Η ιστορική αξία της εμποροπανήγυρης χρονολογείται από την εποχή της Τουρκοκρατίας, ήταν συνέχεια των εμποροπανηγύρεων της Λάρισας, του Τιρνάβου, της Ελασσόνας και των Σερβίων. Μετά την Κοζάνη οι εμποροπανηγύρεις συνεχιζόταν στην Πτολεμαΐδα, το Αμύνταιο. η μορφή της οποίας είχε σχεδόν την υποδοχή του χειμώνα, μιας και όπως γνωρίζουμε η περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας «είχε» τουλάχιστον σφοδρούς χειμώνες. Βέβαια την τελευταία δεκαετία οι χειμώνες της περιοχής μας είναι πιο φιλικοί…
Δεν υπάρχει ακριβής προσδιορισμός για τη χρονολογική έναρξη της εμποροπανήγυρης, κάποιες έγγραφες πληροφορίες την τοποθετούν γύρω στα τέλη του 17ου αιώνα – αρχές 18ου , βέβαια με διάφορες και διαφορετικές εκδοχές από το πώς ξεκίνησε μέχρι από το που ξεκίνησε και που σήμερα υφίσταται.
Με κάποιους παλαιότερους που μιλήσαμε μας είπαν, όπως γνωρίζουν και όλοι οι παλαιότεροι, ότι το πανηγύρι έχει κατά καιρούς περάσει από διάφορα σημεία της πόλης για να καταλήξει στη σημερινή περιοχή, με αρκετή συρρίκνωση ως προς τις οδούς που εκτείνεται πλέον.
Για να αναμοχλεύσουμε μερικές : περιοχή «*Αυλαγάς» είναι η περιοχή που σήμερα βρίσκονται τα ιατρεία του Ι.Κ.Α, εκτεινόταν σε όλη την ευρύτερη περιοχή προς τα εσωτερικά σημερινών οδων Σταμάτη Κλεάνθη κλπ, περιοχή Πυροσβεστικής ή αλλιώς «το Ζντρουπ’ τ’αλώνι» όπως το έλεγαν οι παλαιότεροι, περιοχή Αγ. Αθανασίου, περιοχή Τζόνσον (σημερινή οδός Γκέρτσου), περιοχή κόμβος Κ.Τ.Ε.Λ Κοζάνης (πρώην φυλακές), περιοχή Πανόραμα( δρόμος Κοζάνης – Κρόκου) .
Το μόνο βέβαιο είναι όπως γνωρίζουν και οι παλαιότεροι ότι η εμποροπανήγυρη στο παρελθόν διαρκούσε εννέα ημέρες εξού και το όνομά της «νιάημερος» .
Η εμποροπανήγυρη της Κοζάνης είναι αποδεδειγμένα «Θεσμός για την περιοχή» και όλοι την περιμένουν κάθε πρώτη Τρίτη του Οκτώβρη να περιπλανηθούν στους δρόμους του νιάημερου.
Δεν είναι τόσο το γεγονός ότι ο κόσμος θέλει να ψωνίσει , όσο η «έλξη» για κάτι διαχρονικό, κάτι που έχει περάσει στο DNA των Κοζανιτών.
Είναι αυτή η μαγική έλξη που κάθε χρόνο όλοι διαμαρτύρονται για διάφορα… από το κυκλοφοριακό μέχρι για τα καλούδια που ψώνισαν… και όμως στα μέσα του Σεπτέμβρη η «αφύπνιση» λειτουργεί ενστικτωδώς και το πέρασμα από το πανηγύρι είναι αναπόφευκτο…
Αν βρεθείτε στους δρόμους του πανηγυριού ή νιάημερου κατά την Κοζανίτικη – όχι βέβαια γιατί το θέλετε… αλλά επειδή κάποιος άλλος σας τράβηξε, με το ζόρι βέβαια μην ξεχάσετε να εφοδιαστείτε με : κάλτσες, παντόφλες, πυτζάμες, χαλβά και για τους μικρούς της υπόθεσης «γκοργκίλια» !
Εφιστούμε την προσοχή των επισκεπτών στις τσάντες τους για τυχόν “επιθέσεις” από τους επιτήδειους της υπόθεσης, οι οποίοι δίνουν την κακή υπόσταση του πανηγυριού… Προσοχή λοιπόν !
Καλή διασκέδαση σε όλους… Και του χρόνου με υγεία!
*Αυλαγάς : τούρκικη λέξη, σημαίνει μεγάλος, πλατύς χώρος
Για τους μερακλήδες της υπόθεσης σας παραθέτουμε ιστορική γνήσια συνταγή χαλβά «παλιάς» κοζανίτισσας (κλικ εδώ).
Α.Ζ. για το kozaniLife.gr
