Μια πολύ ενδιαφέρουσα πρόταση για την Λίμνη Βεγορίτιδα, που θα ικανοποιήσει και τους πολίτες που αγαπούν την λίμνη, αλλά και τους αγρότες. Η επικαιρότητα των προηγούμενων εβδομάδων δεν επέτρεψε στην κοινωνία μας την ενασχόληση με τα τοπικά της προβλήματα. Κρίνουμε λοιπόν ότι τώρα είναι η ώρα για να ασχοληθούμε ξανά με αυτό το πρόβλημα.
Αρχικά θα περιγράψουμε (και θα κρίνουμε) την ισχύουσα κατάσταση, ενώ στο τέλος θα παρουσιάσουμε μια λύση που να ανταποκρίνεται και στις απαιτήσεις της πληττόμενης μερίδας των αγροτών, και που θα ικανοποιεί τόσο τις ανθρωπιστικές ανάγκες, την λίμνη καθώς και το περί δικαίου αίσθημα.
Τους τελευταίους μήνες, η άνοδος της στάθμης της λίμνης Βεγορίτιδας, έφερε εκτός από νερό και προβλήματα στον κάμπο της περιοχής. Η λίμνη άρχισε να διεκδικεί πίσω, μέρος από τα χωράφια που δάνεισε τα προηγούμενα χρόνια. Για προφανείς λόγους αυτό δεν είναι αρεστό σε μερίδα των συμπολιτών μας, οι οποίοι ασκούν πιέσεις για την διενέργεια εργασιών μεταφοράς νερού από την λίμνη στην θάλασσα.
Η εντυπωσιακή άνοδος της στάθμης της λίμνης είναι δυστυχώς μονάχα παροδική. Τα τελευταία 40 χρόνια η λίμνη είχε χάσει περί τα 40 μέτρα ύψος, τα οποία αναλογούν στο 60% του όγκου των νερών της, ενώ αν πάμε πιο πριν χρονικά, τότε το ποσοστό απώλειας φτάνει άνω του 80%. Και το γεγονός ότι το πιο βροχερό εξάμηνο όλων των εποχών (κατά τους αγρότες) κατάφερε ν’ ανεβάσει την λίμνη μόνο λίγα μέτρα, δείχνει ότι το μέλλον δεν είναι ρόδινο.
Επίσης, θα πρέπει να λάβουμε υπόψη τον υδροφόρο ορίζοντα, ο οποίος υποβοηθείται από την λίμνη για να αναπληρώνει τα επίπεδα του. Λαμβάνοντας υπόψη αυτό, είναι κοντόφθαλμο να αφήσουμε το νερό να πάει απλά χαμένο στην θάλασσα.
Το επιχείρημα ότι αφού η λίμνη Βεγορίτιδα έφτασε στο ύψος των 515,5 μέτρων πρέπει να σταματήσει με ανθρώπινη παρέμβαση, είναι παράλογο, γιατί όταν πέφτει για παράδειγμα στα 510, τότε ο ανθρώπινος παράγοντας δεν μπορεί να κάνει και πολλά για να φτάσει ξανά η λίμνη στα 515,5. Αφήστε που κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι πάντα η λίμνη θα φτάνει στο ύψος του 515,5. Με λίγα λόγια, ενώ δεν μπορούμε να εγγυηθούμε ότι η λίμνη δεν θα πέσει κάτω από τα 515,5 μέτρα, προσπαθούμε να βεβαιωθούμε ότι δεν θα ξεπεράσει τα 515,5! Ουσιαστικά μια μικρή μερίδα των συμπολιτών μας έχει την άποψη του «μονά-ζυγά, δικά μας».
Κάποιοι ίσως να χρησιμοποιήσουν το επιχείρημα ότι η ΔΕΗ τώρα τροφοδοτεί την λίμνη με νερό. Η αλήθεια είναι ότι την τροφοδοτεί με νερό, που όμως αντλεί από το ορυχείο! Δηλαδή βγάζει από την μια τσέπη και το βάζει στην άλλη! Αυτό βέβαια, είναι ένα άλλο έγκλημα, για το οποίο κανείς δεν μιλάει… Όπως επίσης κανείς δεν μιλάει για τις καταπατήσεις στην λίμνη των Πετρών.
Επίσης, από μόνη της αυτή η σκέψη για ανώτατο όριο το 515,5 είναι μια μπαρούφα όλων αυτών που θέλουν την λίμνη χαμηλά. Στο 515,5 έβαλε η ΔΕΗ τότε τους σωλήνες για να τραβάει νερό προς τον Άγρα. Ουσιαστικά, πόντισε τους σωλήνες στο βάθος των 515,5, όταν τότε η λίμνη έφτανε περί τα 540, με σκοπό να έχει μεγάλο περιθώριο άντλησης υδάτων και σε μεγάλο εύρος διακύμανσης στάθμης. Οπότε, αν θεωρήσουμε το 515,5 ως όριο, τότε θα πρέπει να το θεωρήσουμε ως κατώτερο όριο για την λίμνη και όχι ως ανώτερο!
Εδώ θα πρέπει να κάνουμε μια παρένθεση για να αναφέρουμε το υψόμετρο μερικών από τα παραλίμνια χωριά γιατί λέγονται διάφορα:
Άγιος Παντελεήμονας: Κωδικός Οικισμού: 1702010201, υψόμετρο 549 μέτρα.
Βέγορα: Κωδικός Οικισμού: 1702060301, υψόμετρο 555 μέτρα.
Μανιάκι: Κωδικός Οικισμού: 1702060501, υψόμετρο 547 μέτρα.
Φαράγγι: Κωδικός Οικισμού:1702060701, υψόμετρο 551 μέτρα.
Απ’ ότι βλέπουμε λοιπόν, όλα τα χωριά είναι στα 550 μέτρα περίπου.
Επίσης, θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι εκτός από τις εκτάσεις που εδόθησαν, υπάρχουν και εκτάσεις που καταπατήθηκαν. Μετά τις τελευταίες παραχωρήσεις, συνέχισαν να υπάρχουν καταπατήσεις εδαφών από τις αποκαλυφθείσες εκτάσεις.
Οι πληγέντες αγρότες καθώς και αυτοί που κινδυνεύουν να χάσουν την (δανεική) γή τους από την λίμνη, απαιτούν την απομάκρυνση της λίμνης. Τα συμφέροντα τους και την δουλειά τους θέλουν να υπερασπιστούν, λογικό είναι. Η υπόλοιπη όμως κοινωνία έχει και αυτή τα συμφέροντα της, τα οποία υπαγορεύονται από την ανάγκη για επιβίωση. Με μια δεύτερη σκέψη όμως, και οι αγρότες θα έπρεπε να υπερασπίζονται την λίμνη αντί να την βλέπουν ως εχθρό τους, αφού όσο λιγοστεύουν τα νερά τόσο κινδυνεύουν οι ίδιοι να καταστραφούν. Να σκεφθούν πιο μακροπρόθεσμα και όχι κοντόφθαλμα, μια και, αν όχι οι ίδιοι, τότε σίγουρα τα παιδιά τους είναι αυτά που θα δουν την γη τους ορφανεμμένη από νερό.
Τέλος, το επιχείρημα των αγροτών ότι έχουν επενδύσει σε δουλειά και χρήμα φυτεύοντας πολυετείς καλλιέργειες είναι το λιγότερο προκλητικό. Κακώς επένδυσαν σε κόπο και χρήμα σε γη που τους παραχωρήθηκε μονάχα για χρήση. Είναι ακατανόητο να επενδύεις σε κόπο και χρήμα όχι μόνο σε γη που δεν σου ανήκει αλλά και που ανά πάσα στιγμή μπορεί να σου την πάρει πίσω η λίμνη. Ισχυρίζονται οι αγρότες ότι στα χαρτιά της παραχώρησης δεν διατυπώνεται πουθενά ότι οι καλλιέργειες πρέπει να είναι μονοετείς. Είναι αλήθεια αυτό. Η παραχώρηση έγινε από το κράτος στις κοινότητες, και δεν απαγορεύει ρητά τις πολυετείς καλλιέργειες. Είναι όμως εσαεί παραχώρηση από το κράτος στις κοινότητες. Η προσπάθεια μας να βρούμε τις παραχωρήσεις από τις κοινότητες στους αγρότες, απέβη άκαρπη αφού οι αγρότες που απευθυνθήκαμε ισχυρίστηκαν ότι δεν τις έχουν. Είχαν να μας δώσουν έγγραφο παραχώρησης από το κράτος προς τις κοινότητες, αλλά δεν είχαν έγγραφο παραχώρησης από τις κοινότητες προς τους ίδιους. Η έρευνά μας έδειξε ότι αυτή πιθανόν η παραχώρηση από τις κοινότητες προς τους πολίτες, δεν έγινε σύμφωνα με τον νόμο, και κανείς δεν έχει επίσημο έγγραφο που να αποδεικνύει ότι του έχει παραχωρηθεί το χωράφι που καλλιεργεί. Μένει να το βεβαιώσουμε.
Γιατί όμως έγινε επένδυση σε πολυετείς καλλιέργειες από μερίδα συμπολιτών μας; Είναι γνωστό το κόλπο των «τετελεσμένων γεγονότων», όπου προσπαθείς να παγιώσεις μια κατάσταση, και όταν πλέον έχει παγιωθεί, να προβάλεις τα επιχειρήματα που σε βολεύουν. Τα χρόνια που προηγήθηκαν της φύτευσης δέντρων στα παραχωρηθέντα (και στα καταπατημένα βεβαίως) χωράφια, υπήρξαν συμπολίτες μας εκεί κάτω στον κάμπο που προέτρεπαν τους υπόλοιπους να φυτέψουν δέντρα, «ώστε να μην μπορούν μετά να μας τα πάρουν», όπως έλεγαν χαρακτηριστικά. Βέβαια, σαφώς και δεν ισχύει για όλους, γιατί απ’ ότι φαίνεται, υπάρχουν και αγρότες που όταν άκουγαν 515,5 νόμιζαν ότι είναι το μέγιστο και όχι το ελάχιστο όριο της λίμνης. Αλλά ακόμα και αν τα 515,5 είναι το μέγιστο όριο, δεν είναι καθορισμένο επίσημα και τελεσίδικα. Αυτό παγίδευσε πολλούς αγρότες.
Για το δε Φαράγγι και το Μανιάκι η διανομή έγινε χωρίς καμία νομιμοποίηση! Χωρίς καμία διοικητική πράξη! Απλά αποφάσισαν οι κάτοικοι – με συναίνεση μεταξύ τους είναι η αλήθεια – και μοιράστηκαν τις αποκαλυφθείσες εκτάσεις.
Η Πρόταση:
Όταν μοιράστηκαν τα χωράφια, μοιράστηκαν σε όλους τους εγγεγραμμένους πολίτες των παραλίμνιων χωριών. Εγγράφηκαν όχι μόνο σε πολίτες που δεν είχαν κάποια οικονομική ανάγκη, αλλά και σε πολίτες που έχουν άλλη δουλειά, που ήταν δημόσιοι υπάλληλοι, μέχρι και σε πολίτες που λείπουν μετανάστες στην Γερμανία, Αυστραλία κλπ. Αυτά τα χωράφια που δόθηκαν σε ανθρώπους που απουσιάζουν ή δεν είναι αγρότες, καλλιεργούνται έναντι ανεπίσημου ενοικίου – ενοίκιο το οποίο είναι παράνομο αφού δεν δικαιούνται να νοικιάσουν κάτι που δεν τους ανήκει αλλά τους έχει παραχωρηθεί (ή σε άλλες περιπτώσεις έχουν καταπατήσει). Την πλειοψηφία λοιπόν αυτών των χωραφιών την καλλιεργούν λιγοστά άτομα από κάθε παραλίμνιο χωριό, και είναι αυτοί που κάνουν όλον αυτόν τον σαματά για τα χωράφια. Είναι αυτοί, οι οποίοι μέσα από διάφορα κόλπα όπως αυτό της ενοικίασης παραχωρημένων χωραφιών ή της καταπάτησης των αχρησιμοποίητων χωραφιών, έγιναν μεγάλοι και τρανοί διαφεντευτές του κάμπου, που ζητούν να ορίζουν την τύχη του κάμπου, της λίμνης και του μέλλοντος όλων των υπολοίπων.
Αυτό που προτείνεται λοιπόν, είναι να ξαναγίνει η διανομή των αποκαλυφθεισών εκτάσεων, με όρους μελετημένους, που θα δίνει προτεραιότητα στους ακτήμονες και αυτούς που έχουν πραγματικά ανάγκη. Μέσα από τα αρχεία μπορούμε να διαπιστώσουμε ποιοι όντως καλλιέργησαν τα χωράφια τους και ποιοι τα έδωσαν σε άλλους. Δεν είναι δυνατόν οι μεγαλογαιοκτήμονες να έχουν λόγο στην καινούρια μοιρασιά. Μόνο οι μικροί.
Με αυτόν τον τρόπο θα εξαλειφθεί το επιχείρημα ότι οι υπερασπιστές της λίμνης είναι ανάλγητοι και δεν κοιτάν την επιβίωση μερικών συμπολιτών τους. Οι μικροί ακτήμονες είναι συμπολίτες μας που θα πρέπει να βοηθηθούν. Δεν είναι όμως λογικό να εξυπηρετούμε τα συμφέροντα τους ενός διαφεντευτή κάθε παραλίμνιου χωριού, σε βάρος των κατοίκων ολόκληρης της λεκάνης. Εξάλλου, τα νερά της Βεγορίτιδας, άμεσα ή έμμεσα υδροδοτούν μέχρι και χωράφια του Πελαργού, του Περδίκα αλλά ακόμα και πιο πέρα. Δεν δικαιούμαστε για χάριν 5 οικογενειών στα παραλίμνια χωριά να βάζουμε υποθήκη τις περιουσίες και το μέλλον χιλιάδων ανθρώπων στην ευρύτερη περιοχή.
Με εκτίμηση,
Δημήτρης Αρχοντας
Αμύνταιο
