Το χορευτικό του συλλόγου Γρεβενιωτών Κοζάνης καλεσμένο από τον πρόεδρο της τοπικής κοινότητας Φελλίου κ. Ευάγγελο Κουταλή Ρήγα στα πλαίσια του εορτασμού του παρεκκλησίου των Αγίων Αναργύρων έδωσε χορευτική παράσταση τη Δευτέρα 1 Ιουλίου 2013 στην πλατεία του χωριού. Ευχαριστούμε τον πρόεδρο για την πρόσκληση και για τη φιλοξενία. Την εκδήλωση παρακολούθησε πλήθος κατοίκων του χωριού. Παραβρέθηκαν ακόμη ο πρώην αντιδήμαρχος του Δήμου Ηρακλεωτών κ. Δημήτριος Γκουλέτσος, η αγροτική ιατρός Βάια Κολτσίδα, το στέλεχος της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης κ.Γιάννης Ντόκος, ο πρόεδρος του συλλόγου ηπειρωτών Κοζάνης κ.Τσιάντας Κων/νος.
Τη δημοτική ορχήστρα πλαισίωσαν στο κλαρίνο ο Αποστόλης Τζημόπουλος, βιολί ο Φασούλας Αθανάσιος, κιθάρα Σβώλος Δημήτριος, αρμόνιο Λίτας Ιωάννης, κρουστά ο Τζημόπουλος Θεόδωρος, τραγούδι η Μάρω Παναγούλα και Τζημόπουλος Γεώργιος.
Στο χαιρετισμό ο πρόεδρος της τοπικής κοινότητας Φελλίου τόνισε: «Κυρίες και κύριοι του Συλλόγου Γρεβενιωτών Κοζάνης, αγαπητοί μου χωριανοί, ως πρόεδρος του τοπικού Συμβουλίου, σας καλωσορίζω στη σημερινή εκδήλωση και εύχομαι μέσα από την καρδιά μου, αυτή να αποτελέσει πυλώνα για τη διατήρηση της παράδοσης.
Ας γίνει λοιπόν και αφορμή για συνέχεια. Η σημερινή μας εκδήλωση, πιστεύω ότι θα αποτελέσει μια μικρή παρακαταθήκη, για να μη χαθεί το μονοπάτι και ο κρίκος που δένει το παρελθόν με το σήμερα στο χωριό μας το Φελλί Γρεβενών και αυτό να είστε σίγουροι ότι δημιουργεί σ΄ όλους τους χωριανούς μου, μια αίσθηση χαράς και ικανοποίησης.
Η αγάπη μου για τη γενέθλια γη και η μεγάλη επιθυμία της προσφοράς, με ώθησαν σε συνεργασία και με το Σύλλογο Γρεβενιωτών Κοζάνης, να πραγματοποιήσουμε σήμερα αυτή την εκδήλωση.
Τα ήθη, τα έθιμα, τα τραγούδια μας και γενικότερα η κουλτούρα του χωριού μας, αποκαλύπτουν απ΄ το χθες ότι απόμεινε και θέλουμε να τα παραδώσουμε μαζί με το δικό μας σήμερα, σ’ όλους αυτούς που έρχονται.
Η προσπάθεια αυτή, είναι ενάντια σ’ όσους άθελά τους ίσως ψαλιδίζουν και παραμερίζουν ότι έχει σχέση με την παράδοση και τα πάτρια ήθη και έθιμα.
Προσωπικά πιστεύω ότι το χωριό μας το Φελλί Γρεβενών, έχει εκείνο το έμψυχο υλικό που θα ευαισθητοποιηθεί και θα ακολουθήσει τα μονοπάτια της δημιουργίας.
Κλείνοντας θα ήθελα να ευχαριστήσω τη διοίκηση της ΔΕΥΑ Γρεβενών για την απόφαση που πήρε και αφορά το ότι οι κατοικοδημότες Φελλίου και Ελευθεροχωρίου, δε θα πληρώνουν νερό, παρά μόνο τα πάγια, αφού η ροή του νερού, από την εποχή των παππούδων και των πατεράδων μας με προσωπική τους εργασία έφεραν το νερό στα χωριά μας με φυσική ροή. Εύχομαι σ΄ όλους σας προσωπική και οικογενειακή ευτυχία και να περάσετε καλά».
Στο χαιρετισμό του ο πρόεδρος του Συλλόγου Γρεβενιωτών κ. Δημήτριος Μπουκάλης ευχαρίστησε τον πρόεδρο της τοπικής κοινότητας για το κάλεσμα τονίζοντας παράλληλα την προσπάθεια που κάνουν οι σύλλογοι να μεταδώσουν στη νέα γενιά τα τραγούδια που χόρευαν οι παππούδες και οι πατεράδες μας.
Κοινοτικά: Ο οικισμός Φιλί χτισμένος σε υψόμετρο 630 μέτρων μαζί με τον οικισμό Ελευθεροχώρι αναγνωρίστηκαν ως κοινότητα στις 31-12- 1918 με έδρα το Φιλί. Μετονομάσθηκε σε Φελλί στις 19-12-49, προσαρτάται στο Δήμο Γρεβενών στις 1 4-12-1997. Τελικά μετονομάσθηκε σε Φελλίον, το. Επικράτησε να λέγεται ως Φλί. Είναι χτισμένος στη συμβολή των ποταμών Αλιάκμονα και Βενέτικου.
Στον εκλογικό κατάλογο της Υποδιοικήσεως Γρεβενών που συντάχθηκε το 1914 συμπεριελήφθησαν 104 άρρενες ψηφοφόροι μεταξύ των οποίων Μπλαχάβας Κων/νος του Αθανασίου (1864) διδάσκαλος, Μαραμής Παπαγρηγόριος του Ιωάννη (1860) ιερεύς, Παπάς Παπαευθύμιος του Ιωάννη (1868) ιερεύς.
Στις πρώτες βουλευτικές εκλογές που διεξήχθησαν στις 31 Μαΐου 1915 οι ψηφοφόροι του οικισμού ψήφισαν στο Βον εκλογικό κέντρο της Υποδιοικήσεως Γρεβενών με τόπο ψηφοφορίας τα Γρεβενά μαζί με τους οικισμούς Βατόλακκο, Ασπρόκαμπο, Μυρσίνα, Καλαμήτσι, Μεσόλακκο, Καλόχι, Ελευθεροχώρι, Μελίσσι, Μαυραναίοι, Δοξαρά, Καληράχη, Έλατο, Κυρακαλή, Κάστρο, Μαυρονόρος, Αναβρυτά.
Στις κοινοτικές εκλογές του 1925 έλαβαν από 28 ψήφους, όσοι και οι ψηφίσαντες, έκαστος των 5 υποψηφίων μη προταθέντων άλλων. Χρίστος Ματέρης, Κων/νος Γκουντούλης, Αθανάσιος Μποζοβίτης, Αθανάσιος Σαντίκας, Χρήστος Κουταλής. Το 1935 πρόεδρος της κοινότητας ήταν ο Κων/νος Γκουντούλας και αντιπρόεδρος ο Ιάκωβος Ασλανίδης. Το 1953 πρόεδρος Ι.Ντόκος και αντιπρόεδρος ο Αθ.Βαζούρας.
Το 1926 εξυπηρετούνταν το Φιλί από το αγροτικό ιατρείο της Τόριστας (Ποντινή).
Αρχειακές πηγές: α) Νικόλαος Σχινάς Οδοιπορικαί Σημειώσεις Αθήναι 1886. «Εντεύθεν η οδός διέρχεται του χωρίου Φιλί τσιφλικίου ανήκοντος τω εκ Γρεβενών Αχμέτ-αγά, οικουμένου υπό 240 χριστιανών και έχοντος εκκλησίαν και σχολείον.
β)Γ.Σακελλάρης Επιθεωρητής Γρεβενών 10-12-1941: «Το χωρίον τούτο κατοικείται υπό ελλήνων και προσφύγων, ομιλούντων τη λαζικήν και ελληνικήν. Τα ήθη και τα έθιμά των είναι ελληνικότατα. Από αμνημονεύτων ετών υπήρχε το χωρίον. Ουδέν όμως τεκμήριον θετικό υπάρχει μαρτυρούν την ακριβή χρονολογία της ιδρύσεώς του. Η σωζόμενη εκκλησία φέρει χρονολογία 1883. Διδακτήριον δεν ανηγέρθη…».
γ) Γούση Κυριακή: Η παιδεία στην περιφέρεια Γρεβενών κατά την ύστερη Τουρκοκρατία 1830-1912: «Κατά την απογραφή των σχολείων που έγινε το 1912-13, σημειώνεται η λειτουργία κοινού σχολείου στο χωριό δύο τάξεων και 1 προκαταρκτικής όπου φοιτούσαν συνολικά 10 μαθητές. Ειδικότερα φοιτούσαν στην προκαταρκτική 4, στην Α΄3 και Β΄3. Την ίδια χρονιά υπηρετούσε ως δάσκαλος στο χωριό ο Ευθύμιος Αθ. Μάρκου από το Δεσπότη , 17 ετών, απόφοιτος της Γ΄τάξης του Σχολείου του Σνίχοβου, που είχε 4 ½ χρόνια προϋπηρεσία έναντι ετήσιου μισθού 10 λιρών. Τα έσοδα του σχολείου προέρχονταν από την εκκλησία και το δίσκο της εκκλησίας».
δ) ΓΑΚ Κοζάνης: Το σχολείο το 1937 στεγάζεται σε οίκημα του Γ.Σ.Α.Α.Κ Φιλής άνευ ετησίου μισθώματος. Είναι διώροφο. Ο κάθε όροφος αποτελείται από ένα δωμάτια με 32 μαθητές το καθένα. Είναι κατάλληλο για μελλοντική στέγαση του σχολείου.
Πληθυσμός: Χριστιανικές οικογένειες Σύμφωνα με την απογραφή του 1859 οι χριστιανικές οικογένειες που συνεισέφεραν στην Αρχιερατική και Πατριαρχική επιχορήγηση ήταν 14. Το 1910 στην απογραφή του Βιλαετίου Θεσσαλονίκης αναφέρεται ως Φυλή με πληθυσμό 237 κατοίκους. Τα έτη 1913=212, 1920=155, 1928=488, 1940=343, 1951=551, 1961=407, 1971=347, 1981=353, 1991=306, 2001=289, 2011=1035.
Αφιερωτές Ζάμπουρδας: Στην Ιερά Μονή Αγίου Νικάνορος καταγράφονται 21 αφιερωτές της περιόδου 1534-1692 (Α΄Γραφή) και 13 της Β΄ Γραφής μεταξύ των οποίων τρεις ιερείς.
Εκκλησίες: Ενοριακός ναός ο Άγιος Νικόλαος. Εξωκλήσια των Αγίων Αναργύρων στην είσοδο του χωριού, του Αγ.Αθανασίου και της Αγ.Παρασκευής.
Αρχαιότητες: Ονομαστά τα αρχαιολογικά ευρήματα του οικισμού όπως η μαρμάρινη τεφροδόχος που βρέθηκε στην τοποθεσία Τσιάκαινα, όστρακα, ελληνιστικά αγγεία, αγνύθες στη θέση Στραβέλα, τα Κστράκια, σε συνδυασμό με την ελληνική ονομασία του χωριού, τον υδάτινο πλούτο (Αλιάκμονας, Βενέτικος), τα δρυοδάση με παροχή επαρκούς τροφής στους κατοίκους φανερώνουν ότι ο τόπος έχει μία ιστορική συνέχεια από την αρχαιότητα.Σημαντική η προσφορά της Μαρίας Ντόκου με τη συλλογή αντικειμένων του παρελθόντος (αργαλειός, νομίσματα, υφαντά, εργαλεία…).
Μακεδονικός Αγώνας: Ο λοχαγός Οικονομίδης, με έδρα την Καλαμπάκα, οργάνωσε ένα άρτιο δίκτυο οδηγών από τα γύρω χωριά μεταξύ των οποίων ήταν και ο Νικόλαος (Κολούσης) Τασούλας από το Φελλίον
Φυλακές: Σε απόσταση 2,5 χιλιομέτρων από το Φελλί και 20 χιλιόμετρα από Γρεβενά σε μια έκταση 104 στρεμμάτων και δομημένης επιφάνειας 18000 τ.μ λειτουργεί σωφρονιστικό κατάστημα 600 θέσεων. Εγκαινιάστηκε την Παρασκευή 7 Ιουνίου 2008 επί δημαρχίας Δήμου Γρεβενών κ. Γιώργου Νούτσου. Πρόκειται για ένα πρότυπο σωφρονιστικό κατάστημα το μοναδικό στη Δυτική Μακεδονία με χώρους αθλοπαιδιών, βιβλιοθήκης, ιατρείου.
Βασίλης Αποστόλου
