Ο Προφήτης Ηλίας είναι το παλιότερο εκκλησάκι του Διλόφου. Κτίστηκε το 1817
και ανακαινίστηκε εκ νέου το 1866. Μπορείτε να φτάσετε είτε με αυτοκίνητο είτε
περπατώντας μέσω δασικού δρόμου. Η διαδρομή είναι εκπληκτική καθώς βρίσκεται
μέσα σε δάσος από πεύκα, έλατα, βελανιδιές και καστανιές. Φτάνοντας στο
εκκλησάκι θα έχετε τη δυνατότητα να θαυμάσετε την πραγματικά υπέροχη θέα που
προσφέρει αυτό το ύψωμα. Είναι χτισμένο πάνω στο διάσελο ανάμεσα στους
ψηλούς λόφους του Ρουμανιού και της Βάλιας, που πάντα φυσάει ένα δροσερό
δυνατό αεράκι. Θα αντικρύσετε τον πανύψηλο Σμόλικα με τα αιώνια χιόνια, τη
Γομάρα, τη Βασιλίτσα, το Μελίσσι και πιο κοντά την Πλάκα και τον Ξέρακα.
Το εξωκλήσι του Προφήτη Ηλία βρίσκεται σε γραφικό κωνικό λόφο στη θέση «Βίγλα». Ανεγέρθηκε το 1971 με έξοδα των οικογενειών Μιχαήλ Τσιόγκα και Ηλία Παπαδόπουλου.
Ο Ναός του Προφήτη Ηλία βρίσκεται χτισμένος σε ένα ύψωμα έξω από το
χωριό,πάνω στα ερείπια παλαιότερου Ναού. Κατά την περίοδο του δευτέρου
παγκοσμίου πολέμου στην θέση του παλιού Ναού υπήρχε στρατιωτικό
φυλάκιο,και σώζονταν μόνο η κόγχη του Ιερού. Αρκετά χρόνια μετά τον
πόλεμο οι κάτοικοι του χωρίου το 1964 ανήγειραν στην σημερινή του μορφή
τον Ναό Του Προφήτη Ηλία.Μετά τον Ναό του Προφήτη Ηλία υπάρχει και το
εξωκλήσι Του Αγίου Αθανασίου που χτίστηκε το 1981.
Ανατολικά του χωριού υψώνεται ο δασοσκέπαστος Α·ί – Λ ι ά ς . Κατάκορφα στο ύψωμα, φαντάζει σήμερα θαμπωτικά κάτασπρο, σαν θεϊκή κορόνα, το ξωκλήσι του Προφήτη. Όπως μνημονεύουν οι φορείς των παραδόσεων, σε περασμένα χρόνια, υπήρχε μοναστήρι αφιερωμένο στον Αί-Λιά, σε μια έκταση τριών στρεμμάτων. Ένα γύρο από το μοναστήρι υπήρχε μαντρότοιχος. Η πύλη βρισκόταν βορειοανατολικά. Στην αυλή του μοναστηρίου υπήρχε πηγάδι, για τις ανάγκες του μοναστηριού. Πότε καταστράφηκε παραμένει άγνωστο. Ύστερα από την καταστροφή και την ερήμωση του μοναστηριού οι κάτοικοι έστησαν εκεί ένα φτωχό εικονοστάσι του Προφήτη, που κράτησε μέχρι το 1923. Τον ίδιο χρόνο ο Μιχαήλ Ιωάννου Ζηκόπουλος ανήγειρε στον ίδιο τόπο ένα μικρό ξωκλήσι, το οποίο στα χρόνια του εμφυλίου σπαραγμού (1946-1949) καταστράφηκε και ξαναχτίστηκε το 1968.Μια μαρμαρόπλακα, πάνω από την είσοδο, μας πληροφορεί, πως: ”ΑΝΗΓΕΡΘΗ ΚΟΠΟΙΣ ΚΑΙ ΔΑΠΑΝΑΙΣ ΤΩΝ ΕΝΤΟΠΙΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤ ΑΧΟΥ ΤΕΚΝΩΝ ΤΗΣ ΑΝΘΟΥΣΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΕΡΙΧΩΡΩΝ ΕΝ ΕΤΕΙ 1968 ΠΑΡ ΑΠΛΕΥΡΩΣ ΠΑΛΑΙΟΥ ΤΟΙΟΥΤΟΥ ΑΝΕΓΕΡΘΕΝΤΟΣ ΕΝ ΕΤΕΙ 1923 ΥΠΟ ΑΕΙΜΝΗΣΤΟΥ ΜΙΧΑΗΛ ΖΗΚΟΠΟΥ ΛΟΥ ΚΑΙ ΣΥΖΥΓΟΥ Α ΥΤΟΥ ΔΕΣΠΟΙΝΗΣ”.
Το γραφικό εξωκλήσι λειτουργιέται δυο φορές το χρόνο, την Τρίτη του Πάσχα και στις 20 Ιουλίου, με συρροή πολλών προσκυνητών και από τα γύρω χωριά.
ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ Το μοναστήρι του Προφήτη είναι συνδεδεμένο με τις παρακάτω παραδόσεις 1. Το Ελάφι: Κάθε χρόνο, ανήμερα της γιορτής του Προφήτη, 20 Ιουλίου, ερχόταν από τη βόρεια πυκνοδασωμένη πλαγιά ένα ελάφι και προσφέρονταν να θυσιαστεί. Οι καλόγεροι το έπιαναν, το έσφαζαν, το μαγείρευαν και μετά τη Θεία Λειτουργία το πρόσφεραν, σαν αντίδωρο, στους προσκυνητές και στη συνέχεια ακολουθούσε γλέντι με νταούλια και βιολιά, ως τις βραδινές ώρες. Αυτό γινόταν χρόνια και χρόνια. Την τελευταία φορά το ελάφι ήταν κουτσό και κούτσα-κούτσα άργησε να φτάσει στο μοναστήρι στην ώρα του … Οι καλόγεροι περίμεναν με αγωνία … Κάποια ώρα το ελάφι μπήκε στο μοναστήρι … Οι καλόγεροι, χωρίς καθυστέρηση, χωρίς να τ’ αφήσουν να ξεκουραστεί, τ’ άρπαξαν και το ‘σφαξαν. Η χρονιά που ήρθε κουτσό το ελάφι στάθηκε και η τελευταία, γιατί με τον ερχομό της Τουρκιάς στον τόπο μας, καταστράφηκε και το μοναστήρι.
2. Η τσομπανοπούλα: Τούτη η παράδοση αναφέρεται σε μια άμοιρη κοπέλα και μας μεταφέρει στα μαύρα και πικρά χρόνια της σκλαβιάς. Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, που οι Τουρκαρβανί τες αλώνιζαν στον τόπο μας, μια κοπέλα έβοσκε τ’ αρνιά της στην πλαγιά του Α’ί-Λιά. Εκεί που η κοπέλα αμέριμνη θαύμαζε την ομορφιά της ανοιξιάτικης φύσης και ήταν βυθισμένη στα γλυκά όνειρα της καρδιάς της, δέχτηκε την επίθεση ενός Αρβανίτη, με ανήθικους σκοπούς. Η κοπέλα για να γλιτώσει, από τα νύχια του βιαστή, το έβαλε στα πόδια. Ο Αρβανίτης ξαναμμένος την ακολούθησε. Τρέχοντας η κοπέλα έφτασε ψηλά στα ερείπια του μοναστηριού του Α’ί-Λιά. Ο Αρβανίτης όλο και την πλησίαζε. Δεν έλεγε να παραιτηθεί απ’ το σκοπό του. Η κοπέλα σαν είδε πως κινδύνευε να πέσει στα χέρια του βιαστή, προτίμησε να πέσει στο πηγάδι του μοναστηριού … Οι δικοί της, σαν πέρασε η ώρα και δεν φάνηκε η κοπέλα ανησήχησαν. Την αναζήτησαν παντού … Εκεί πάνω στο παλιομονάστηρο, έξω απ’ το πηγάδι βρήκαν το κεφαλομάντιλό της .. .Τη βρήκαν πνιγμένη. Και επειδή η Εκκλησία μας δεν ψάλλει νεκρώσιμες ακολουθίες, για όσους αυτοκτονούν, μαζεύτηκαν όλοι οι χωριανοί και γέμισαν το πηγάδι με πέτρες, θά.φτοντας, μέσα σ’ αυτό, και την άμοιρη κοπέλα.
Ο Άγιος Ηλίας πανηγυρίζει του Προφήτη Ηλιού (20 Ιουλίου). Διαθέτει σύγχρονο ξενώνα,ο οποίος εξυπηρετεί ιδιαίτερα τους επισκέπτες του µοναστηριού που επιθυµούν να παραµείνουν περισσότερες από µια ηµέρες.Σήµερα στο χωριό µένουν λιγοστοί κάτοικοι, κυρίως ηλικιωµένοι, µε το χαµόγελο στο στόµα,και µε µία νοσταλγία για τα παλιά έτοιµοι να σου ανοίξουν την καρδιά τους.
ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΠΡΟΦΗΤΟΥ ΗΛΙΟΥ ΘΕΣΗ ¨ΜΠΑΤΖΗ¨
Για το χτίσιμο της νέας εκκλησίας του Προφήτη Ηλία συγκροτήθηκε ειδική επιτροπή διορισμένη από τον Μητροπολίτη Σισανίου – Σιατίστης Πολύκαρπο. Το 1963 κατεδαφίστηκε το μικρό εξωκλήσι που υπήρχε εκεί. Τον ίδιο χρόνο άρχισε το χτίσιμο της σημερινής εκκλησίας, την μελέτη της οποίας εκπόνησε αδαπάνως ο πολιτικός μηχανικός Ν. Αθανασιάδης. Όλοι οι Τσοτυλιώτες βοήθησαν οικονομικά την προσπάθεια της επιτροπής για την ανέγερση του ναού. Οι εικόνες του τέμπλου είναι δωρεές και αφιερώματα των κατοίκων του Τσοτυλίου καθώς και τα υπόλοιπα μέρη του ναού.
Ο ναός του Προφήτη Ηλία,κτίστηκε το 1981,από τις εισφορές των κατοίκων της Νεάπολης.Βρίσκεται νότια της πόλης,και έξω από τον ποντιακό συνοικισμό,πάνω σε ένα λόφο.Τα εγκαίνια του ναού πραγματοποίησε ο Μητροπολίτης Σισανίου και Σιατίστης Κ.Αντώνιος στις 22 Οκτωβρίου 1984.Ο ναός πανηγυρίζει στις 20 Ιουλίου ,γιορτή του Προφήτη Ηλία.
Έξω από το χωρίο,σε μία όμορφη τοποθεσία βρίσκεται το εξωκλήσι του Προφήτη Ηλία,λίγο
πριν μπούμε στο χωριό όπως ερχόμαστε από το Κλήμα,σε ένα αγροτικό παράδρομο,στα αριστερά μας πριν από το πρώτο σπίτι του χωριού.
Έξω από το χωριό στον δρόμο που οδηγεί προς την Ασπρούλα υπάρχει το εξωκλήσι το Προφήτη Ηλία,και το νεκροταφείο και στον ίδιο δρόμο πιο έξω το εξωκλήσι του Αγίου Αθανασίου.
Δυτικά από το εξωκλήσι του προφήτη Ηλία, υπήρχε παλιό νεκροταφείο. Επίσης τάφοι υπάρχουν και στις τοποθεσίες: “ΠΕΝΤΕ ΑΛΩΝΙΑ” και “ΜΑΡΚΑΤΑ ΛΕΥΚΑΔΙΑ¨ , όπου αποκαλύφτηκαν θεμέλια σπιτιών, πλήθος από χοντρά κεραμίδια κλπ., που μαρτυρούν πως κι εδώ υπήρχε κάποιος οικισμός. Με τα όσα αναφέραμε παραπάνω στις τοποθεσίες: ”ΜΠΑΧΤΕΔΙΑ -ΔΡΑΓΑΣΙΑ¨,”ΑΪ-ΣΩΤΗΡΑ¨, “ΑΪ-ΘΑΝΑΣΗ¨ και “ΠΕΝΤΕ ΑΛΩΝΙΑ- ΜΑΡΚΑΤΑ ΛΕΥΚΑΔΙΑ¨, υπήρχαν οικισμοί, αλλά πότε καταστράφηκαν παραμένει άγνωστο.
Παρεκκλήσι Προφήτη Ηλία – Αγίου Φανουρίου
Ανεγερθεί στην θέση ΖΙΑΡΕΤ στα σύνορα Μολόχας –Πλατανιάς, από την οικογένεια Γεωργίου και Ζωής Λαζαρίδη το έτος 1997 εις μνήμη των γονέων τους ποντίων και πατριωτών, προερχομένων εκ του Μεταλλείου Ταύρου Μικράς Ασίας. Την αγιογράφηση προσέφεραν συγχωριανοί και πατριώτες.
Άλλο ένα εξωκκλήσι είναι του Προφήτη Ηλία ή ο Μικρός Αηλιάς όπως συνηθίζεται να το λένε.Είναι άγνωστο το πότε
χτίστηκε, αλλά πιστεύεται ότι χτίστηκε πριν το 1855,μετά την μεγάλη πλημμύρα του 1833 που σχηματίστηκε λίμνη
και κράτησε τα νερά της πάνω από 30 χρόνια. Λειτουργείτε κάθε χρόνο την δεύτερη ημέρα του Πάσχα. Ο “Μικρός
Αηλιάς” είναι συνδεδεμένος με την ιστορία του Μακεδονικού Αγώνα όπου λημέριασε με το σώμα του ο Παύλος
Μελάς στις 12 Μαρτίου του 1904. Το 1969 χάλασαν το παλιό εξωκκλήσι και έχτισαν καινούριο.
βόρεια του χωριού βρίσκετε χτισμένος ο Προφήτης Ηλίας που ανακατασκευάστηκε με δαπάνες των εν Αυστραλία ομογενών το έτος 1967-68.
Σώζονται δυο εξωκκλήσια προς τιμήν του προφήτουΗλία. Το ένα είναι κτισμένο στην κορυφή του βουνού,στην άκρη του ομωνύμου δάσους του Αηλιά, το δεύτερο στην άκρη της κωμοπόλεως, στην ίδια όμως γραμμή. Το παλιό εξωκκλήσι έχει τη φυσική του θέση, επάνω στη κορυφή, όπως συνηθίζεται να κτίζονται οι ναοί αυτού του αγίου. Είναι δεμένο το εξωκκλήσι με τη λαϊκή παράδοση και πίστη,υπάρχει βράχος πλησίον στον οποίο βρίσκεται μια γούβα που μοιάζει με πατημασιά αλόγου. Λένε λοιπόν, ότι είναι η πατημασιά του αλόγου του προφήτη Ηλία. Παραπλεύρως δυο βράχοι αφήνουν ένα μικρό άνοιγμα. Οι προσκυνητές περνούν απ’ αυτό το άνοιγμα «τήν τρύπα του Άηλιά» έρποντες . Οποιος δεν μπορεί να περάσει σημαίνει ότι έχει αμαρτίες. Κάμνει τότε τάμα στον Α-ηλιά και βγαίνει επιστρέφοντας. Επειδή η ανάβαση είναι δύσκολη, οι κάτοικοι έκτισαν τον καινούργιο ναό προ 300 περίπου χρόνων στην άκρη του χωριού. Οταν όμως τοποθέτησαν την εικόνα του προφήτου Ηλία στο νέο ναό, αυτή έφυγε και πήγε στον παλιό ναό. Αυτό συνέβη τρεις φορές και έτσι πείσθηκαν και άφησαν τη θαυματουργή εικόνα στη θέση της.
Η εικόνα αυτή η θαυματουργή δεν υπάρχει σήμερα και αγνοώ τι απέγινε. Το παλιό εξωκκλήσι ανακατασκευάστηκε προ ετών από ομάδα ευσεβών νέων και συχνά ανάβουν το καντήλι του οι τσομπάνηδες. Προ δεκαετίας που ζούσε η Σουλτάνα Ζιάμου (Τιάνια Κορμά)
ανέβαινε σχεδόν κάθε μέρα η ευσεβής γυναίκα και άναβε τα καντήλια
μέχρι του θανάτου της, που συνέβη σε ηλικία 93 ετών. Το υψόμετρο 110 περίπου μέτρα.
Διαβάστε περισσότερα στο http://www.tovoion.com
