Με το Ν.3852/2010, (σχέδιο «Καλλικράτης»), σε κάθε Περιφέρεια συστάθηκε Περιφερειακή Επιτροπή Διαβούλευσης. Είναι ένα γνωμοδοτικό όργανο, στο οποίο συμμετέχουν οι Δήμαρχοι της Περιφέρειας, φορείς, οργανώσεις και πολίτες. Συμμετέχω ως πολίτης στην Περιφερειακή Επιτροπή Διαβούλευσης της Περιφέρειας Δυτ. Μακεδονίας, η οποία δυστυχώς δεν συγκλήθηκε παρά μόνο δυο φορές και συνεδρίασε μόνο μια (η Επιτροπή συγκαλείται απ’ τον Περιφερειάρχη, συνεδριάζει δημόσια τουλάχιστον μια φορά ανά τρίμηνο και διατυπώνει τη γνώμη της για τα θέματα που εισάγονται προς συζήτηση).
Τον Αύγουστο 2013 ξεκίνησε η διαδικασία σύνταξης του νέου Ειδικού Αναπτυξιακού Προγράμματος (ΕΑΠ) 2012-2016, που θα έχει τη μορφή πενταετούς Αναπτυξιακού Προγράμματος, για τις Περιφερειακές Ενότητες Κοζάνης και Φλώρινας. Το ΕΑΠ είναι αυτό που λέμε «Τοπικός Πόρος» και αφορά μόνο τις ηλεκτροπαραγωγές περιοχές. Ανακοινώθηκε από την Περιφέρεια ότι θα γίνει «δημόσια διαβούλευση» κι έστειλα τις προτάσεις μου, αλλά τελικά έγινε μόνο μια διαδικασία συλλογής απόψεων και καμιά διαβούλευση. Είναι λυπηρό ότι οι απόψεις που κατατέθηκαν ήταν ελάχιστες συγκριτικά με το πλήθος των φορέων και τη σημασία του θέματος: Πανεπιστήμιο, ΕΒΕ, ΤΕΙ & ΜΚΕ/ΤΕΙ, ΚΕΠΚΑ, ΚΕΚ ΑΜΕΑ, ΚΕΠΕ, Δήμος Βοΐου, Οικονομικό Επιμελητήριο και ο υπογράφων. Ουδέποτε μάθαμε το περιεχόμενο των προτάσεων. Και δεν ακούσαμε συγκεκριμένες προτάσεις από βουλευτές, από τον Περιφερειάρχη & τους Περιφερειακούς Συμβούλους, από τους «ενεργειακούς» Δήμους, από πολιτευτές, απ’ το ΤΕΕ, κλπ.
Ήδη σε λιγότερο από δυο μήνες έχουμε αυτοδιοικητικές εκλογές. Χρειαζόμαστε οι υποψήφιοι να παρουσιάσουν κάτι περισσότερο από γενικόλογες «εκθέσεις ιδεών». Κάποιοι ίσως βολεύονται να μας βάζουν να ψηφίσουμε με οπαδικά χαρακτηριστικά, με συγγενείς και φίλους, με ο,τιδήποτε το απολίτικο. Τα προβλήματα της περιοχής πιθανώς θα τα λύσουν κατόπιν ερήμην μας, χωρίς σχεδιασμό, στη λογική του βλέποντας και κάνοντας. Για να βοηθήσω λοιπόν τη δημόσια συζήτηση, δίνω σήμερα στη δημοσιότητα το κείμενο των συγκεκριμένων προτάσεων, που είχα καταθέσει τον περασμένο Αύγουστο.
Το κείμενο που είχα στείλει στην Περιφέρεια περιλάμβανε ως παρ. Α το νομικό πλαίσιο του ΕΑΠ και ως παρ. Β, Γ και Δ Παρατηρήσεις επί του «Κειμένου Διαβούλευσης» της Περιφέρειας. Οι προτάσεις είναι στην παρ. Ε:
Ε. Προτάσεις
Κατόπιν των πιο πάνω διαπιστώσεων, ως γενικοί άξονες που πρέπει να διέπουν το ΕΑΠ 2012-2016 προτείνονται και οι πιο κάτω:
Ε1. Τι θα πρέπει να αποφευχθεί:
Θα πρέπει να αποφευχθεί η κατάτμηση του διατιθέμενου ποσού σε πολυάριθμα μικρά έργα, τα οποία τελικά δεν δημιουργούν προστιθέμενη αξία στην περιοχή.
Θα πρέπει να αποφευχθεί η μετατροπή του ΕΑΠ σε πρόγραμμα ΟΑΕΔ, με απευθείας ενίσχυση φυσικών προσώπων, καθώς και η επιδότηση θέσεων εργασίας με απευθείας συμμετοχή στο μισθολογικό κόστος επιχειρήσεων.
Θα πρέπει να αποφευχθούν τα έργα «αναπλάσεων» πεζοδρομίων & πλατειών που δεν δημιουργούν προστιθέμενη αξία στην περιοχή (δεν αποτελεί «ανάπλαση» η αρχική διαμόρφωση πλατειών & πεζοδρομίων εκεί όπου δεν υπάρχουν).
Θα πρέπει να αποφευχθεί η χρηματοδότηση από το ΕΑΠ των τοπικών θερινών πανηγυριών μέσω «πολιτιστικών συλλόγων».
Ε2. Ποιες μπορεί να είναι προτιμητέες δράσεις:
Θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν έργα που δημιουργούν προστιθέμενη αξία στην περιοχή και προωθούν συνέργειες μεταξύ διαφόρων τομέων της οικονομίας της περιοχής. Ενδεικτικά αναφέρονται :
Το ΕΑΠ μπορεί να διατεθεί κυρίως για την ενίσχυση υποδομών των 2 περιφερειακών ενοτήτων. Οι υποδομές στο χώρο της Παιδείας θα πρέπει να έχουν προτεραιότητα, ώστε Παν/μιο-ΤΕΙ να αποτελέσουν όχημα στήριξης και ανάπτυξης της περιοχής στη μεταλιγνιτική εποχή. Επίσης μπορεί να διατεθεί για την ενίσχυση ευρύτερης σημασίας υποδομών της περιοχής, (π.χ. εγγειοβελτιωτικά έργα, ταμιευτήρες, αρδευτικά δίκτυα, κλπ).
Το ΕΑΠ μπορεί να συνδεθεί με το Επιχειρησιακό σχέδιο για το καλάθι προϊόντων της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας και τις αναγκαίες υποδομές. Να στηριχτεί η επιχειρηματικότητα και η ίδρυση μονάδων μεταποίησης, τυποποίησης και εμπορίας αγροτικών ή άλλων προϊόντων στον τόπο παραγωγής.
Προτείνεται η ίδρυση φορέα παρακολούθησης των ενεργειακών δραστηριοτήτων στην περιοχή, με έμφαση στην παρακολούθηση του ρυθμού εκμετάλλευσης και αποκατάστασης της μορφολογίας του τοπίου σύμφωνα με τις εγκεκριμένες Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, καθόσον η Δ/νση Περιβάλλοντος της κάθε Περιφ. Ενότητας, που έχει εκ του νόμου την αρμοδιότητα, έχει εκ των πραγμάτων περιορισμένες δυνατότητες. Ο φορέας αυτός μπορεί να περιλαμβάνει το ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας που διαθέτει εξειδικευμένο λογισμικό, την ΑΝΚΟ ως φορέα παρακολούθησης του ΕΑΠ και το τοπικό ΤΕΕ. Ο φορέας αυτός θα συνεργάζεται με τις μεταλλευτικές επιχειρήσεις της περιοχής και την Επιθεώρηση Μεταλλείων Βόρειας Ελλάδας για την παρακολούθηση του ρυθμού εξόρυξης και αποκατάστασης, προκειμένου να προληφθεί η δημιουργία στα διάφορα λιγνιτωρυχεία καταστάσεων ανάλογων με τα ΜΑΒΕ, όπου τελικά χρειάστηκαν τεράστια κονδύλια.
Προτείνεται η ενίσχυση του τουριστικού προϊόντος της περιοχής με πλήρη αναμόρφωση των δικτυακών ιστοτόπων των φορέων της περιοχής για πολύγλωσση ενημέρωση (αγγλικά, γερμανικά, ιταλικά, ρωσικά, σερβοκροατικά, αλβανικά, βουλγάρικα, ρουμάνικα), παροχή υπηρεσιών ενημέρωσης βασισμένων σε ψηφιακά δεδομένα εδάφους, δημιουργία εξειδικευμένων τουριστικών διαδρομών με πλήρη εδαφική σήμανση. Η Εγνατία Οδός αποτελεί σημαντική διαδρομή διέλευσης Βαλκάνιων τουριστών προς άλλες περιοχές, θα πρέπει να υπάρξει προσπάθεια να μείνουν στη Δυτική Μακεδονία.
Προτείνεται η ενίσχυση της κτηνοτροφικής ταυτότητας της περιοχής, με ενίσχυση των υπηρεσιών προς τους παραγωγούς κρέατος & γάλακτος. To 70% των κτηνοτροφικών επιχειρήσεων της Δυτ. Μακεδονίας βρίσκεται στις Περ. Ενότητες Κοζάνης-Φλώρινας. Ενίσχυση καινοτόμων δράσεων παραγωγής ζωοτροφών, (π.χ. θα μπορούσε να επιδοτηθεί η πιλοτική κατασκευή, από επιχειρήσεις του κλάδου μετάλλου της περιοχής, αποκεντρωμένων υδροπονικών μονάδων παραγωγής ζωοτροφών για τοποθέτησή τους είτε σε θέσεις συγκέντρωσης κτηνοτροφικών μονάδων, είτε σε επιμέρους Δημοτικά Διαμερίσματα). Το Τμήμα Βιομηχανικού Σχεδιασμού του ΤΕΙ θα μπορούσε να συμμετέχει στη βελτίωση τέτοιων μονάδων.
Προτείνεται η εκτεταμένη ανάπτυξη δημόσιων ασύρματων δικτύων wi-fi σε όλη την περιοχή των 2 περιφερειακών ενοτήτων, (π.χ. σε όλα τα δημόσια κτίρια, σχολεία, πάρκα, ΚΤΕΛ, Σιδ. Σταθμούς, πλατείες, περιβόλους ναών, κλπ), προκειμένου να ενισχυθεί η δυνατότητα πρόσβασης των πολιτών (και των τουριστών) στο διαδίκτυο.
Λόγω της ιδιάζουσας σημασίας της μέλισσας στο οικοσύστημα και για ολόκληρο τον πρωτογενή τομέα, προτείνεται η λήψη μέτρων μεγάλης ενίσχυσης της μελισσοκομίας της περιοχής. Π.χ. στήριξη της ίδρυσης νέων μελισσοκομικών επιχειρήσεων, επιχειρήσεων τυποποίησης μελισσοκομικών προϊόντων, δημιουργία επώνυμου μελισσοκομικού προϊόντος Δυτικής Μακεδονίας με ενιαίες διαδικασίες ποιοτικού ελέγχου, μπορεί να εξεταστεί η πιλοτική ανάπτυξη αυτόνομων συστημάτων ηλεκτροφόρων φρακτών προστασίας των κυψελών από τις αρκούδες με τροφοδοσία από ΑΠΕ και αντικλεπτική προστασία, (το Πανεπιστήμιο & το ΤΕΙ θα μπορούσαν να εμπλακούν στη σχετική διαδικασία), κλπ.
Προτείνεται η ενίσχυση και επιτάχυνση των διαδικασιών πιστοποίησης ποιότητας των αγροτικών/κτηνοτροφικών προϊόντων της περιοχής. Π.χ. έχουμε στην περιοχή πολλά εξαιρετικά μικρά τυροκομεία, θα μπορούσε να δημιουργηθεί επώνυμο προϊόν με ενοποίηση δραστηριοτήτων και ενιαίες διαδικασίες ποιοτικού ελέγχου.
Προτείνεται η ενίσχυση και επιτάχυνση των διαδικασιών λειτουργίας του Παρατηρητήριου Αγροτικών Προϊόντων Δυτικής Μακεδονίας.
Προτείνεται να εξεταστεί, σε συνεργασία με τους κυνηγετικούς συλλόγους της περιοχής, η ανάπτυξη κυνηγετικού τουρισμού με δημιουργία ελεγχόμενης ζώνης για κυνήγι αγριογούρουνου σε 1-2 επιλεγμένες περιοχές.
Τέλος, προτείνεται να εξεταστεί η δυνατότητα επιτάχυνσης της ολοκλήρωσης του Κτηματολόγιου δημοσίων εκτάσεων στην περιοχή, ως το μεγαλύτερο αναπτυξιακό έργο εκσυγχρονισμού που χρειάζεται η Ελλάδα σήμερα.
Σημείωνα τον περασμένο Αύγουστο ότι κατά τη σχετική συζήτηση του ΕΑΠ θα έχω τη δυνατότητα να διευκρινίσω ή να αναπτύξω περαιτέρω κάποια θέματα, αλλά δυστυχώς συζήτηση δεν είδαμε.
Και, ολοκληρώνοντας, συμπληρωματικά προς τις προτάσεις του Αυγούστου, θα μπορούσε να προσθέσει κανείς το εργοστάσιο παραγωγής ξηρού λιγνίτη, δίπλα στη νέα μονάδα Πτολεμαΐδα 5, σε περίπτωση που δεν το κατασκευάσει η ΔΕΗ. Την κατασκευή του είχα προτείνει προ διετίας και με Ομάδα Εργασίας του ΤΕΕ είχαμε εξετάσει τη δυνατότητα δημιουργίας μικρών τηλεθερμάνσεων, στα υπόλοιπα αστικά κέντρα της Δυτ. Μακεδονίας, με χρήση του ξηρού λιγνίτη.
(*) Μηχανικός Μεταλλείων – Μεταλλουργός Μηχανικός Ε.Μ.Π.
Διδάκτωρ Μηχανικός Ε.Μ.Π.
Μέλος Περιφερειακής Επιτροπής Διαβούλευσης Περ.Δυτ.Μακεδονίας
www.kozani.net/xkolovos
xkolovos@hotmail.com
