Με αφορμή τη συζήτηση και ψήφιση του νομοσχεδίου «Διατήρηση ενός ελαχίστου επιπέδου αποθεμάτων αργού πετρελαίου ή και προϊόντων πετρελαίου και άλλες διατάξεις» στην Ολομέλεια της Βουλής στις 5-6 Φεβρουαρίου, είναι αναγκαίο να σημειώσουμε ορισμένα κρίσιμα ζητήματα που έχουν να κάνουν με το σχετικό θέμα, ζητήματα που αφορούν τη χώρα, την εθνική της ανεξαρτησία και τους πολίτες της.
Η κυβέρνηση, συνεπής στις διακηρύξεις της, δημιουργεί μεθοδικά τις προϋποθέσεις δημιουργίας θεσμικών πλαισίων πλήρους και άνευ κανόνων απελευθέρωσης της αγοράς με όρους της χειρότερης μορφής φιλελευθεροποίησης που έχουμε βιώσει.
Με φαινομενικά «ουδέτερα και ανώδυνα» νομοσχέδια και ρυθμίσεις, ανοίγει επικίνδυνα παράθυρα ανεξέλεγκτης δράσης σε τομείς της αγοράς που είναι κρίσιμοι για την εθνική οικονομία τόσο από πλευράς μεγέθους όσο και αναπτυξιακής και στρατηγικής σημασίας, όπως είναι ο τομέας πετρελαιοειδών. Σύμμαχοι στη διαδικασία αυτή είναι μόνιμοι θιασώτες του ελεύθερου ανταγωνισμού, που δηλώνουν έκπληκτοι για την αντίδραση του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ, αλλά και κυβερνητικά στελέχη και βουλευτές της συμπολίτευσης, που ψάχνουν εναγωνίως επιχειρήματα και αναλίσκονται σε ασήμαντες μικροβελτιώσεις για να πειστούν και να πείσουν για την εκσυγχρονιστική στρατηγική του εγχειρήματος.
Η απελευθερωμένη αγορά πετρελαιοειδών
Η αγορά πετρελαιοειδών είναι μια απελευθερωμένη αγορά που ο καθένας μπορεί να εισάγει και να πουλήσει καύσιμα υπό τον όρο ότι έχει διαθέσιμες εγκαταστάσεις φορτοεκφόρτωσης και αποθήκευσης και διατηρεί αποθέματα 90 ημερών στη χώρα, ποσότητα που προσδιορίστηκε σαν ικανή να απορροφήσει πιθανές πετρελαϊκές ή εθνικές κρίσεις. Και επειδή μέχρι τώρα οι εταιρείες εμπορίας δεν επένδυσαν σε αποθηκευτικούς χώρους και λιμενικές εγκαταστάσεις, την υποχρέωσή τους για τήρηση αποθεμάτων ικανοποιούσαν ενοικιάζοντας χώρους στις εγκαταστάσεις των διυλιστηρίων έναντι αποθηκεύτρων. Την όλη διαδικασία επέβλεπε αρμόδια υπηρεσία του ΥΠΕΚΑ.
Πάγιο αίτημα των εμπόρων ήταν η κατάργηση της διάταξης περί τήρησης αποθεμάτων ασφαλείας, γεγονός που θα τους επέτρεπε εισαγωγές χωρίς υποχρεώσεις και κυρίως απεξάρτηση από τα διυλιστήρια, μιας και τα τελευταία συνδύαζαν την παροχή της υπηρεσίας αποθήκευσης με εμπορικές συμφωνίες.
Τα διυλιστήρια, λόγω της προνομιακής από πλευράς εγκαταστάσεών τους θέσης, μπορούσαν να επιβάλλουν στις εταιρείες εμπορίας υψηλές τιμές προϊόντων διυλιστηρίου αλλά και προνομιακούς εμπορικούς όρους. Οι όροι αυτοί εντάθηκαν κυρίως μετά και τη μερική ιδιωτικοποίηση της ΕΛΠΕ και την άσκηση διοίκησης από τον όμιλο Λάτση. Ειδικά σε περίοδο κρίσης και της ασκούμενης φορολογικής και εισοδηματικής πολιτικής που οδήγησε σε μείωση της κατανάλωσης πάνω από 30% σε βασικά προϊόντα πετρελαιοειδών, ο «πόλεμος» για τον έλεγχο της αγοράς εντάθηκε.
Το νομοσχέδιο δεν διασφαλίζει ούτε το ελάχιστο επίπεδο αποθεμάτων πετρελαίου
Η κυβέρνηση, εκχωρώντας τη διοίκηση της ΕΛΠΕ στον όμιλο Λάτση, έχει συνειδητά απεμπολήσει και το δικαίωμα παρέμβασης στην αγορά πετρελαιοειδών, που ήταν η δυνατότητα ελέγχου τόσο στις τιμές διυλιστηρίων μέσω της ΕΛΠΕ όσο και των περιθωρίων εμπορικού κέρδους μέσω της ΕΚΟ.
Με το νομοσχέδιο περί αποθεμάτων και εν όψει πλήρους ιδιωτικοποίησης της ΕΛΠΕ επιχειρεί:
* Να ικανοποιήσει τα χρόνια αιτήματα των εισαγωγέων για άρση κάθε υποχρέωσης τήρησης αποθεμάτων ασφαλείας.
* Να επιτρέψει την ελευθερία επιλογής του μελλοντικού ιδιοκτήτη της ΕΛΠΕ ανάμεσα στη λειτουργία των παραγωγικών μονάδων διύλισης ή τη χρήση των εγκαταστάσεων των διυλιστηρίων για αποθήκευση και εμπορία.
Με πρόσχημα την προσαρμογή στην ευρωπαϊκή Οδηγία 119/2009, η κυβέρνηση, με τον νόμο που κατέθεσε, υποστηρίζει ότι εναρμονίζεται με την κοινοτική οδηγία και εξασφαλίζει τη διατήρηση ενός ελάχιστου επιπέδου αποθεμάτων αργού πετρελαίου, στο πλαίσιο τόσο των ευρωπαϊκών όσο και των διεθνών υποχρεώσεων της χώρας, ενισχύει την ασφάλεια εφοδιασμού της χώρας σε αργό πετρέλαιο και προϊόντα διύλισης και δημιουργεί τους απαραίτητους μηχανισμούς και τα μέσα για την αντιμετώπιση ενδεχόμενων σοβαρών ελλείψεων, με σκοπό να τονώσει τον ανταγωνισμό σε όφελος του καταναλωτή και της εθνικής οικονομίας.
Η πραγματικότητα όμως είναι διαφορετική. Το νομοσχέδιο δεν εναρμονίζεται με την Οδηγία, ενώ δεν διασφαλίζει ούτε το ελάχιστο επίπεδο αποθεμάτων αργού και προϊόντων πετρελαίου, ούτε τη διαφάνεια των διαδικασιών, ούτε καν τον ανταγωνισμό. Αντί να διασφαλίζεται η τήρηση των προβλεπόμενων αποθεμάτων ασφαλείας, θωρακίζοντας τη χώρα από κερδοσκοπικές και τεχνικές ή μη ελλείψεις καυσίμων, επιτρέπει τη δυνατότητα μη τήρησης αποθεμάτων ασφαλείας, προσθέτοντας μάλιστα αντιπαραγωγικό κόστος διαχείρισης στην τελική τιμή των προϊόντων.
Αποκαλυπτική είναι η έκθεση αξιολόγησης συνεπειών, όπου ομολογείται ότι η εφαρμογή του υφιστάμενου συστήματος τήρησης των αποθεμάτων ασφαλείας έχει οδηγήσει σε αρκετές περιπτώσεις σε παρεκκλίσεις. Ομολογία σοβαρή, που απαιτεί παρέμβαση για καταμερισμό σοβαρών πολιτικών και διαχειριστικών ευθυνών και επιβολή προστίμων.
Η Οδηγία προβλέπει τη δυνατότητα μη τήρησης ελαχίστων αποθεμάτων σε χώρες της Ε.Ε σε περίπτωση που η φυσική προσβασιμότητα είναι δυσχερής. Η αναφορά αυτή δεν είναι τυχαία, αλλά αφορά περιπτώσεις όπως η χώρα μας. Είναι γνωστό ότι η Ελλάδα έχει δυσκολία άμεσης πρόσβασης σε λιμάνια της Ε.Ε. πρόσβαση που υπόκειται σε επιπλέον κόστος αποθήκευσης και διαχείρισης, μεταφοράς, ασφαλίστρων και κεφαλαίων κίνησης και φυσικά απρόβλεπτες καθυστερήσεις. Η φυσική προσβασιμότητα λοιπόν για τη χώρα μας σε χώρες της Ε.Ε. είναι δαπανηρή και δύσκολή έναντι της αποθήκευσης στην ελληνική επικράτεια. Φυσικά, σε περίοδο κρίσης η κάθε χώρα θα φροντίσει πρωτίστως να διασφαλίσει τη δική της εσωτερική αγορά.
Παραλίγο να μας πουν και συνηγορητές της Motor Oil
Στη διάρκεια της ακρόασης των φορέων, ο εκπρόσωπος της ΕΛΠΕ, όχι τυχαία, υπεραμύνθηκε του σχεδίου νόμου, ενώ ο εκπρόσωπος της Motor Oil είχε εκφράσει τις αντιρρήσεις του, θέτοντας μάλιστα θέμα εθνικού συμφέροντος. Ο κ. Παπαγεωργίου αμήχανος προσπάθησε να υποβαθμίσει το γεγονός, ισχυριζόμενος ότι στη διαβούλευση δεν υπήρχαν διαφωνίες, αλλά διαφορετικές προσεγγίσεις. Λίγο έλλειψε να κατηγορήσει τον ΣΥΡΙΖΑ ότι είναι και υπέρ της Motor Oil! Επιχειρηματολόγησε, λέγοντας πως με τη δυνατότητα αυτή σπάει το ολιγοπώλιο των δύο εταιρειών διύλισης και αυτό μόνο υπέρ του καταναλωτή μπορεί να είναι, αδυνατώντας να εξηγήσει πώς είναι δυνατόν να συμβεί κάτι τέτοιο, όταν τα αποθήκευτρα και το κόστος διαχείρισης θα είναι αυξημένα, χωρίς μάλιστα δυνατότητα ελέγχου έναντι της αποθήκευσης στη χώρα.
Σε ό,τι αφορά το ύψος των αποθεμάτων, το ποσοστό τήρησης σε τρίτη χώρα στην Ε.Ε. είναι 10% και μπορεί να φτάσει στο 30% το 2017. Άρα, άμεση εφαρμογή του 30% είναι αναίτια και περίεργη, καθόσον επιτρέπει την τήρηση όλων των αποθεμάτων εκτός της ελληνικής επικράτειας.
Αποκαλυπτικά μάλιστα ο κ. Παπαγεωργίου δήλωσε στη Διαρκή Επιτροπή «ναι, μπορεί και να αυξηθεί το ποσοστό», χωρίς όριο δηλαδή. Ίσως και μέχρι και 100%;
Φυσικά, πέρα από την απαλλαγή των εμπόρων από υποχρέωση τήρησης αποθεμάτων ασφαλείας, αλλά χρέωσης αποθήκευτρων, προετοιμάζεται το έδαφος για τη δυνατότητα του αυριανού αγοραστή της ΕΛΠΕ να διακόψει τη διύλιση και να στραφεί στην εμπορία, ειδικά αν είναι κάτοχος και άλλων διυλιστηρίων, σε άλλες χώρες, με πλεονάζουσα διυλιστική ικανότητα.
Η αναγκαιότητα ίδρυσης νέου Κεντρικού Φορέα Διατήρησης Αποθεμάτων σε αντικατάσταση της ήδη υπάρχουσας υπηρεσίας του ΥΠΕΚΑ δεν προκύπτει από πουθενά. Ο κεντρικός φορέας θα είναι άλλος ένας μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα οργανισμός ρουσφετολογικών προσλήψεων, γραφειοκρατικού χαρακτήρα. Τα κεφάλαιά του θα μπορούν να καταλήξουν να χρησιμοποιηθούν σαν κεφάλαια κίνησης των εμπορικών εταιρειών. Η κυβέρνηση, στην προσπάθειά της να ικανοποιήσει τις ορέξεις του πλέον αδηφάγου συντηρητικού επιχειρηματικού κόσμου που επιδιώκει το κέρδος αποφεύγοντας επενδύσεις και ρίσκο, δεν διστάζει να θυσιάσει στρατηγικού χαρακτήρα επιχειρήσεις και να καταργήσει βασικές ασφαλιστικές δικλείδες προστασίας της χώρας και των καταναλωτών. Έκπληξη βέβαια προκαλεί η παράξενη σιωπή των άλλων κοινοβουλευτικών εταίρων.
Προτάσεις ΣΥΡΙΖΑ
Ο ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ υπογραμμίζει:
* Είναι σημαντικό και αναγκαίο για τη χώρα να τηρεί αποθέματα ασφαλείας αργού και προϊόντων πετρελαίου τουλάχιστον 90 ημερών.
* Η τήρηση αποθεμάτων πρέπει να ελέγχεται ουσιαστικά από τις αρμόδιες υπηρεσίες όχι απλά λογιστικά, αλλά με μηνιαίες φυσικές απογραφές, λαμβάνοντας υπόψη τα αντλήσιμα αποθέματα που δεν έχουν δεσμευτεί από τις εταιρείες εμπορίας.
* Άμεση αξιοποίηση της υφιστάμενης υπηρεσίας του ΥΠΕΚΑ και των τελωνειακών υπηρεσιών για ουσιαστικούς ελέγχους αποθεμάτων, χωρίς έσωθεν ή έξωθεν παρεμβάσεις. Μόνο έτσι δεν θα γίνονται εμπορικά παιχνίδια. Τέλος, πρέπει να συσταθεί εποπτευόμενη διακομματική επιτροπή για λόγους διαφάνειας και αποδοτικότητας.
* Η Ευγενία Ουζουνίδου είναι βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ και ο Γ. Θαλασσινός είναι μέλος της Επιτροπής Ενέργειας του ΣΥΡΙΖΑ
