ροή.

Προσωπικές διαπιστώσεις

Σε Εθνικό επίπεδο: Το Πρόγραμμα της Ανταγωνιστικότητας (ΕΠΑνΕΚ) ήδη από την προετοιμασία του, διαθέτει πολύ έντονα δομικά και θεσμικά προβλήματα & αγκυλώσεις ως προς την ταχεία & αποτελεσματική εφαρμογή του, καθώς:

• Έχει δομηθεί σε μεγάλη κάθετη διασπορά δράσεων, σε μια πρωτοφανή διάσπαση στα προγραμματικά χρονικά (από το 2000 και μετά) & μάλιστα σε ένα μεγάλο πλήθος από επενδυτικές προτεραιότητες και ειδικούς στόχους,

• Διαθέτει επίσης ένα πολυπληθή αριθμό δυνητικών δράσεων,

• Η πολύπλοκη δομή του το κάνει ‘βαρύ΄, δύσκολα διαχειρίσιμο και ακόμη πιο δύσκολο να μπορεί να αναπροσαρμοστεί ή να βελτιωθεί κάθετα,

• Η υφιστάμενη βαριά δομή του, καθιστά σχεδόν απαγορευτική μια άμεσα εφαρμόσιμη εξειδίκευση του,

• Υπάρχει πλήθος από συχνά δυσνόητες αιρεσιμότητες, που επιφέρουν πρόσθετες αγκυλώσεις στην εφαρμογή του ΕΠΑνΕΚ,

• Τα καλούμενα Νέα Χρηματοδοτικά Μέσα δεν είναι ακόμη ούτε καν αντιληπτά στην αγορά, πως και πότε και αν θα εφαρμοστούν,

• Η κλαδική πολιτική δεν είναι σαφής και εστιασμένη στις γεωγραφικές περιοχές της χώρας,

• Επικρατεί σύγχυση στους αποδέκτες των ενισχύσεων, δηλ. τις επιχειρήσεις, καθώς δεν ενημερώνονται μεθοδικά και με σιγουριά για το τι είδους δράσεις και πότε θα προκηρύσσονται, για να προγραμματίσουν τις επενδυτικές τους προτεραιότητες,

• Είναι σαφέστατη η έλλειψη ‘ευέλικτης’ & εφαρμόσιμης σύνδεσης με τα ΕΠ των περιφερειών, δεν υπάρχει σαφής διαχωρισμός στις 3 ταχύτητες των περιφερειών της χώρας (ανεπτυγμένες, πολύ ανεπτυγμένες και περιφέρειες σε μετάβαση).

• Δεν υπάρχει σαφής διαχωρισμός ή μεθοδολογία διαχωρισμού των δράσεων που ανήκουν σε αυτές, της εκάστοτε εγκεκριμένης περιφερειακής Στρατηγικής Έξυπνης Εξειδίκευσης (RIS3), ενώ η σύνδεση και συνεργασία με την ΓΓΕΤ, αρμόδια για την εφαρμογή της RIS3, αναζητείται ακόμη …

• Ουδείς γνωρίζει πόσοι πόροι του ΕΠΑνΕΚ θα κατευθυνθούν στην Περιφέρεια και πως αυτοί θα διαχωρίζονται από/ ή θα συμπληρώνουν τους ήδη διαθέσιμους πόρους στα ΠΕΠ της χώρας

• Ουδείς γνωρίζει τέλος, αν τελικά: ποιές Περιφέρειες και φυσικά πότε θα είναι αρμόδιες να τρέξουν με δικές τους προκλήσεις ενισχύσεις προς τις ΜΜΕ (είτε απευθείας, είτε με αξιοποίηση Ενδιάμεσου Φορέα Διαχείρισης) και πως αυτές θα συνδέονται ή θα συμπληρώνουν αντίστοιχες δράσεις του ΕΠΑΝΕΚ.

Σε εθνικό επίπεδο η απορρόφηση πόρων του ΕΠΑνΕΚ είναι κοντά στο 6% μόλις.

Σε Περιφερειακό επίπεδο: Είναι γεγονός πως (όπως και σε όλες σχεδόν τις Περιφέρειες της χώρας) δεν έχουν ανοίξει προσκλήσεις στη Δυτική Μακεδονία που να σχετίζονται με τις ενισχύσεις ΜΜΕ και τους επαγγελματίες, ενώ ταυτόχρονα αναμένεται πιθανά ανοικτή διαγωνιστική διαδικασία για την ανάθεση των διαδικασιών σε Ενδιάμεσο Φορέα Διαχείρισης.

Επίσης αναμένεται: η νέα ετήσια εξειδίκευση του Περιφερειακού Προγράμματος στους Άξονες που περιλαμβάνουν δράσεις συναφείς με την επιχειρηματικότητα & φυσικά την συνδεόμενη απασχόληση, η προβλεπόμενη από τους κανονισμούς ενδιάμεση αναθεώρηση και φυσικά ο απαραίτητος συντονισμός με το ΕΠΑνΕΚ, για όλα τα θέματα που αναφέρθηκαν ανωτέρω και επηρεάζουν τις προσκλήσεις διάθεσης των περιφερειακών πόρων.

Το ΕΣΠΑ δυστυχώς συνολικά & κυριολεκτικά … σέρνεται ως προς τις ενισχύσεις & τα νέα χρηματοδοτικά εργαλεία, ενώ αδυνατεί να συναντήσει τις ανάγκες ανάπτυξης των ίδιων των επιχειρήσεων, που επίσης από την πλευρά τους συχνά αδυνατούν να ‘διαβάσουν’ το δυσνόητο προγραμματικό περιβάλλον & να κατανοήσουν αν και πως μπορούν να βοηθηθούν μέσα από το ΕΣΠΑ, είτε για να επιβιώσουν, είτε για να αναπτυχθούν.

Προσωπικές εκτιμήσεις

Έχω τοποθετηθεί διαχρονικά σε κάτι που πλέον αποτελεί μανιέρα για τη Δυτική Μακεδονία:

Η Επιχειρηματικότητα δεν καθοδηγήθηκε ποτέ στο παρελθόν

(και δυστυχώς αυτό δεν συμβαίνει ούτε σήμερα)

από ένα και μόνο Σημείο Σχεδιασμού και Εφαρμογής περιφερειακών πολιτικών ανάπτυξης.

Τι συμβαίνει κατά κόρον στην Περιφέρεια μας:

• Αποσπασματικές δράσεις και ενέργειες εφαρμόζονται μόνο όταν είναι εύκολα διαχειρίσιμες και ακόμη πιο εύκολα χρηματοδοτούμενες, χωρίς πολλές διαδικασίες ελέγχου και γραφειοκρατίας (καλώς ή κακώς εννοούμενης) .

• Η δημόσια ατζέντα κατακλύζεται μονίμως & σχεδόν αποκλειστικά από θέματα που αφορούν στη ΔΕΗ και στα ενεργειακά, στα θέματα κοινωνικής συνοχής, υγείας και πρόνοιας, ενώ η ανάπτυξη μέσω της πραγματικής αγοράς αποτελεί ένα πεδίο απλών διαπιστώσεων και ευχολογίων.

• Κανένα θεσμικό πρόσωπο ή φορέας δεν μπορεί να συνθέσει & να αξιοποιήσει τις υγιείς περιφερειακές δυνάμεις που είναι τα φυσικά & νομικά πρόσωπα με βαθιά επιστημονική και επιστημονική γνώση για την περιφερειακή ανάπτυξη, για να έχει σε συνεχή λειτουργία ένα μηχανισμό παραγωγής έργου.

• Το πολιτικό προσωπικό κάθε είδους περιορίζεται σε συνεχείς (συνήθως δημόσιες) αντιπαραθέσεις για το ποιος ευθύνεται για τη στασιμότητα, αντί να αφιερώνει χρόνο στο να επιζητά τρόπους με τη συνεργασία των καταρτισμένων επιστημόνων & ειδικών να διευκολύνει το άνοιγμα των προσκλήσεων (από την πολιτική πλευρά).

• Υπάρχει σαφέστατος εγκλωβισμός σε ατέρμονες συζητήσεις με θεσμικούς φορείς, τους ‘περιβόητους’ οικονομικούς και κοινωνικούς εταίρους, οι οποίοι έπονται μονίμως των εξελίξεων, αντί να τις καθοδηγούν προς όφελος αυτών που εκπροσωπούν.

• Στην Περιφέρεια μας δυστυχώς περισσεύει ο αναπτυξιακός στρουθοκαμηλισμός και ο ανίατος παραγοντισμός (ξεπερασμένου τύπου δεκαετίας 1980), με επίκεντρο ένα πραγματικά ανήμπορο να διαισθανθεί τις σημερινές συνθήκες, μεγάλο ποσοστό του τεχνοκρατικού & πολιτικού προσωπικού.

Εφαρμόσιμες Προτάσεις;

1. Ορίζουμε ένα και μόνο σημείο περιφερειακής διάστασης ως συντονιστή δράσεων επιχειρηματικότητας

2. ‘Διαβάζουμε’ τις οριζόντιες δράσεις του ΠΕΠ, εντοπίζουμε ποιες μπορούν να ανοίξουν σύντομα και αποτελεσματικά και ποιές όχι

3. Αξιοποιούμε κάθε δυνατό κεφάλαιο γνώσης που υπάρχει στην περιοχή και εν συνεχεία εκτός αυτής σε εθνικό επίπεδο, ευέλικτα και φυσικά γρήγορα

4. Ορίζουμε θεσμικά έναν σύνδεσμο με το εθνικό πρόγραμμα ΕΠΑνΕΚ που θα έχει συνεχή γνώση & ενημέρωση για το τι επέρχεται – προγραμματίζεται σε εθνικό επίπεδο

5. Θέτουμε εφαρμόσιμα χρονοδιαγράμματα, ορίζουμε πραγματικούς υπεύθυνους για την πρόοδο των διαδικασιών και ζητούμε στο σωστό χρόνο τον απολογισμό σε αποτελέσματα …

Το να διεκδικείς πόρους και να μην τα καταφέρνεις εν τέλει να τους φέρεις στον τόπο σου, δεν θα ενοχλήσει πολλούς /     

το να διαθέτεις το κατάλληλο πρόγραμμα και κλειδωμένους μάλιστα τους πόρους του και να αδυνατείς να βρεις τον τρόπο να τους ξεκλειδώσεις, για να βοηθήσεις τους ανθρώπους της πραγματικής ανάπτυξης, θα ενοχλήσει τους πάντες /

Αν δεν γνωρίζετε ποιοι είστε οι κύριοι αποδέκτες αυτού του δημόσιου σημειώματος ή θεωρείτε πως δεν σας αφορά, παρά για τον συντονισμό & την πρόοδο της απορρόφησης των διαθέσιμων χρηματοδοτήσεων από την αγορά, ευθύνονται ή είναι αρμόδιοι άλλοι,

υπάρχει Plan B …

υπάρχουν άνθρωποι, επιχειρηματίες & αυτοαπασχολούμενοι, επιστήμονες αλλά και επαγγελματίες στη Δυτική Μακεδονία που έμαθαν να ξεπερνάν κάθε εμπόδιο που περιστασιακά μπαίνει μπροστά τους …

Ο Κώστας Καραμάρκος
-εργάζεται από τη Δυτική Μακεδονία για φορείς της περιοχής, της χώρας και της Ευρώπης.
-Κινείται πλέον επαγγελματικά στους πολύπαθους χώρους της Στρατηγικής Περιφερειακής Ανάπτυξης, με έμφαση κυρίως στην επιχειρηματικότητα, τις νέες τεχνολογίες και την αστική ανάπτυξη.
-Έχει εργαστεί ως Τεχνικός Σύμβουλος Σχεδιασμού & Αξιολόγησης του προηγούμενου και τρέχοντος ΕΣΠΑ σε περιφερειακό και εθνικό επίπεδο, ενώ ήταν επικεφαλής Σύμβουλος στο Σχεδιασμό της Περιφερειακής Στρατηγικής Έξυπνης Εξειδίκευσης για την επιχειρηματικότητα στην περιφέρεια.

Είναι:
-Εθνικός Εμπειρογνώμονας ως συνεργάτης στρατηγικής του Συμβουλίου της Ευρώπης σε θέματα αυτοδιοίκησης & ανταγωνιστικότητας /
-Επικεφαλής Εμπειρογνώμονας του Ευρωπαϊκού προγράμματος Αστικής ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης Urbact &
-Εθνικός Αξιολογητής για την Ελλάδα & Κύπρο για το Πρόγραμμα Χρηματοδοτικού Μηχανισμού Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΧΜ ΕΟΧ)  2014-2020 /
-Σύμβουλος Στρατηγικής στο πρόγραμμα Interreg Europe έχοντας καθοδηγήσει φορείς στην επιτυχή ένταξη & υλοποίηση προγραμμάτων ευρωπαϊκής διαπεριφερειακής συνεργασίας
-Είναι εγκεκριμένος Σύμβουλος του Υπουργείου Ανάπτυξης για το πρόγραμμα ΕΠΑνΕΚ όπως & για τα ΠΕΠ Αττικής, Βορείου Αιγαίου & Δυτικής Μακεδονίας /

Ταυτόχρονα εξερευνά & ασχολείται μέσα από μια Άλλη Όψη, με πτυχές των τοπικών κοινωνιών και τον τρόπο που καταγράφουν τον χρόνο που περνά …