“Ο αγώνας του ανθρώπου ενάντια στην εξουσία είναι ο αγώνας της μνήμης ενάντια στη λήθη”, έγραψε ο Μίλαν Κούντερα.
Αυτόν ακριβώς το σκοπό, να ζωντανέψει τη μνήμη, έχει το παρακάτω μικρό χρονικό του τριημέρου της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, που άλλαξε, όμως, την ιστορία της Ελλάδας
Η αναγκαιότητα για αγώνα είχε ριζώσει στην πλειοψηφία του φοιτητικού κινήματος από το 1972. Φοιτητές άρχισαν να ζητούν ελεύθερες εκλογές στα πανεπιστήμια, αφού μέχρι τότε οι φοιτητικοί σύλλογοι διοικούνταν από μέλη διορισμένα από τη δικτατορία.
Oι πρώτες αντιδράσεις έγιναν στις 14 Φεβρουαρίου 1973 ενάντια στο νόμο 1374, που θέλησε να επιβάλει η χούντα και αναφερόταν στην υποχρεωτική στράτευση των φοιτητών που ανέπτυσσαν συνδικαλιστική δράση κατά τη διάρκεια των σπουδών τους. Φοιτητές συγκεντρώθηκαν στο Πολυτεχνείο, ενώ η αστυνομία παραβίασε το πανεπιστημιακό άσυλο, από τη μια συλλαμβάνοντας φοιτητές και από την άλλη αναγκάζοντάς τους να διακόψουν τις σπουδές τους και να στρατευθούν. Στις 23 Φεβρουαρίου η κατάληψη της Νομικής κατέληξε στη βίαιη επέμβαση της αστυνομίας, η οποία όμως δεν έκαμψε τους φοιτητές. Λίγους μήνες αργότερα, στις 4 Νοεμβρίου, το μνημόσυνο του Γεωργίου Παπανδρέου εξελίχθηκε σε διαδήλωση και έδωσε το σύνθημα για αυτά που έμελλε να ακολουθήσουν.
Τετάρτη 14 Νοεμβρίου 1973
Οι φοιτητές της Αθήνας συγκεντρώνονται στο Πολυτεχνείο με σύνθημά τους το “Ψωμί – Παιδεία- Ελευθερία – Εθνική Ανεξαρτησία”. Οι σύντροφοί τους από τη Νομική, ακούγοντας ότι στο Πολυτεχνείο γίνονται επεισόδια, κατηφορίζουν προς τα εκεί. Η αστυνομία έχει ήδη πάρει θέση γύρω από το κτίριο. Το απόγευμα καταφτάνει εισαγγελέας και απειλεί με μηνύσεις, αν το πλήθος δεν διαλυθεί. Όμως, η απόφαση για κατάληψη έχει παρθεί, με τους έγκλειστους να ξεπερνούν τους 1.500. Χιλιάδες ήταν και αυτοί που είχαν συγκεντρωθεί έξω για συμπαράσταση.
Πέμπτη 15 Νοεμβρίου 1973
Κανένας ελεύθερος πολιορκημένος δεν κοιμήθηκε το βράδυ. Πλήθη λαού, ανάμεσά τους εργάτες και μαθητές, καταφτάνουν τις πρώτες πρωινές ώρες στο Πολυτεχνείο και αρχίζουν οι συγκρούσεις με την αστυνομία, η οποία απαγορεύει την προσπέλαση προς το ίδρυμα. Τα κάγκελα του Πολυτεχνείου έχουν γεμίσει με πλακάτ, ενώ οι Αθηναίοι φέρνουν τρόφιμα και φάρμακα στους φοιτητές. Λειτουργεί ο πειρατικός σταθμός του Πολυτεχνείου: “Εδώ Πολυτεχνείο! Εδώ Πολυτεχνείο! Σας μιλά ο ραδιοφωνικός σταθμός των ελεύθερων αγωνιζόμενων φοιτητών, των ελεύθερων αγωνιζόμενων Ελλήνων. Κάτω η χούντα, κάτω ο Παπαδόπουλος, έξω οι Αμερικάνοι, κάτω ο φασισμός, η χούντα θα πέσει από το λαό…” Το ίδιο διάστημα οι φοιτητές προχωρούν σε ανάλογες κινήσεις σε Θεσσαλονίκη, Πάτρα και Ιωάννινα.
Παρασκευή 16 Νοεμβρίου 1973
Πάνω από 150.000 άνθρωποι έχουν συγκεντρωθεί γύρω από το Πολυτεχνείο και βροντοφωνάζουν μαζί με τους ελεύθερους φοιτητές “Κάτω η χούντα”. Πρώτος στόχος του δικτατορικού καθεστώτος είναι η διάλυση της λαοθάλασσας. Δακρυγόνα πέφτουν συνεχώς και κάνουν αφόρητη την ατμόσφαιρα. Ο απολογισμός είναι τραγικός, αφού οι τραυματίες και οι νεκροί είναι αρκετοί. Ο λαός, όμως, παραμένει στη θέση του και παλεύει άοπλος.
Σάββατο 17 Νοεμβρίου 1973
Λίγο μετά τα μεσάνυχτα εμφανίζονται τα πρώτα τανκ. Δύο ώρες αργότερα πλησιάζουν το Πολυτεχνείο. “Φαντάροι, είμαστε άοπλοι, είμαστε αδέλφια, μη μας χτυπήσετε, ελάτε μαζί μας”, φωνάζουν τα μεγάφωνα. Στις 3.00 τα ξημερώματα ο επικεφαλής διατάζει την έφοδο του τανκ, το οποίο γκρεμίζει τη σιδερένια πόρτα του Πολυτεχνείου, μη διστάζοντας να πατήσει ακόμη και πάνω στα νεανικά κορμιά. Μαζί του μπαίνουν και άντρες των ΛΟΚ, οι οποίοι πυροβολούν ανελέητα τους φοιτητές. Γίνονται συλλήψεις. Μισή ώρα αργότερα στο Πολυτεχνείο δεν έχει μείνει κανείς. Είναι η αρχή του τέλους, που όμως οδηγούσε στο ζητούμενο, στην ελευθερία, στη δημοκρατία, στην εθνική ανεξαρτησία.
Η μοναδική ανακοίνωση της Συντονιστικής Επιτροπής του Πολυτεχνείου (16/11/1973)
“Οι φοιτητές από όλες τις σχολές, στη διάρκεια του φοιτητικού κινήματος, συνειδητοποιήσαμε πως τα προβλήματά μας σχετικά με τον εκδημοκρατισμό της παιδείας και τη λειτουργία του εκπαιδευτικού συστήματος δεν λύνονται χωρίς την αλλαγή της συγκεκριμένης πολιτικής κατάστασης. Αρχίζοντας έτσι τον πολιτικό αγώνα, οι φοιτητές και οι έλληνες εργαζόμενοι που κλείστηκαν στο Πολυτεχνείο ξεκαθαρίζουν τις θέσεις τους και καλούν τον ελληνικό λαό να συσπειρωθεί γύρω τους και να αγωνιστεί μαζί τους ως την τελική νίκη… Για τη δημοκρατία και την εθνική ανεξαρτησία”
