Της Κατερίνας Μπακιρτζή
alterthess.gr
Περισσότερες από 180 πόλεις και κοινότητες σε 35 χώρες έχουν αναλάβει και πάλι τον έλεγχο των υπηρεσιών του νερού τους τα τελευταία 15 χρόνια, αποκαλύπτει μια νέα έκθεση που δημοσιεύθηκε από το Transnational Institute (ΤΝΙ), τη Διεθνή Ερευνητική Μονάδα για τις Δημόσιες Υπηρεσίες (PSIRU) και το Παρατηρητήριο των Πολυεθνικών.
Η έκθεση αποκαλύπτει πως η επανάκτηση του νερού αποτελεί τη νέα παγκόσμια τάση. Από τον Οκτώβριο του 2014, η παγκόσμια λίστα των επαναδημοτικοποιήσεων νερού που συνέβησαν από το 2000 έως το 2014 καταγράφει 180 περιπτώσεις. Δεδομένου ότι η χαρτογράφηση της διαδικασίας αυτής είναι ακόμα στα σπάργανα, πολλές ακόμη περιπτώσεις αναμένεται να έρθουν στο φως στο μέλλον.
Η έντονη αυτή τάση είναι παρατηρήσιμη τόσο σε χώρες του Βορρά όσο και του Νότου. 136 περιπτώσεις παρατηρούνται σε χώρες υψηλού εισοδήματος ενώ 44 περιπτώσεις αφορούν τις χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος. Στον Βορρά, η λίστα των πόλεων που έχουν επαναδημοτικοποιήσει τις υπηρεσίες του νερού περιλαμβάνει πρωτεύουσες όπως το Παρίσι στη Γαλλία και το Βερολίνο στη Γερμανία και μεγάλες πόλεις των ΗΠΑ, όπως η Ατλάντα και η Ινδιανάπολη. Πέρα από τις μεγάλες πόλεις και πολλοί μικρότεροι δήμοι επιλέγουν το δημόσιο έλεγχο.
Για παράδειγμα μόνο στη Γαλλία πάνω από 50 δήμοι και κοινότητες έχουν τελειώσει με τις συμβάσεις ιδιωτικής διαχείρισης ή αποφάσισαν να μην τις ανανεώσουν.
Στο Νότο την ίδια πολιτική ακολούθησαν και πρώην ναυαρχίδες της ιδιωτικοποίησης του νερού, συμπεριλαμβανομένου του Μπουένος Άιρες στην Αργεντινή, της Λα Παζ στη Βολιβία, του Γιοχάνεσμπουργκ στη Νότια Αφρική, του Νταρ Ες Σαλάμ στην Τανζανία και της Κουάλα Λουμπούρ στη Μαλαισία. Ταυτόχρονα στην Τζακάρτα της Ινδονησίας, υπάρχει επίσης μια ισχυρή εκστρατεία για επαναδημοτικοποίηση των υπηρεσιών ύδρευσης της πόλης.
Επίσης 81 επαναδημοτικοποιήσεις πραγματοποιήθηκαν στις χώρες υψηλού εισοδήματος στην περίοδο 2010-2014, διπλασιάζοντας τον αριθμό των πέντε προηγούμενων ετών, ενώ μόνο οι 41 είχαν συμβεί μεταξύ 2005-2009. Κατά την ίδια περίοδο, υπήρξαν πολύ λίγες νέες περιπτώσεις ιδιωτικοποίησης του νερού στις μεγάλες πόλεις. Η πιο εμφανής περίπτωση επαναδημοτικοποίησης βρίσκεται στη Γαλλία, μια χώρα με τη μεγαλύτερη ιστορία της ιδιωτικοποίησης του νερού που είχε χαρακτηριστεί “σπίτι” για τις κορυφαίες πολυεθνικές του νερού. Οκτώ περιπτώσεις επανδημοτικοποίησης μεταξύ 2005-2009 σε σύγκριση με 33 περιπτώσεις από το 2010.
Μάλιστα η υψηλού συμβολισμού επαναδημοτικοποίηση του 2010 στο Παρίσι έχει επηρεάσει πολλούς άλλους δήμους εντός και εκτός Γαλλίας. Οι γαλλικές τοπικές αρχές και οι πολίτες έχουν βιώσει από πρώτο χέρι το «πρότυπο της ιδιωτικής διαχείρισης» που οι παγκόσμιες εταιρείες ύδρευσης Veolia και Suez προσπάθησαν να εξάγουν σε άλλες χώρες.
Στη διάρκεια των τελευταίων ετών, πολλές γαλλικές πόλεις έχουν αποφασίσει να ακολουθήσουν τα βήματα της Γκρενόμπλ και του Παρισίου και να πάρουν πίσω τον έλεγχο των υπηρεσιών του νερού. Μάλιστα ένας ακόμα μεγαλύτερος αριθμός συμβάσεων φτάνουν στο χρονικό όριο της ανανέωσης μέσα στα επόμενα χρόνια και αναμένεται ότι πολλές περισσότερες γαλλικές πόλεις θα προχωρήσουν στην επανάκτηση του νερού.
Όπως φαίνεται από τις περιπτώσεις που εξετάζονται από την έκθεση, οι παράγοντες που οδηγούν στην επαναδημοτικοποίηση του νερού είναι παρόμοιοι σε όλο τον κόσμο. Οι προσδοκίες από την ιδιωτικοποίηση του νερού που διαψεύσθηκαν αφορούν κυρίως τη κακή απόδοση των ιδιωτικών εταιρειών (π.χ. στο Νταρ Ες Σαλάμ, Άκρα, Μαπούτο), τις υποεπενδύσεις (π.χ. Βερολίνο, Μπουένος Άιρες), τις διαφορές επί των λειτουργικών δαπανών και τις αυξήσεις των τιμών (π.χ. Αλμάτι, Μαπούτο, Ινδιανάπολη), τη ραγδαία αύξηση στους λογαριασμούς του νερού (π.χ. Βερολίνο, Κουάλα Λουμπούρ), τις δυσκολίες στον έλεγχο των ιδιωτικών φορέων (π.χ. Ατλάντα), στην έλλειψη οικονομικής διαφάνειας (π.χ. Γκρενόμπλ, το Παρίσι, το Βερολίνο), στις περικοπές προσωπικού και στη κακή ποιότητα των υπηρεσιών (π.χ. Ατλάντα , Ιντιανάπολις).
Τέλος από την άλλη πλευρά η επαναδημοτικοποίηση τείνει να οδηγήσει σε αυξημένη πρόσβαση και ποιότητα στις υπηρεσίες. Ίση ή μεγαλύτερη αποδοτικότητα των δημόσιων υπηρεσιών νερού και χαμηλότερες τιμές έχουν παρατηρηθεί σε πόλεις τόσο διαφορετικές μεταξύ τους όπως το Παρίσι (Γαλλία) και το Αλμάτι (Καζακστάν). Σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως η Γκρενόμπλ (Γαλλία) και το Μπουένος Άιρες (Αργεντινή), οι νέες δημόσιες επιχειρήσεις έχουν αυξήσει σημαντικά τις επενδύσεις στα συστήματα νερού. Άλλοι δήμοι έχουν επίσης επωφεληθεί από την επαναδημοτικοποίηση για να ενισχύσουν τη λογοδοσία και τη συμμετοχή του κοινού.
